Maria Montijn en Julia Wedema over hun deelname aan De Nationale DenkTank
De vergrijzing van Nederland is een onmiskenbare realiteit die al decennia in beleidsnota’s en toekomstvisies genoemd wordt. Zo zal het aantal 65-plussers tussen 2023 en 2040 stijgen van 3,5 miljoen naar 4,8 miljoen.
Ondanks deze ontwikkeling is er nog steeds geen heldere visie met concrete acties: in de verkiezingsprogramma’s noemden de vijftien grootste partijen jongeren meer dan twee keer zoveel als ouderen. Voor de Nationale DenkTank was dit reden om het thema centraal te stellen in de 2023-editie van zijn jaarlijkse onderzoek.
Op dinsdag 12 december presenteerden de onderzoekers van de Nationale DenkTank hun zeven concrete oplossingen aan 300 genodigden in Pakhuis de Zwijger. De oplossingen zijn tot stand gekomen op basis van interviews met ruim 300 experts en 200 ouderen en een publieksonderzoek met 1.250 respondenten.
Naast het uitwerken van oplossingen, stelden de deelnemers ook een visierapport op waarin hun ‘Theory of Change’ wordt beschreven. Dit kan worden gezien als een routebeschrijving met concrete tussentijdse doelen om zo stap voor stap naar een Nederland toe te werken waarin iedereen betekenisvol ouder kan worden.
Samen met twee deelnemers, Maria Montijn (26 jaar) en Julia Wedema (24 jaar), blikken we terug op de afgelopen vier maanden:
Wat vonden jullie van het thema ‘betekenisvol ouder worden’?
Maria: “Ik moet eerlijk toegeven dat mijn eerste reactie op het thema gematigd positief was... Nadat ik beter was ingelezen besefte ik wat voor grote uitdaging de vergrijzingsgolf zal worden en zag ik in dat het essentieel is dat elke leeftijdsgroep de urgentie van het thema inziet. Dus ook de twintigers.”
“Bovendien is het ook belangrijk dat het thema positief wordt benaderd en gezien wordt als een kans: we krijgen er steeds meer gezonde jaren bij, wat gaan we met al die extra tijd doen?”
Julia: “Ik sluit me aan bij Maria. In de eerste instantie ging mijn hart niet gelijk sneller kloppen door het thema ‘betekenisvol ouder worden’, ik wilde voornamelijk graag meedoen aan de Nationale DenkTank vanwege het uitdagende programma. Tot mijn verbazing veranderde dit gevoel snel tijdens de twee weken durende zomerschool aan het begin.”
“Na een scala aan lezingen realiseerde ik me dat het thema heel bijzonder is: iedereen krijgt te maken met zowel het ouder worden zelf als de vergrijzing. Het thema raakt niet alleen heel veel vlakken van de samenleving – denk hierbij bijvoorbeeld aan deelthema’s als arbeidsmarktparticipatie en een passende leefomgeving – maar is tegelijkertijd ook heel menselijk door een deelthema zoals zingeving.”
Welke bevindingen heeft jullie het meest verrast?
Maria: “Een van mijn grootste inzichten was dat negatieve beeldvorming over ouderen de kern is van meerdere gevonden knelpunten: waarom we ouderen ‘wegstoppen’, ze geen ruimte bieden op de arbeidsmarkt en dat veel openbare plekken slecht toegankelijk zijn.”
“Dit is totaal anders dan in bijvoorbeeld Japan, een land waar de vergrijzing al in een verder stadium is. Ouderen hebben daar een andere positie in de samenleving en hebben dan ook andere knelpunten. De verantwoordelijkheid om deze beeldvorming te veranderen ligt bij iedereen, ook de ouderen zelf.”
Julia: “Kijkend naar het deelthema arbeidsmarktparticipatie ben ik het meest verrast door de snelgroeiende hoeveelheid ouderen die langer doorwerkt. Het aantal ondernemers ouder dan 60 jaar met een eigen onderneming is bijvoorbeeld in de afgelopen 10 jaar volgens de KvK verdubbeld. Deze stijging is veelbelovend en ons onderzoek laat zien dat er nog veel meer ouderen zijn die wel willen (door)werken, maar daar nu niet de kans voor krijgen.”
“In de oplossingsfase van de Nationale DenkTank hebben we verschillende oplossingen ontwikkeld die (onder andere) hiervoor ondersteuning bieden.”
Wat hebben jullie geleerd tijdens de DenkTank?
Maria: “Om te beginnen heb ik veel geleerd van het intensief samenwerken met negentien mede-denktankers met allerlei verschillende (studie)achtergronden. Iemand met een antropologie-achtergrond benadert problemen vanuit een totaal ander perspectief dan ik met een beta-achtergrond, heel interessant. Je leert veel over anderen, maar ook heel veel over jezelf.”
Julia: “Ik heb daarnaast onwijs veel geleerd van alle interviews en persoonlijke gesprekken die ik heb gevoerd tijdens ons onderzoek. Het unieke aan de Nationale DenkTank is dat je op uiteenlopende plekken komt en de mogelijkheid krijgt om met veel verschillende experts te spreken, van hoogleraren tot beleidsmakers en van consultants tot ervaringsdeskundigen – oftewel, ouderen zelf.”
Hoe ziet jullie ‘leven’ na de DenkTank eruit?
Maria: “Samen met mijn oplossingsteam ga ik in het nieuwe jaar door met ontwikkelen van Lola, een digitale loopbaancoach. Lola helpt ouderen om zichzelf arbeidsklaar te maken op de steeds weer veranderende arbeidsmarkt. Ze verhoogt de zelfkennis en zelfvertrouwen van oudere werknemers én werkzoekenden om vervolgens ondersteuning te bieden bij het vinden van een nieuwe baan die naadloos aansluit bij hun kwaliteiten en wensen.”
“Door generative AI te gebruiken bieden wij persoonlijke loopbaancoaching aan en houden we het toegankelijk voor iedereen.”
Julia: “Ik ga ook door met mijn oplossingsteam om een andere oplossing verder te ontwikkelen: De Gouden Stempel. De Gouden Stempel is een programma dat werkgevers helpt om leeftijdsinclusief te worden om zo ervaren talent langer te behouden én extra aan te trekken.”
“We kijken waar het beleid van de werkgever al aansluit op de behoeften van 55-plussers en geven, waar nodig, aanbevelingen met concrete stappen voor verbetering. Dit doen we aan de hand van een check die is gebaseerd op vijf verschillende pijlers, waaronder flexibele arbeidsvoorwaarden, omscholingsmogelijkheden en persoonlijke toenadering.”
De 2023-editie van de Nationale DenkTank werd ondersteund door het UWV, het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Woonzorg Nederland en Transvision. Advieskantoren McKinsey & Company, Andersson Elffers Felix, Metabolic en Issuemakers waren kennispartners.
