Jonge adviseurs streven een continu verbetercultuur na in het onderwijs

Afgelopen september besloten drie jonge adviseurs hun krachten te bundelen en samen Tribalfrost op te richten. Hun ambitie: het verbeteren van de ervaringen en intrinsieke motivatie van leerlingen in de onderwijswereld. Met als bijkomend voordeel dat ook leraren met een stuk meer plezier naar hun werk gaan.

Volgens de drie adviseurs gaan veel leerlingen met tegenzin naar school. “School wordt door leerlingen vooral gezien als een verplichting. Leerlingen willen niet urenlang naar iets luisteren waar ze niet direct het nut van inzien”, zegt medeoprichter Yorick Tollenaar. De leeromgeving en het pedagogisch klimaat op scholen spelen hierbij een belangrijke rol. “De meeste lessen worden niet op een interactieve manier gegeven, maar op een input naar output manier. Op deze manier beklijft de stof minder en zijn leerlingen de les al snel zat.”

Leuk, intrigerend en leerzaam

Uit diverse onderzoeken onder leerlingen zelf komt naar voren dat er diverse aandachtsgebieden zijn waar verbetering mogelijk is. Zo blijkt dat kinderen zelf aangeven behoefte te hebben aan spelenderwijs en praktijkgericht leren, willen ze graag zoveel mogelijk zelfstandig met lesstof aan de slag, willen ze minder stress (minder huiswerk) en waar mogelijk meer naar buiten. 

Tollenaar legt uit: “Ieder mens heeft de behoefte tot zelfactualisatie en dus moet je een mens steunen, zodat het deze behoefte kan bevredigen. Leerlingen willen niet héél de dag stilzitten en dan thuis ook nog stapels huiswerk maken. Huiswerk moet meer ter suppletie dienen, maar het moet niet tot doel verheven worden. Ook brengt dit weer administratieve lasten, wat weer voor extra werkdruk zorgt. Onderwijs genieten hoort leuk, intrigerend en leerzaam te zijn.

De resultaten van de 2018-editie van een onderzoek van het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) – de zogeheten LAKS Monitor – laten op het eerste gezicht een positief beeld zien. Over het algemeen is namelijk 63% van de leerlingen in het voortgezet onderwijs overwegend positief in haar of zijn algemene oordeel over hun school. Ook is 71% tevreden over haar of zijn docent en 61% over de voorzieningen op school. Daarnaast geeft 90% aan geen pestgedrag te ervaren. 

Tegenover deze positieve cijfers zijn er ook meerdere sombere cijfers te melden. Zo is slechts 38% positief over de inspraak die ze hebben op school, is slechts 40% positief over de manieren en vormen van lesgeven, is 49% positief over gepersonaliseerde lesmogelijkheden en is niet veel meer dan de helft (53%) positief over de toetsing. 

Gebrekkige motivatie

Daarbovenop is slechts de helft van de respondenten (96 scholen deden mee aan het onderzoek en 85.000 leerlingen hebben de enquête geopend) positief ten aanzien van de factor ‘motivatie’. Zo gaat bijvoorbeeld bijna een kwart van de scholieren in het praktijkonderwijs en het vmbo en een op de vijf havo-scholieren niet iedere dag met plezier naar school. “Dit is doodzonde”, stelt Tollenaar. “Naar school gaan hoort de mooiste tijd van je leven te zijn, nu zie je vaak dat leerlingen zichzelf moeten slepen om naar school te gaan. Dit is zonde, want een leerling die gepassioneerd in de klas zit onthoudt de stof veel beter. Het is namelijk belangrijk dat zowel de docent als de leerling leerplezier ervaart.”

Ervaringen en intrinsieke motivatie verbeteren

Het is hun gedeelde ambitie om het onderwijs, en specifiek de ervaringen en intrinsieke motivatie van leerlingen, te verbeteren, die de drie jonge ondernemers samenbracht. “Ons doel is dat over een termijn van zes jaar de meeste leerlingen met plezier naar school gaan en er leuke ervaringen voor de rest van hun leven opdoen. Voor docenten willen wij dat ze zo weinig mogelijk werkdruk ervaren, dit door allerlei nutteloze administratie/bureaucratie af te schaffen. Dit klinkt als een droom, maar is het niet”, geeft medeoprichter Mehdi Bouazza aan.

Gevraagd hoe ze dit precies willen bereiken, erkent Bouazza dat hoewel het voor de kijker wellicht overkomt als een grote droom, alles begint met het “leggen van de eerste steen van het fundament”. Kortom, vanuit onderop moet worden gewerkt aan resultaten, en deze moeten dan op termijn als een olievlek verspreiden binnen de sector. De kern van de aanpak van Tribalfrost is gecentreerd rondom het creëren van een continu verbeteren-cultuur. “Door middel van het verbeterbord, de ‘voice of the student’ en het onderwijscanvas kunnen we met vertegenwoordigers van scholen oplossingen creëren die prestaties verbeteren. Het betrekken van stakeholders en de mouwen opstropen en het gewoon doen zijn belangrijke aspecten van onze aanpak”, legt hij uit.

