Katwijk verbindt eerstelijn en sociaal domein bij aanpak verward gedrag
Landelijk werkt men aan een betere afstemming en samenwerking tussen eerstelijnszorg en het sociaal domein. Zo kunnen problemen eerder gesignaleerd en zonodig beter aangepakt worden. In Katwijk gaat een project van start gericht op een betere aanpak voor mensen met verward gedrag.
Verward gedrag is een breed begrip. Het gaat hier bijvoorbeeld om mensen die om zeer uiteenlopende redenen tijdelijk minder of geen grip op hun leven hebben, of deze grip dreigen te verliezen, en bij wie het risico aanwezig is dat zij zichzelf of anderen schade berokkenen. Het gaat vaak om kwetsbare mensen, die te kampen hebben met één of meerdere problemen en/of beperkingen op meerdere levensterreinen. Het zijn mensen met bijvoorbeeld verslaving aan alcohol, medicijnen of drugs, dementie, schulden, dakloos zijn. Sommigen staan bekend als zorgmijders, enkelen zijn agressief. Deze mensen, en met hen ook hun naasten, zijn regelmatig wanhopig op zoek naar oplossingen of minder stress.
Volgens cijfers van de Politie loopt het aantal meldingen over verwarde personen al jaren op. Hoeveel mensen met verward gedrag er precies in Nederland rondlopen is echter lastig te duiden, omdat er veel dubbele meldingen zijn en het lastig is de feitelijke overlast in kaart te brengen.
Sluitende aanpak
De beleidsbepalers van Katwijk, een gemeente met meer dan 65.000 inwoners, zijn vanaf 1 oktober verantwoordelijk voor mensen met verward gedrag. Deze mensen met verward gedrag kunnen ook voor overlast zorgen bij familie en de lokale gemeenschap. In een nieuw project zullen verschillende partijen – huisartsen, ggz-experts, fysiotherapeuten, diëtisten en apothekers en partijen uit het sociaal domein– hun kennis en kunde bundelen om tot een meer sluitende aanpak te komen, voor het helpen van mensen met verward gedrag en hun omgeving.
Vooral de huisarts speelt hierin een belangrijke rol. “Zorg voor deze kwetsbare groep mensen vereist een betere samenwerking en vroegtijdig onderkennen van problemen. Huisartsen kunnen daarbij belangrijk zijn”, zo valt te lezen op de site van het zogeheten ‘Actieprogramma lokale initiatieven voor mensen met Verward Gedrag (AVG)’. Het project wordt gefinancierd door ZonMW en Zorg en Zekerheid. Naast deze partners werken gemeente Katwijk, Zorggroep Katwijk en stichting Lumen, een cliëntenorganisatie voor mensen met psychische klachten, mee.
Voor dit project werkt Reos, een organisatieadviesbureau voor de zorg en het sociaal domein, samen met het regionaal programmateam zorg en ondersteuning voor 19 gemeenten in Hollands Midden.
Reos ging aan de slag en deed een verkenning in Katwijk naar de actuele situatie van mensen met verward gedrag. "We hebben onder meer sleutelfiguren uit het netwerk geïnterviewd om zo suggesties te verzamelen voor zorgverbetering in de eerste lijn", vertelt Reos-adviseur Piet Overduin. "De suggesties liepen uiteen. Er waren bijvoorbeeld ideeën voor een betere overlegstructuur in het sociaal domein en er was een voorstel om therapietrouw (beter) te monitoren."
Het tekent volgens Overduin de complexiteit die komt kijken bij het begeleiden en behandelen van deze groep kwetsbare mensen. In de breedste benadering werken gemeenten, GGD, politie, zorgverzekeraars, cliëntvertegenwoordigers, eerstelijnszorg en maatschappelijke organisaties allen aan de aanpak van zorg en ondersteuning voor mensen met verward gedrag.
Huisarts cruciale spil
Het projectteam benadrukt dat in het huidige stelsel de huisarts rol van poortwachter vervult. Zij worden gezien als de eerste vertrouwenspersoon, die allerlei signalen ontvangt over escalerende problemen. Op grond daarvan kan de huisarts mogelijk vroegtijdiger ingrijpen en nauwer samenwerken met andere professionals in het sociaal domein. Reflectie op die poortwachtersrol kan nieuwe inzichten bieden over de wijze waarop huisartsen zorgen voor mensen met verward gedrag. “Bij mensen met verward gedrag zien we vaak een opeenstapeling van problemen. Het gaat niet alleen om breinproblemen, maar ook huurachterstanden en schulden, relatieproblemen en werkloosheid”, stelt Overduin.
Huisartsen en het sociaal domein werken nog te weinig samen rondom deze groep, aldus het Landelijk Schakelteam onder voorzitterschap van Onno Hoes. Wat belemmert? Kunnen ze experimenteren met een meervoudige aanpak? Welke leerervaringen levert dat op? Dat en meer vragen worden in het project getoetst. “De focus van het project ligt op de huisarts en zijn rol als poortwachter voor de basis- en gespecialiseerde ggz alsook voor het sociaal domein”, benadrukt de expert.
Het project wordt uitgevoerd binnen Zorggroep Katwijk; een geïntegreerde eerstelijnsorganisatie met 23 huisartsen en verschillende andere experts. Zij hebben volgens eigen schatting 200 – 500 mensen met verward gedrag in hun bestand die momenteel zorg ontvangen.
