Behoed uitvoeringsorganisaties voor goedbedoelde risico-regelreflex
Morgen om 10:00 uur presenteert de parlementaire onderzoekscommissie Uitvoeringsorganisaties haar eindrapport naar de stand van zaken (en problemen) bij uitvoeringsorganisaties. Mark Hecker, partner bij Boer & Croon, blikt alvast vooruit op de te verwachten conclusies en aanbevelingen.
Aanleiding voor het onderzoek vormden de aanhoudende klachten over uitvoerende overheidsinstanties als het CBR, de Belastingdienst en het UWV. De Tijdelijke commissie Uitvoeringsorganisaties is op 5 maart 2020 ingesteld om onderzoek te doen naar problemen bij uitvoeringsorganisaties die de burger raken.
De commissie heeft daarbij de gehele keten bekeken: van werkvloer tot belangenorganisaties van burgers, van uitvoeringsorganisaties tot ambtenaren van ministeries. Ook de rol van de Tweede Kamer is onder de loep genomen. In totaal sprak de commissie met zo’n veertig personen over dit onderwerp.
Managementbureau Boer & Croon kijkt met extra interesse en deels bezorgdheid naar het oordeel en de aanbevelingen van de commissie ten aanzien van de effectiviteit van uitvoeringsorganisaties binnen ons bestel. We zien en ervaren dagelijks het belang van een slagvaardige overheid – wél of geen pandemie. En we onderschrijven volledig wat Roel Bekker schrijft in zijn Position Paper voor de onderzoekscommissie: “In de uitvoering wordt het publieke belang zichtbaar en ondervindt de maatschappij de werkelijke betekenis van beleid.”
Financieel benaderd: het Rijk geeft via deze organisaties zo’n €120 miljard uit. We hopen dan ook vurig dat de onderzoekscommissie meegaat in de diverse oproepen om als Kamer de hand in eigen boezem te steken, en dat zij niet de duimschroeven verder aandraait in haar conclusies en aanbevelingen vis-à-vis de uitvoeringsorganisaties.
Vanuit Boer & Croon zijn veel collega’s actief binnen het publiek domein. Onze bewezen leiders en jonge talenten werken mee bij een keur van uitvoeringsvraagstukken. Van Rijkswaterstaat (RWS) tot de Belastingdienst en van de Rijksdienst voor Wegverkeer (RDW) tot de Nationaal Coördinator Groningen (NCG): overal zijn onze mensen dagelijks getuige van het belang van slagvaardigheid in uitvoering. En in tegenstelling tot het dominante beeld: we worden in de regel geïnspireerd door de bevlogenheid, kennis en expertise die binnen deze organisaties aanwezig is.
Burgers moeten kunnen vertrouwen op de overheid. Hierbij dienen uitvoeringsorganisaties niet vermorzeld te worden door de goedbedoelde risico-regelreflex van de Kamer of de regering. Als maatschappij moeten wij onze uitvoeringsorganisaties dan ook behoeden voor het doorschieten in een drang naar controle.
Wij kunnen ons helemaal vinden in de aanbevelingen van diverse insprekers om:
1) te investeren in kennis en kunde over uitvoering binnen de gehele overheid,
2) het betrekken van deze kennis bij de totstandkoming van beleid, en tenslotte om
3) publieke en politieke aandacht te organiseren voor kwaliteit in uitvoering.
Eén van de onderliggende factoren waarom het zo faliekant heeft kunnen misgaan, is in onze ogen exact die overcompensatie. Met in ons achterhoofd het doorslaan van controle bij de Belastingdienst als gevolg van een relatief kleine groep fraudeurs, moeten we juist nu zorgvuldig ervoor waken dat onze uitvoeringsorganisaties niet vleugellam worden gemaakt.
Er dient een goede balans tussen regels en risico’s te worden gevonden. Welke kant de wijzer ook dreigt op te gaan, vanuit Boer & Croon blijven we streven naar die balans en staan we klaar voor raad en bovenal voor daad.
Over de parlementaire onderzoekscommissie Uitvoeringsorganisaties
De commissie bestaat uit de volgende leden: André Bosman (VVD, voorzitter), Nevin Özütok (GroenLinks, ondervoorzitter), Evert Jan Slootweg (CDA), Maarten Groothuizen (D66), Cem Laçin (SP), John Kerstens (PvdA), Corrie van Brenk (50PLUS). In hun onderzoek stonden drie vragen centraal:
- Wat zijn de belangrijkste (oorzaken van) problemen bij uitvoeringsorganisaties waardoor de menselijke maat uit het oog verloren wordt?
- Wat is de rol en informatiepositie van de Kamer bij problemen bij uitvoeringsorganisaties?
- Welke aanbevelingen kunnen gedaan worden aan uitvoeringsorganisaties, departementen en de Tweede Kamer om deze problemen op te lossen of te voorkomen?
Het eindrapport van de onderzoekscommissie wordt op 25 februari 2021 rond de lunch overhandigd aan de Voorzitter van de Tweede Kamer, Khadija Arib.