Voor de leerlingen bieden de consultants een interactieve workshop aan, waar zij leren hoe de hersenen werken (simpele uitleg), welke leerstijlen, technieken en tools ze kunnen inzetten om het maximale uit hun opleiding te halen. Ook vertellen ze over het stukje doelen stellen en hoe de leerlingen die doelen ondanks alles kunnen bereiken. Dit wordt op een “simpele, leuke, inspirerende en toegankelijke manier” uitgelegd. Bouazza: “De workshop is zo gemaakt dat leerlingen interactief met de stof bezig zijn. Het is dus geen saai hoorcollege waar men na een dag de informatie al vergeten heeft.”

“Lean Six Sigma kan bijdragen aan beter onderwijs. Denk aan werkvormen en oplossingen die prestaties verbeteren, studenten betrekken, docenten motiveren en educatieve processen verbeteren.”
_{– Yorick Tollenaar en Mehdi Bouazza van Tribalfrost}

Een ander focusgebied is het voor leerlingen minder saai en interactiever maken van de lesstof. Tollenaar legt uit: “Dit kun je doen door leerlingen dingen in groepsverband te laten uitzoeken, een uitleg te geven die ‘simple & strong’ is en gebruik te maken van bijvoorbeeld flashcards, mindmaps en schema’s.” Bouazza vult aan: “Je wilt namelijk dat de leerlingen de stof onthouden, dit kan door gebruik te maken van de bovenstaande methoden. Hiermee maak je ook leerlingen deeleigenaar van hun eigen leerproces en dit komt de intrinsieke motivatie weer ten goede. Het gaat namelijk om kwaliteit en niet om kwantiteit, het onderwijssysteem is op dit moment te veel gericht op reproduceren, napraten en nadoen.”

Voor de scholen draait het allemaal om de processen zoveel mogelijk gericht te laten zijn op de klant en op efficiency. Bouazza: “Door de processen onder de loep te nemen kunnen veel verbeterpunten aan het licht worden gebracht. In andere sectoren heeft Lean Six Sigma zijn dienst al bewezen. Wij willen scholen begeleiden bij de implementatie van een verbetercultuur op hun school.” Daar profiteert uiteindelijk iedereen van: de leerlingen, docenten en onderwijsbestuurders.

Verandering nodig van binnenuit

Hoewel het de adviseurs zijn die verantwoordelijk zullen zijn voor het identificeren van verbetergebieden, benadrukken ze dat verandering juist “van binnenuit moet komen”. Ze vergelijken hun rol met die van sherpa’s – gidsen die de school kunnen helpen succesvol hun processen te veranderen, om “zodoende een paradigmaverandering teweeg te brengen”. 

Voor specifiek de docenten van scholen ligt de nadruk op het verlagen van de werkdruk in het onderwijs. Uit onderzoek van Voion blijkt dat vier op de vijf docenten een hoge tot zeer hoge werkdruk ervaren. Dat was ook een van de belangrijkste redenen voor docenten om vorig jaar de straat op te gaan om te demonstreren. Door de administratieve druk te verlagen en het plezier in het lesgeven terug te brengen, hebben docenten volgens de Tribalfrost-adviseurs weer de tijd om leuke lessen te geven vanuit hun passie, in plaats van onvrije gedachten. Tollenaar licht toe: “Dit doet de docent samen met de gehele school door middel van het verbeterbord. Ook creëert het onderwijsteam met een simpel onderwijscanvas overzicht op de gewenste doelen. Dit canvas wordt aangevuld met feedback van de leerlingen (Voice of the student).”

Al met al hebben de drie jonge ondernemers ambitieuze plannen. Hoewel ze actief zijn binnen een branche waar de gemiddelde leeftijd van professionals in vergelijking met andere sectoren het hoogste ligt, laten ze zich niet door de typische stereotypen uit het veld slaan. Bouazza: “We zijn inderdaad nog jong, maar dat wil niet zeggen dat wij geen recht van spreken hebben. Het is juist dat wij elke dag zien hoe het er in het onderwijs eraan toe gaat, wat ons tot actie heeft gezet. En we laten graag de resultaten voor zich spreken: elke dag creëren wij waarde voor onze klanten.” 

Heldere missie

De missie van Tribalfrost staat dan ook kraakhelder op de website van het bureau: “De toekomst van het onderwijs samen te creëren met oplossingen die prestaties verbeteren, studenten betrekken, docenten motiveren en educatieve processen verbeteren.” “Dit willen wij gaan doen door het stimuleren van een verbetercultuur binnen de school met de bijbehorende methodieken (Lean Six Sigma en het verbeterbord). Ook gaan wij een inspirerend manifest uitbrengen en een verbetercultuur stimuleren. Dit doen wij met en voor de sector”, aldus de adviseurs, die besluiten: “Om zo’n groot maatschappelijk probleem te tackelen, is natuurlijk een uitdaging. Maar we kijken er erg naar uit!”