Financiële positie van gehandicaptenzorg verder onder druk
De financiële positie van de gehandicaptenzorg komt verder onder druk. Dat blijkt uit onderzoek van Finance Ideas in opdracht van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland.
Het onderzoek nam de financiën van zes gehandicaptenzorg instellingen uitgebreid onder de loep. De verslechterde positie van de onderzochte partijen vloeit voort uit de herijking van de normatieve huisvestingscomponent (NHC) en normatieve inventariscomponent (NIC) en mogelijke kortingen als gevolg van overheveling van behandeling en meerjarenafspraken (in de rijksbegroting van VWS is een taakstelling opgenomen op deze posten).
“Hierdoor komt de operationele marge naar verwachting steeds verder onder druk te staan”, schrijven de onderzoekers in het rapport.
Terwijl het resultaat de afgelopen jaren op peil kon worden gehouden door compensatiemaatregelen (Covid-19) en de lage rente, verwachten de onderzoekers dat het tij nu keert. “Veel zorgaanbieders in de gehandicaptenzorg verwachten een negatief resultaat te realiseren. Bij vijf van de zes instellingen zakt het resultaat vanaf 2024/2025 onder nul.”
Een centrale uitdaging is dat de marge op ‘nieuwe’ zorg nu negatief is. En dat terwijl de sector voor de komende jaren een verdere toename verwachten van steeds complexere zorg (VGN anticipeert op een toename van de zorgomzet met 1,8% per jaar als gevolg van verzwaring van de zorg).
De negatieve marge wordt met name gedreven door het feit dat gehandicaptenzorg instellingen door de krapte op de arbeidsmarkt de additionele zorgvraag moeten invullen met duurdere inhuurkrachten (PNIL). “De huidige tarieven geven echter geen volledige dekking voor de inzet van inhuurkrachten”, stellen de onderzoekers.
De PNIL-ratio stijgt met circa 6 procentpunt door een toename van de zorgzwaarte (een stijging van circa 75%). Ondanks dat zorgaanbieders in de begroting van 2023 rekening houden met een PNIL-reductie ten opzichte van de realisatie 2022, stijgt PNIL in 2027 tot boven het niveau van 2021.
De toename van de zorgzwaarte en de tariefdruk leiden tot een daling van de EBITDAR-marge met 1 tot 2 procentpunt. Normalisaties op de begroting – in 2023 geldt dat twee derde van de zorgaanbieders een begroting laat zien die lager ligt dan de realisatie in 2022 – hebben een grote impact op de EBITDAR-marge in 2023 en 2024.
De investeringsopgave
Finance Ideas stipt in zijn rapport nog een risico aan. Door de hoge inflatie en hoge rente ontstaat er druk op de toekomstige investeringscapaciteit. Tussen 2017 en 2021 liet de kapitaallastenratio (afschrijvingen, rente en huur als percentage van de omzet) nog een dalende lijn zien, maar nu de rente en kosten toenemen wordt een omgekeerde ontwikkeling verwacht.
In het worst case scenario weet slechts één van de zes onderzochte instellingen vanaf 2025 een positief resultaat te realiseren. Vijf van de zes instellingen voldoen dan niet aan de gestelde Debt Service Coverage Ratio (DSCR)-norm en zijn volgens het onderzoek niet meer financierbaar.
Als in de komende maanden belangrijke randvoorwaarden voor de financiële positie verder verslechteren, denk aan een hogere rente, hogere personeelskosten door cao-afspraken met de vakbonden of een verdere toename van het verzuim (wat wordt ingevuld met PNIL), dan wordt de situatie voor de gehandicaptenzorg nog nijpender.
“Er hangen ‘donkere wolken’ boven de sector. Zonder bijsturing komt de kwaliteit en de continuïteit van de zorg in het geding”, aldus de onderzoekers.