EZ onderzoekt nieuwe verdienmodellen voor natuursector
Door veranderend overheidsbeleid moeten natuurorganisaties en natuurbeheerders steeds vaker op zoek naar alternatieve financierings-arrangementen. Adviesbureau KWINK groep gaat in opdracht van het ministerie van Economische Zaken onderzoek doen naar hoe de natuursector op het vlak van financiering kan leren van de cultuursector.
Het natuurbeleid in Nederland is de laatste jaren flink aan het veranderen. De overheid heeft haar beleid naar provincies gedecentraliseerd en heeft voor de komende tien jaar een nieuwe koers van natuurbeleid uitgestippeld in zijn ‘Rijksnatuurvisie 2014’. Kernpunt van de nieuwe koers is een omslag in het denken: natuur hoort volgens de overheid “midden in de samenleving thuis en niet alleen in beschermde natuurgebieden.” De nieuwe Natuurvisie, die de economie en biodiversiteit ten goede moet komen, verlegt daarmee de aandacht van natuurbescherming tegen de samenleving naar versterking van de natuur door de samenleving. De overheid wil op deze manier beter aansluiten bij de groeiende betrokkenheid van burgers bij de natuur en het toenemende belang van ondernemerschap benadrukken.
De nieuwe Rijksnatuurvisie heeft tot gevolg dat natuurorganisaties en natuurbeheerders in toenemende mate hun eigen broek moeten ophouden en zich steeds meer genoodzaakt zien om op zoek te gaan naar vernieuwende financieringsarrangementen. Vers in het geheugen staan bijvoorbeeld diverse initiatieven als “koop een stuk bos”, of “adopteer een boom”, die sinds de nieuwe overheidsplannen zijn uitgerold om meer alternatieve inkomsten te genereren.
Hoewel natuurorganisaties en natuurbeheerders door de ontwikkelingen aan het experimenteren zijn geslagen, worstelen zij over de hele linie met deze mindshift naar commerciëlere manieren van werken. Om hen te helpen nieuwe verdienmodellen te ontwikkelen heeft het ministerie van Economische Zaken (EZ) besloten om een onderzoek door te voeren, dat deze organisaties van handvatten kan voorzien. EZ laat zich hierbij inspireren door initiatieven die succesvol worden uitgerold binnen andere sectoren zoals de cultuur,- onderwijs-, en zorgsector, markten die ook onderhevig zijn aan soortgelijke trends met het oog op financiering.
Vorig jaar voerde KWINK groep – in opdracht van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) – onderzoek uit naar financieringsarrangementen die de afgelopen jaren binnen de cultuur-, onderwijs- en zorgsector zijn ontwikkeld. Uit de analyse van het adviesbureau uit Den Haag kwamen uiteindelijk 21 goede voorbeelden bovendrijven. Over het algemeen kunnen de ‘best practices’ worden ingedeeld in vier terreinen:
- Vermarkten van bijproducten
- Activering van burger, bedrijf en maatschappelijke organisaties
- Intelligent opgezette samenwerkingsconstructies
- Het aanboren van alternatieve financieringsbronnen en manieren om kosten te besparen
Voorbeelden van initiatieven zijn onder meer die van het Van Gogh Museum (voorbeeld in categorie 1), dat besloot om onder andere ‘collectie management en beheer’ commercieel te exploiteren onder de vlag Van Gogh Museum Consultancy. Of bijvoorbeeld de Eigen Kracht centrale, een instantie die organisaties en overheden ondersteunt bij het werken vanuit vragen van burgers. Zij organiseren de zogeheten ‘Eigen Kracht-conferenties’ (voorbeeld in categorie 2), bijeenkomsten waarbij individuen (of families) samen met hun familie en bekenden plannen (familiegroepsplannen) voor de toekomst opstellen, om zo gezamenlijk uitdagingen op te lossen binnen bijvoorbeeld een familie, groep, wijk of buurt. Een ander voorbeeld vormt de IMC Weekendschool (voorbeeld in categorie 3), die aanvullend onderwijs biedt voor gemotiveerde jongeren tussen de 10 en 14 jaar uit sociaaleconomische achterstandswijken.
De natuursector zou van dergelijke voorbeelden veel kunnen leren. Voortbouwend op bovenstaand onderzoek schakelde het ministerie van Economische Zaken daarom opnieuw KWINK groep in, met het verzoek om de toepasbaarheid van voorbeelden uit de cultuursector te toetsen in de natuursector. Om tot een gedegen advies te kunnen komen, zette KWINK groep inmiddels al enkele acties in gang. Zo organiseren zij binnenkort een werkatelier met natuurorganisaties uit Zuid-Holland. Daarin gaan zij met de organisaties aan de slag met de voorbeelden uit de cultuursector, door met hen te kijken naar de toepasbaarheid binnen hun specifieke organisatie. Ook zal het adviesbureau gesprekken voeren met de natuurorganisaties en verzamelt KWINK groep gegevens over hun huidige financieringsstromen.
