Rijnconsult: Participatiesamenleving bestaat al
Nederland moet veranderen van een verzorgingsstaat in een participatiesamenleving, aldus Mark Rutte afgelopen september. Volgens de minister-president is het wenselijk dat burgers steeds meer zelf gaan doen. Als gevolg van het toenemende zelforganiserend vermogen van de samenleving zou de overheid op sommige vlakken kunnen terugtreden. Maar volgens consultants Boris van de Woestijne en Bas van der Velde bestaat de participatiesamenleving al. Een opinie artikel van de twee Rijnconsult adviseurs.
Het leek een vondst van Mark Rutte, die participatiesamenleving, maar hij bestaat al. Er zijn talloze mensen die door toeval, een onvoorziene ontwikkeling in hun privéleven, de behoefte krijgen om belangeloos de samenleving te verbeteren en andere mensen te helpen. En ook bedrijven, groot, klein, familie-eigendom of beursgenoteerd, dragen vanuit oprechte betrokkenheid bij aan de samenleving. De oproep van het kabinet om meer verantwoordelijkheid bij burgers te leggen sluit hier op aan.
Maar de overheid moet meer doen dan terugtreden en bezuinigen. Wij vragen haar het volgende:
Voorkom subsidie-obesitas
Beheers controlereflexen. Het is verleidelijk om vrijwillige initiatieven te verstikken met verantwoordingseisen, vergaande professionele normen, een strikte toepassing van bouwbesluiten of regels voor juiste arbeidsomstandigheden. Natuurlijk moeten de ondergrenzen worden bewaakt, een verklaring omtrent gedrag in de jeugdzorg is verstandig. Maar verder is het goed vertrouwen te hebben in de intenties van de vrijwilliger.
Voorkom subsidie-obesitas. Organisaties mogen niet verslaafd raken aan subsidies: de kracht van de samenleving ontstaat niet door subsidies maar door de motivatie van mensen. Maar laten we niet doorslaan. Subsidie-onthouding is ook ongewenst. Ieder initiatief heeft wat geld nodig. Ook vrijwilligersorganisaties moeten postzegels kopen, webadressen betalen en koffie drinken. Wij bepleiten een microkrediet voor vrijwilligersinitiatieven. Voorzie groepen mensen met goede plannen van een bescheiden hoeveelheid smeergeld om hun dromen waar te maken.
Geen verplichte tegenprestatie
Vraag vrijwilligers niet het werk van professionals te doen. Laat mensen die dingen doen waar ze goed in zijn. Het is onwenselijk als een niet professioneel geschoolde vrijwilliger een katheter inbrengt. Bouw de participatiesamenleving niet op de verplichte tegenprestatie van mensen in de bijstand. De participatiesamenleving is gebaat bij een heldere scheiding tussen de verantwoordelijkheden van de professionele overheid en vrijwilligers.
Zo bezien ligt het eenvoudig. We willen een overheid die vertrouwen geeft, maatschappelijk initiatief de ruimte laat en een beetje steunt. Met kleine slimme investeringen kun je veel bereiken.
Boris van de Woestijne en Bas van der Velde werken bij organisatieadviesbureau Rijnconsult dat ter ere van haar 35-jarige bestaan 35 vrijwilligersorganisaties 35 uur gratis advies heeft gegeven. Dit stuk is een weergave van de daarbij opgedane ervaringen en is ondertekend door tal van vrijwilligersorganisaties, waaronder Brokopondo Vocational training Centre, Stichting Peuterwerk, Stichting Ondernemersvereniging Leerdam, Nationaal Glasmuseum, "Van Speeltuin naar Beleeftuin" Puth, Parkhuys Almere Energyport Peelland, Sportvereniging Zeist, CALorie Energie Castricum, Frank Dammers Fine Art Foundation, Stichting MuziekPlatform Oost, Stichting DNA Duurzaam Almelo, Voedselbank Oldambt, Vrijwilligersvereniging Humanitas.
