Kern van Nederlandse interneteconomie goed voor €104 miljard
De kern van de Nederlandse interneteconomie wordt geschat op een waarde van €100 miljard en is snel aan het groeien – de komende jaren naar verwachting met zo’n 9% per jaar. Ondanks dat onze interneteconomie nu een vooraanstaande positie in Europa inneemt, is aanvullend beleid nodig om de snelle groei van de sector te handhaven en succesvol de concurrentie aan te gaan met het buitenland. Dat blijkt uit een onderzoeksrapport van Deloitte Consulting over digitale infrastructuur.
De auteurs van het rapport* – het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van diverse partijen** – startten hun analyse door allereerst de digitale economie in kaart te brengen. Volgens de onderzoekers is de digitale economie, of interneteconomie, een landschap dat rust op zes pijlers: Digitale infrastructuur, Talent (mensen met de juiste digitale vaardigheden), Wet- en regelgeving, Financiering, een Ecosysteem (van innovatieve, digitale bedrijven), en Innovatie en onderzoek (naar digitale infrastructuur en applicaties).
Onze huidige digitale economie is snel aan het groeien en is – wanneer deze als een afzonderlijke sector wordt beschouwd – inmiddels groter dan veel andere traditionele segmenten binnen onze economie. Recent onderzoek door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) toonde aan dat de digitale economie goed is voor zo’n 345.000 banen met een jaarlijkse groei van tussen de 7% en 9%.
Digitale infrastructuur essentieel
Hoewel alle zes de pijlers essentiële onderdelen vormen van de digitale economie, is digitale infrastructuur volgens de auteurs een van de meest cruciale pijlers van de digitale economie. Zonder deze bouwsteen, bestaande uit onder meer netwerken, core internet, housing en hosting/cloud, zou de interneteconomie simpelweg niet kunnen bestaan. De cruciale pijler maakt daarnaast dat Nederlandse organisaties zowel nationaal als internationaal kunnen groeien. Bovendien is onze digitale infrastructuur een van de belangrijkste redenen voor internationale digitale organisaties om zich in Nederland te vestigen. Organisaties die de nodige activiteiten en werkgelegenheid meebrengen naar ons land.
Volgens de onderzoekers neemt Nederland als het gaat om haar digitale infrastructuur in Europa een leidende positie in. Om tot deze conclusie te komen namen de onderzoekers verschillende factoren onder de loep. Zo wordt regio Amsterdam bijvoorbeeld gezien als de op-twee-na belangrijkste markt voor datacenters in Europa, met het oog op de totale capaciteit – gemeten in megawatt (MW).
Vergeleken met de grootte van onze economie, is Amsterdam als data center hotspot veel groter dan overige bestanddelen – met 171 MW is het aanbod in onze hoofdstad namelijk goed voor meer dan 60% van alle datacenter-capaciteit in het hele land. De regio Amsterdam behoudt ook zijn positie als één van Europa’s belangrijkste hotspots voor co-locatie (datacenters) met een jaarlijkse groei van ruim 6%. In Europa neemt Nederland tevens een sterke tweede plaats in, als het gaat om hosting-diensten.
De goed ontwikkelde digitale infrastructuur in Nederland trekt veel buitenlandse investeerders aan, zoals grote technologiebedrijven (bijvoorbeeld Google, Microsoft en Cisco), die hier grote datacenters laten bouwen. In de stad zijn diverse partijen actief, waaronder bijvoorbeeld datacenterbedrijven als Equinix, Verizon, Interxion, Global Switch en Colt.
Ook op overige aspecten scoort Nederland goed. Kijkend naar het gebruik van websites en domeinen, loopt bijvoorbeeld Nederland met het oog op het aantal domeinen per hoofd van de bevolking voorop in Europa. En als het gaat om het aantal gehoste domeinen per inwoner staan we op een tweede plaats. Bovendien beschikt Nederland over een uitstekend mobiel netwerk. Onze breedband infrastructuur (DSL, Coax, glasvezel) staat binnen de EMEA regio – gekeken naar de gemiddelde internetsnelheid – op de vijfde plek, alhoewel onze groei iets achterloopt op omringende landen.
Misschien wel een van de belangrijkste usp’s van ons land is de Amsterdam Internet Exchange (AMS-IX). De AMS-IX vormt een van ’s werelds meest toonaangevende internet exchanges, na die van Sao Paolo, maar voor de exchanges van Frankfurt, Londen en Moskou. Ter vergelijking: hiermee neemt Nederland een digitale positie in het internetlandschap in, die beter is dan de posities die bijvoorbeeld de mainports Rotterdam (11de wereldwijd) en Schiphol (14de wereldwijd) innemen voor respectievelijk containers en passagiersvervoer.
