Ziekenhuizen verdeeld over ‘uitdagend’ Integraal Zorgakkoord
Binnen ziekenhuizen bestaat weinig geloof dat het onlangs gesloten Integraal Zorgakkoord (IZA) op korte termijn een echte verandering in gang zet, zo blijkt uit onderzoek van IG&H. Inhoudelijk zijn ze weliswaar positief over het akkoord, maar personele en financiële tekorten belemmeren de beoogde transitie naar passende zorg.
In september ondertekende een groot aantal partijen in de zorg het Integraal Zorgakkoord (IZA), waarin afspraken met het ministerie van VWS over de toekomst van de zorg zijn vastgelegd. Doel van het akkoord is om de zorg goed, toegankelijk en betaalbaar te houden.
IG&H spreekt van een “unieke werkagenda”. Want “niet eerder maakten zo veel partijen gezamenlijk afspraken met elkaar over hoe de zorg er de komende jaren uit moet zien”.
Onder de ondertekenaars zijn onder meer de zorgverzekeraars, de verenigingen van ziekenhuizen, de organisaties voor wijk- en verpleegzorg, de geestelijke gezondheidszorg, de Patiëntenfederatie Nederland en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
IG&H peilde de mening van 20 zorgverkopers en zorgfinancials van ziekenhuizen over de afspraken in het IZA. De meningen lopen uiteen, maar over één ding blijken ze behoorlijk eensgezind: “Maar liefst 80% van de zorgverkopers vindt het IZA zeer uitdagend voor het ziekenhuis.”
De lat ligt hoog
Een centraal onderdeel van het akkoord richt zich op de bekostiging van de zorg. Om de kosten binnen de perken te houden krijgen de ziekenhuizen te maken met een maximum groeipercentage op het macrokader van 1 procent in 2023, dat afbouwt naar 0 procent in 2026.
Daarmee wordt de lat zo hoog gelegd dat IG&H het als “opvallend” typeert dat “slechts 5 procent van de ziekenhuizen deze opgave echt als onmogelijk ziet”. Nog eens driekwart van de zorgverkopers en zorgfinancials ziet de maximum groeipercentages voor de komende vier jaar als “zeer uitdagend”.
Personeelstekort overheerst
Gevraagd naar de thema’s waarop de komende jaren extra inzet nodig is om de afspraken uit het IZA waar te maken, wordt één ding overduidelijk: het personeelstekort beheerst de agenda. De hele top drie relateert aan het probleem.
Bovenaan prijkt werving en behoud van personeel, gevolgd door optimale benutting van personeel op de tweede plaats, en door opschaling van digitale zorg om personeel te ontlasten op plek drie.
Lees ook: ‘Bestaande technologie kan personeelstekort zorg bijna volledig oplossen’.
Deze focus op personeel “wringt met de realisatie van de langetermijnverandering uit het IZA”, zegt Walter Kien, Director Healthcare bij IG&H.
“Op korte termijn lijkt er weinig te gaan veranderen.”
Waar het IZA een uitgebreide werkagenda bevat voor de regionale zorg naar passende zorg, die op langere termijn ‘lucht’ moeten geven aan de personele werkdruk, zien de ziekenhuizen regionale samenwerking (plek 6 op de agenda) en passende zorg (plek 7) veel minder als prioriteit. “En dus lijkt er op korte termijn weinig te gaan veranderen”, concludeert Kien.
Samenwerken of alleen financieren?
Over de manier waarop en mate waarin ziekenhuizen willen samenwerken met verzekeraars blijken de meningen verdeeld. Momenteel zijn er ziekenhuizen die inhoudelijk samenwerken met de zorgverzekeraar en ziekenhuizen die dit (nog) maar heel beperkt doen.
Pakweg de helft van de ziekenhuizen denkt dat het IZA zal leiden tot meer samenwerking, extra meerjarenafspraken en meer inhoudelijke afspraken. Eén op de drie verwacht dat verzekeraars een vergaande rol op zich nemen als regievoerder van de transitie. Anderzijds wil 60% juist dat de verzekeraars zich beperken tot het financieren van de veranderingen en zich er verder niet al te veel mee bemoeien.
Complexe contractering
De ziekenhuizen en verzekeraars zijn momenteel verwikkeld in een complexe contractering. Twee derde van ziekenhuizen geeft aan dat deze scherper is dan voorheen. Hierbij speelt naast het personeelstekort de hoge energieprijzen en algehele inflatie een rol.
Lees ook: Mooie cijfers van ziekenhuizen maskeren financiële zorgen.
“Door de pandemiejaren is er bovendien weinig referentie-informatie”, geeft Kien aan. “Dit alles zorgt ervoor dat ziekenhuizen en verzekeraars geen risico’s willen nemen en beide het beste uit de onderhandelingen willen halen.”
Kien legt uit dat de toekomst van het ziekenhuis steeds meer wordt bepaald in de zorgcontractering tussen ziekenhuizen en verzekeraars. Dit komt deels doordat goede afspraken met de verzekeraars nodig zijn rond de transitie van de zorg in de regio en het ziekenhuis.
Hij waarschuwt ziekenhuizen en verzekeraars om niet in “het oude denken” te blijven hangen. “Lees: eindeloos onderhandelen over iedere euro.” Het risico is dat ze dan achterop raken en niet vooruitkomen.
“Meer passende zorg en ondersteuning, samen met de patiënt, op de juiste plek en met de nadruk op gezondheid, klinkt mooi. Maar is niks waard als dit niet van het papier komt. En daar zijn alle ziekenhuizen én alle verzekeraars voor nodig”, besluit hij.
