Banken boeken hoogste winsten sinds financiële crisis van 2008
Overal ter wereld noteren banken momenteel de hoogste winsten sinds de financiële crisis van 2008, zo blijkt uit een analyse van McKinsey & Company. Dit jaar zal de totale winst van banken wereldwijd de $1,4 biljoen aantikken, een van de hoogste winstcijfers in welke branche dan ook ter wereld.
De 2023-editie van de jaarlijkse Global Banking Review van McKinsey & Company laat zien dat banken ondanks de uitdagende economische en geopolitieke ontwikkelingen momenteel ongekende winstniveaus neer weten te zetten. In vijftien jaar zijn de winsten niet zo hoog geweest als nu.
Afgelopen jaar noteerden banken wereldwijd een winststijging van $280 miljard, waarmee de totale winst uitkwam op $1,4 biljoen. Voor dit jaar is de verwachting dat dit cijfer nog eens $100 miljard hoger zal uitvallen.
De belangrijkste aanjager voor de hoge winstniveaus? Een ongekende reeks renteverhogingen door monetaire autoriteiten overal ter wereld. Aangezien banken traag zijn in het doorberekenen van renteverhogingen aan consumenten, profiteren banken enorm van het verschil tussen de rente die ze aan spaarders betalen en wat ze aan de andere kant aan leningen verdienen.
In diverse landen is dat verschil nu zo groot geworden dat politici stevige kritiek hebben geuit op banken, omdat zij de voordelen niet snel genoeg aan consumenten doorgeven. Verschillende landen zijn inmiddels een stap verder gegaan en hebben hogere belastingen ingevoerd.
Zo heeft Italië bijvoorbeeld een extra winstbelasting voor banken ingesteld, heeft Nederland de belastingen op aandelenterugkoop verhoogd en heeft Ierland een heffing op banken die eerder financiële steun van de staat ontvingen verhoogd.
Al deze extra belastingen kunnen rekenen op flinke weerstand vanuit de sector. In Spanje startte de banksector juridische procedures, terwijl Italië zich genoodzaakt zag om zijn oorspronkelijke winstbelasting af te zwakken na felle kritiek op de maatregelen.
Een kortstondige bloeiperiode?
Banken beweren dat ze de hoge winstniveaus nodig hebben om hun kapitaalposities te beschermen en om te kunnen investeren in belangrijke veranderingen die nodig zouden zijn om te kunnen navigeren binnen het almaar sneller veranderende landschap.
Ze benadrukken bovendien dat de hogere winsten grotendeels worden gedreven door slechts één factor – de rentetarieven – waarbij de langetermijnvooruitzichten er juist minder rooskleurig uit zouden zien door concurrentie, regelgeving en andere factoren. Het rapport van McKinsey & Company onderschrijft dat ook. Want waar banken momenteel goed lijken te gedijen, staan diverse pijlers van de sector wel flink onder druk.
“Ondanks de recente positieve resultaten suggereert onze analyse dat de langdurige samentrekking van wereldwijde bankmarges en het rendement op eigen vermogen mogelijk aanhouden. Dat hangt echter af van het langetermijnperspectief van de rentetarieven. De winsten in nettorentekomsten kunnen van korte duur zijn en weer afnemen zodra de renteverhogingen vertragen en uiteindelijk omkeren”, stellen de onderzoekers.
Groeiende concurrentie is een ander zorgpunt voor banken. Dit is het meest zichtbaar in het betalingsdomein, waar banken in de loop der jaren een aanzienlijk deel van hun marktaandeel hebben verloren aan gespecialiseerde betalings- en infrastructuuraanbieders.
Hetzelfde geldt voor het vermogensbeheersegment. De analyse van McKinsey toont aan dat meer dan 70% van de nettotoename van fondsen tussen 2015 en 2022 is toe te schrijven aan niet-bancaire financiële instellingen, zoals verzekeringsfondsen, pensioenfondsen, staatsfondsen, private capital en alternatieve investeringen.
De payments- en vermogensbeheersegmenten behoren tot de meest winstgevende segmenten binnen de sector. Mogelijke verliezen van marktaandeel in deze cruciale sectoren zullen een grote impact hebben op banken.
De best presterende banken
Het rapport van McKinsey toont verder aan dat er grote onderlinge verschillen bestaan in de afzonderlijke resultaten van banken. Hoewel Europese banken nog steeds een grote activabasis hebben (ongeveer 35% van het totaal, vergeleken met 39% in 2016), zijn de meeste van de best presterende banken nu te vinden in de regio rond de Indische Oceaan (McKinsey noemt deze regio de ‘Indo Crescent’).
Landen als Singapore, India, de VAE, Saoedi-Arabië, China, Maleisië, Vietnam en delen van Oost-Afrika zijn vandaag de dag goed voor de helft van de best presterende banken ter wereld, terwijl banken in Europa, de Verenigde Staten, China en Rusland moeite hebben om hun kapitaalkosten te dekken.
“De Indo Crescent herbergt 51% van de best presterende financiële instellingen ter wereld. Deze superieure prestaties worden mogelijk gemaakt door verschillende factoren, waaronder hogere groei van het bbp en de bevolking in sommige (maar niet alle) van de Indo-Crescent-landen”, geeft McKinsey aan.
Andere aanjagers voor de sterke resultaten zijn onder meer disruptieve doorbraken, samenwerkingen binnen het ecosysteem en kostenefficiënte dientverleningsmodellen. “Het landschap is in zekere zin een proeftuin geworden waarin het bankwezen zich opnieuw tracht uit te vinden”, voegen de onderzoekers toe.
Ze sluiten af met een waarschuwing voor alle banken: “Ongeacht de macro-economische ontwikkelingen zullen alle financiële instellingen zich moeten aanpassen aan de veranderende omgeving, vooral aan de trends op het gebied van technologie, regelgeving, risico’s en schaal.”