De onderzoekers wijzen op de cruciale wereldwijde rol die AMS-IX speelt, die met bijna 600 aangesloten netwerken (waaronder Amazon en Facebook) het grootste internetknooppunt ter wereld vormt. En de AMS-IX blijft voorlopig ook ’s werelds grootste internet exchange – alleen al in de laatste twaalf maanden groeide het internetverkeer van AMS-IX met maar liefst 30%.
Uit het onderzoek blijkt verder dat online / digital zijn intrede doet in vrijwel alle sectoren en dat er veel voorbeelden te noemen zijn van hoe het digitale kanaal waarde aan deze sectoren toevoegt. Vorig jaar werd in de video branche in de VS bijvoorbeeld voor het eerst meer uitgegeven aan online video (streaming) content, dan aan DVD’s en andere fysieke videodragers. Met hun digitale businessmodellen zijn het de streaming aanbieders, zoals Netflix, die door de consument steeds vaker omarmd worden. In de muziekbranche is het niet anders, met Spotify als bekendste muziekstreamingdienst. En ook in kranten/media land zijn er digitale spelers opgedoken, zoals Blendle.
Nog zo’n voorbeeld van de enorme invloed van digital is de explosieve toename van e-commerce in Nederland. De totale online verkopen in ons land naderen in 2016 de grens van €20 miljard, een stijging van bijna €4 miljard (~22%) ten opzichte van 2015 en een verviervoudiging ten opzichte van negen jaar geleden, toen voor zo’n €5 miljard online werd gespendeerd. Bekende e-commerce spelers die de afgelopen jaren de markt hebben veroverd zijn onder meer: Zalando, Bol.com, Coolblue, Fonq, Beslist.nl en Wehkamp.nl.
€110 miljard
De huidige omzetwaarde van de totale Nederlandse digitale economie komt volgens de onderzoekers neer op zo’n €110 miljard. De ‘kern’ van onze digitale economie (online winkels, online diensten en Internet-gerelateerde ICT) telt zo’n 50.000 bedrijven en is goed voor zo’n 345.000 banen (333.000 FTE’s), zo’n 4,4% van het totaal. Het gaat daarbij grofweg om werknemers die voor webwinkels werken (44.000), online-diensten leveren (25.000) of werkzaam zijn bij internet gerelateerde ICT-bedrijven. (264.000).
Met in totaal zo’n 330.000 fulltime arbeidsplaatsen is de sector nu al even groot als de bouwnijverheid of de transportsector. De onderzoekers van Deloitte wijzen er bovendien op dat deze nog jonge sector, die nog geen twintig jaar bestaat, al meer mensen werk biedt dan onze Rotterdamse haven of luchthaven Schiphol.
De ‘kern’ van onze interneteconomie heeft een omzet van zo’n €104 miljard (7,6% van het totaal). Als deze kern zou worden beschouwd als een afzonderlijk segment dan zou deze qua grootte ongeveer vergelijkbaar zijn met sectoren zoals de bouwsector, de voedingsmiddelenindustrie, of transport en opslag. De totale interneteconomie wordt geschat op 5,3% van het BBP.
Vooruitkijkend zal de komende jaren het belang en de omvang van digital alleen maar verder toenemen en de onderzoekers houden rekening met een jaarlijkse groei van tussen de 7% en 9%. Deloitte concludeert verder dat de digitale economie zich de komende decennia nog verder zal ontwikkelen, waarbij steeds meer mensen digital de komende jaren zullen (moeten) omarmen.
Volgens de onderzoekers zal de managementagenda van de toekomst specifiek worden gedomineerd door de volgende zes trends / opkomende technologieën, die de volgende fase van de digitale economie inluiden: Internet of Things, Artificial Intelligence, Social Robotics, 3D Printing, Augmented/Virtual Reality en Blockchain.
De onderzoekers benadrukken dat de markt zich op een niet eerder gezien tempo ontwikkelt, waarmee voor organisaties stilstand meer dan ooit achteruitgang betekent. De onderzoekers pleiten voor meer aandacht voor de financiering van (digitale) startups en van digitale bedrijven die de experimentele fase zijn ontgroeid en groter willen worden. Investeringen in startups groeien volgens Deloitte echter niet structureel. Zo werd er bijvoorbeeld in 2015 – gekeken over de vier kwartalen heen – per kwartaal voor zo’n €80 miljoen gemiddeld structureel geïnvesteerd in Nederlandse Tech startups/scaleups. Ter vergelijking, in het eerste half jaar van 2016 is voor gemiddeld €65 miljoen geïnvesteerd – het aantal transacties in 2015 en 2016 ontliep elkaar nauwelijks.
