Nederlandse bestuurders somberder door internationale ontwikkelingen
Er heerst toenemend pessimisme onder Nederlandse bestuurders. Volgens veel leiders in ons land zullen de onzekerheden die voortvloeien uit Brexit en het tumultueuze presidentschap van Donald Trump het komende jaar een aanzienlijk effect hebben op de Nederlandse economie.
Volgens Eden McCallum was het vertrouwen binnen het Nederlandse bedrijfsleven eind 2017 zeer positief. Circa 91% van de ondervraagde bedrijven gaf toen aan optimistisch te zijn over de ontwikkelingen van de Nederlandse economie gedurende 2018 en 2019. Ter vergelijking: in 2016 en 2015 was dit percentage volgens het strategieadviesbureau 80%.
Uit de huidige cijfers van het jaarlijks terugkerende onderzoek van het consultancybureau blijkt echter dat aan de stijgende koers een einde is gekomen. Eind 2018 blijkt slechts 69% van de Nederlandse bedrijven tot op zekere hoogte optimistisch te zijn over de economische toekomst. Om precies te zijn is circa 53% van de ondervraagde leiders enigszins optimistisch over de binnenlandse economische vooruitzichten, terwijl maar zo’n 16% zeer optimistisch is. Hoewel de meerderheid van de respondenten met een positieve blik naar de toekomst kijkt, is het optimisme het afgelopen jaar wel flink gedaald. Vanaf 2015 gemeten, is het pessimisme niveau dit jaar eveneens op het hoogste niveau.
Aan het onderzoek van Eden McCallum deden onder meer bestuursvoorzitters en -leden mee, maar ook divisiedirecteuren, vicepresidenten en verschillende partners. De meeste Nederlandse ondervraagden zijn redelijk optimistisch over de binnenlandse economische toekomst, maar wanneer hun mening wordt gevraagd over de Europese economie, liegen de cijfers er niet om. Slechts 39% is optimistisch over de Europese economische vooruitzichten voor de komende twee jaar. Ook laat maar 41% de Nederlandse respondenten weten in zekere mate optimistisch te zijn over de wereldwijde economische vooruitzichten voor 2019 en 2020.
Heleen Wachters, partner bij Eden McCallum Nederland, stelt naar aanleiding van het onderzoek dat de Britse uittocht deels ten grondslag ligt aan het waargenomen pessimisme: “Niemand in de eurozone en daarbuiten zal immuun zijn voor de gevolgen en de onzekerheid van Brexit. Daarnaast zijn er ook zorgen over de Italiaanse begroting. Die dragen duidelijk bij aan de nervositeit ten aanzien van de vooruitzichten van de eurozone. Het Nederlandse bedrijfsleven heeft tot nu toe een gezond optimisme behouden, maar het lijkt erop dat de stemming aan het veranderen is.”
De zorgen worden verder indirect versterkt door de financiële crisis van 2008. Deze zit namelijk nog vers in het hoofd van vele respondenten, die zich nu afvragen wanneer de volgende crisis zal aanvangen. Zo’n 74% van de Nederlandse respondenten acht het waarschijnlijk dat in de komende vijf jaar een crisis in de eurozone zal optreden, dit vorig jaar nog zo’n 55% was. Daarnaast acht 70% van respondenten een nieuwe mondiale financiële crisis binnen afzienbare tijd waarschijnlijk.
Trump en Brexit
Omdat het Verenigd Koninkrijk (UK) een van de belangrijkste handelspartners van Nederland is, maken veel bestuurders uit ons land zich grote zorgen om Brexit. Ruim een derde van de respondenten (36%) stelt daarom bepaalde investeringen uit tot het moment waarop er meer zicht is rondom de gevolgen van Brexit. Ongeveer 39% van de ondervraagden denkt dat het Britse vertrek uit de Europese Unie (EU) slecht zal zijn voor zijn bedrijf, terwijl 75% verwacht dat het slecht zal zijn voor de Nederlandse economie. Mogelijk suggereert dit grote verschil in verwachte impact dat veel bedrijven zich de afgelopen tijd flink hebben voorbereid op wat na 29 maart 2019 komen gaat.
Brexit is daarnaast de belangrijkste reden waarom de Nederlandse executives in vergelijking met hun Britse collega’s nog relatief optimistisch zijn. In de UK-editie van de studie van Eden McCallum was slechts 12% van de respondenten enigszins optimistisch over de Britse binnenlandse economie. Ongeveer 27% van de Britse ondervraagde leiders gaf aan zeer pessimistisch te zijn over de toekomst van zijn binnenlandse economie. Niet voor niets denkt maar liefst 83% dat het verlaten van de EU slecht zal zijn voor de UK.
Ondanks de verwachte negatieve gevolgen van het Britse vertrek zegt ongeveer de helft van de Nederlandse respondenten (47%) in aanloop naar Brexit gewoon door te gaan met activiteiten en zich geen zorgen te maken. Ze kampen momenteel echter wel met nieuwe uitdagingen. Naast dat 36% van executives uit ons land aangeeft een deel van de investeringen in de UK af te houden totdat de precieze deal bekend is, laat circa 20% van de Nederlandse ondervraagden weten investeringen die aanvankelijk gepland stonden voor de UK te hebben verplaatst naar andere EU-landen.
Naast de bovenstaande ontwikkelingen aan de andere kant van de Noordzee, hebben ontwikkelingen aan de andere kant van de Atlantische Oceaan ook impact op de Nederlandse economie, aldus de respondenten. Circa 67% geeft aan dat Donald Trump een slechte tot zeer slechte invloed heeft op de economie van ons land. 89% van de Nederlandse ondervraagden denkt bovendien dat Trump slecht zal zijn voor de gehele wereldeconomie. Zo voorzien ze grote handelsoorlogen tussen de VS en de EU en China.
Lees ook: Harde Brexit biedt verschillende sectoren grote kansen.
