Sociale ongelijkheid vergt strategische ESG-actie van bedrijfsleven
De vrijemarkteconomie is altijd van enorme waarde geweest voor grote delen van de wereldbevolking – en is dat nog steeds. Maar het systeem draagt ook bij aan het vergroten van onhoudbare economische en sociale ongelijkheid, blijkt uit een nieuw rapport.
Het 132 pagina’s tellende rapport, dat vorige week wereldwijd werd gepubliceerd door The Business Commission to Tackle Inequality in samenwerking met vele bedrijven (in opdracht van de World Business Council For Sustainable Development), werpt licht op de toestand van ongelijkheid wereldwijd en biedt een holistisch agenda voor hoe het bedrijfsleven kan samenwerken om actie te stimuleren.
De belangrijkste conclusie van het rapport: om de groeiende ongelijkheid aan te pakken moeten de huidige bedrijfs- en verdienmodellen worden omgevormd. “Het is tijd voor een strategische ESG-transformatie”, zeggen PwC-experts Wendy van Tol en Noor Sanders.
PwC is kennispartner van The Business Commission to Tackle Inequality en een van de medeauteurs van het report. Wendy van Tol en Noor Sanders zijn beide partners bij het accountants- en consultantskantoor in Nederland en geven leiding aan de ESG-praktijk van de firma.
Schadelijk gedrag wordt beloond
Van Tol legt uit hoe de vrije markt zeer schadelijk kan zijn voor onze wereld: “Het individuele belang van bedrijven en het bredere belang voor de samenleving staan vaak op gespannen voet, net als het korte- versus het langetermijnbelang.”
“Bedrijven die het natuurlijke, sociale en menselijke kapitaal uitputten, kunnen op korte termijn succesvol zijn en worden daarmee voor dit gedrag beloond door de markt. Bijvoorbeeld omdat ze voor investeerders zeer winstgevend zijn of voor consumenten heel voordelig. Op lange termijn is dit sociale en natuurlijke kapitaal echter een noodzakelijke voorwaarde voor economische waardecreatie.”
Daarmee hebben bedrijven volgens het rapport niet alleen een verantwoordelijkheid, maar ook een belang om positieve verandering in de samenleving te bewerkstelligen, vooruitgang en duurzaamheid te stimuleren en welvaart te delen.
Van Tol ziet deze transitie in de praktijk gestaag ontvouwen, waarbij bedrijven steeds meer aandacht hebben voor hun maatschappelijke verplichtingen op het gebied van duurzaamheid en sociale vooruitgang. “Dit heeft uiteraard impact op de bedrijfsstrategie en -activiteiten.”
Dit verandertraject kan volgens Van Tol worden gezien als een reis. Een reis naar duurzame sociale vooruitgang en toekomstbestendige organisaties. Volgens De transformatiespecialist moet ieder bedrijf in de kern de volgende vragen adresseren om weerbaar te zijn naar de toekomst:
- Welke maatschappelijke problemen willen we helpen oplossen met ons bedrijfsmodel?
- Welke betere maatschappelijke uitkomsten willen we bewerkstelligen?
- Welke maatschappelijke vooruitgang willen we stimuleren?
Van Tol, die meewerkte aan het rapport, geeft aan dat het rapport drie fundamentele doelstellingen identificeert waar het bedrijfsleven naartoe moet werken:
Betere beslissingen
“Bedrijven in staat stellen om betere beslissingen te nemen, innovatieve producten, diensten en concepten te leveren en bij te dragen aan sociale cohesie en een duurzame samenleving. De kapitaalmarkten moeten tegelijkertijd inclusieve en duurzame bedrijven en bedrijfsmodellen waarderen op zowel financiële als maatschappelijke en sociale impact en kapitaal naar die bedrijven laten stromen die de grootste positieve maatschappelijke impact hebben.”
Een nieuwe mentaliteit
“Een nieuwe mentaliteit voor de top van het bedrijfsleven. Het besef onderdeel te zijn van een groter systeem en openstaan voor verandering, evolutie en gedeelde welvaart. ‘We hebben het altijd zo gedaan’ volstaat niet meer en als we het hebben over ‘status quo’ dan bedoelen we eigenlijk ‘de onhoudbare situatie waar we in zitten’.”
“We moeten ons realiseren wat de enorme waarde van geschoolde en gezonde werknemers is en de kracht van een goed functionerende en hechte gemeenschap. En omgekeerd moeten we beseffen dat als we onvoldoende rekening houden met de belangen van de bredere samenleving de (reputatie)schade significant is. Te weinig sociale cohesie in een samenleving brengt polarisatie en vormt een groot bedrijfsrisico. Denk bijvoorbeeld aan recente stakingen.”
Verandering omarmen
“Dit vergt een andere mentaliteit én een nieuwe aanpak. Lag de focus eerder op ‘geen schade berokkenen’, nu moeten bedrijven de omslag maken naar sociale en maatschappelijke doelstellingen als uitgangspunt in een systeem waarin ongelijkheid wordt tegengegaan en niet bevorderd wordt.”
“Sociale spanningen nemen wereldwijd toe en we naderen cruciale omslagpunten op klimaatgebied. We kunnen niet langer vasthouden aan bestaande praktijken, maar moeten hervorming omarmen. Zakelijk succes hangt af van sociale en natuurlijke systemen. We moeten deze gezamenlijk helpen te herstellen.”
Het draait om mensen
Sanders benadrukt dat duurzame vooruitgang niet succesvol kan zijn zonder ook ongelijkheid aan te pakken. “Het succes hiervan hangt af van het vermogen van bedrijven om te begrijpen op welke manier zij afhankelijk zijn van mensen en andersom”, legt ze uit. “Bedrijven moeten leren de onderlinge verhoudingen te begrijpen en het effect – direct en indirect – zichtbaar te maken, meetbaar te maken en te laten zien hoe je vooruitgang boekt.”
Ook Sanders heeft de afgelopen jaren de aandacht voor de ‘S’ in ESG flink zien toenemen. Onder andere door Covid-19 en de sociale kwetsbaarheden die de epidemie aan het licht bracht, maar ook door de toenemende zorg om het vinden en behouden van gekwalificeerd personeel.
Daarnaast stelt het rapport van The Business Commission to Tackle Inequality vast dat de regelgeving op dit vlak dermate is toegenomen dat dit de broodnodige veranderingen stimuleert.
Duurzame bedrijfstransformatie
Toenemende aandacht voor de ‘S’ in ESG, meer regelgeving, een groter belang én verantwoordelijkheid voor bedrijven om een positieve verandering te realiseren – het aanpakken van toenemende sociale ongelijkheid vraagt om actie vanuit het bedrijfsleven.
Van Tol was samen met internationale PwC-collega’s nauw betrokken bij de ontwikkeling van het ‘sustainable business transformation framework for tackling inequality’.
Het rapport schetst een behulpzaam kader om deze duurzame sociale bedrijfstransformatie toe te passen. “Dit kader helpt bij het omgaan met de uitdagingen die gaandeweg de reis op het pad komen en het boeken van vooruitgang”, zegt Van Tol.
Zinvol voor planeet, inwoners én bedrijfsleven
Als de inzet zo hoog is – niet in de laatste plaats om een leefbare toekomst te garanderen voor onze planeet en degenen die na ons komen – is het van groot belang ambitieuze doelen te stellen. “Hier snijdt het mes aan twee kanten: deze doelen zijn zinvol voor de planeet, haar inwoners én voor het bedrijfsleven”, aldus Van Tol en Sanders.