Vergeleken met overige grote Europese landen ligt Nederland overigens wel achter als het gaat om de hoogte van investeringen in Tech startups / scaleups. In het eerste halfjaar van 2016 kwam Nederland uit op een totale investering van zo’n €270 miljoen. In diezelfde periode heeft Frankrijk tegen de €1 miljard uitgegeven, net als – iets daaronder – Duitsland. Zweden investeerde iets meer dan €1 miljard en de UK loopt voorop met meer dan €2 miljard aan investeringen.
De onderzoekers benadrukken verder dat het onderwijs een belangrijkere rol moet gaan spelen, zodat het onderwijssysteem en de digitale economie nauwer met elkaar verbonden worden. Ook zou ‘digitaal talent’ uit het buitenland bijvoorbeeld gemakkelijker een verblijfsvergunning moeten krijgen in Nederland. Dat zou op zijn beurt helpen buitenlandse bedrijven aan te trekken, schrijven de onderzoekers van Deloitte
De auteurs pleiten er verder voor om meer aandacht te besteden aan de positionering van Amsterdam als aantrekkelijke datacenter stad. Datacenterbedrijven en hun klanten geven hoge waarderingen aan onze hoofdstad als het gaat om de infrastructuur, energieprijzen en het ecosysteem, maar deze factoren vereisen voortdurende aandacht om onze leidende positie te kunnen behouden. Toegang tot en wetgeving rondom energie blijven gebieden die meer aandacht nodig hebben om te verbeteren.
De onderzoekers hebben zes aanbevelingen gedaan voor het behouden van onze sterke positie in digitale infrastructuur, onze positie sterker te benutten en het stimuleren van economische groei. Zo wordt allereerst aangeraden om investeringen en ontwikkelingen in de digitale infrastructuur te blijven ondersteunen. “Een rem op investeringen en blokkades in de vorm van extra nationale of Europese wet- en regelgeving heeft een negatieve invloed op economische groei, omdat de sector een directe aanjager is voor de internet-economie en de digitale samenleving”, aldus de onderzoekers. Ten tweede zijn er stimulerende maatregelen nodig voor het gehele online ecosysteem. Niet alleen de uitbouw van onze digitale infrastructuur moet bevorderd worden, maar ook relevante sectoren daaromheen die elkaar kunnen versterken.
Verder moet er vooral ingezet worden op innovaties die afhankelijk zijn van de Nederlandse digitale infrastructuur. Zo hebben gebieden als e-commerce, online diensten of cloud bij Nederlandse bedrijven groeipotentieel, stellen de auteurs. Daarnaast moet Nederland zich aan buitenlandse digitale dienstverleners als voorkeursvestigingsland promoten. De internationale concurrentie is fors en voor bedrijven wordt de digitale infrastructuur voor hun online activiteiten steeds bepalender, stellen de adviseurs: “Door het aantrekken van buitenlandse bedrijven die intensief gebruik maken van onze digitale faciliteiten, kan het Nederlandse online ecosysteem worden versterkt.”
Ook moeten de kaders voor wet- en regelgeving gemoderniseerd worden, op basis van een bredere visie, adviseren de onderzoekers. Volgens hen is er door de grootte en groei van de interneteconomie behoefte aan “moderne en eigen kaders”, waarmee onnodige wet- en regelgeving voorkomen kan worden. Tenslotte moet ook het onderwijs dusdanig ingericht worden dat het aansluit op de behoeften uit de markt. Zo pleiten de onderzoekers voor een proactieve aanpak, waarin de essentiële digitale vaardigheden onderwijsbreed aan bod komen.
De oproep van Deloitte ligt in lijn met eerdere bevindingen van The Boston Consulting Group (BCG). In hun onderzoek naar het Nederlandse digitale landschap concludeerden de BCG consultants dat de overheid digitalisering hoger op de politieke agenda zou moeten zetten en een grootschalige publiek-private investeringsagenda dient te ontwikkelen om de concurrentie voor te blijven.
* De hoofdauteurs zijn Michiel Peters, Director bij Deloitte Consulting en Andries Van Dijk, ook Director bij Deloitte Consulting.
** Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van initiatiefnemer Stichting Digitale Infrastructuur Nederland (DINL). De studie is mede mogelijk gemaakt door Dutch Datacenter Association (DDA), AMS-IX, SIDN, ECP, DHPA, NLnet, Nederland ICT, NxtVn, Amsterdam Economic Board en Equinix.
