Drie grote valkuilen voor datagedreven werken bij woningcorporaties
Steeds meer woningcorporaties zetten de stap naar datagedreven werken. Daarbij lopen ze vaak tegen uitdagingen aan die de ontwikkeling vertragen. Johan Saton, Senior Consultant bij Valid, deelt de drie grootste valkuilen van deze transitie en hoe corporaties deze kunnen ontwijken.
De woningcorporatiesector staat voor grote uitdagingen. De vraag naar betaalbare, duurzame woningen neemt toe, terwijl middelen en capaciteit onder druk staan.
Tegelijkertijd moeten corporaties verduurzamen om energiekosten voor huurders te verlagen en te voldoen aan een groeiende hoeveelheid regels en wetgeving. Ook groeit de standaardisering binnen de sector – denk aan initiatieven zoals SBR, RGS, CORA, VERA en de Regiegroep Data Standaarden.
In dit complexe speelveld zijn transparantie en efficiëntie belangrijker dan ooit. Datagedreven werken helpt woningcorporaties om sneller en beter onderbouwde beslissingen te nemen, meer waarde te creëren en verantwoording af te leggen – mits ze de belangrijkste valkuilen weten te vermijden.
Valkuil 1: Data is van IT
Een veelvoorkomende misvatting is dat datagedreven werken vooral iets technisch is en dat data van IT is. Er wordt toch snel gedacht aan dashboards, dataplatforms en BI-tools. Vaak wordt een datagedreven werken-traject ook gestart vanuit de IT-afdeling, want “data is toch van IT?”. Dit is echter een denkfout die tot problemen leidt zoals:
- Data-initiatieven sluiten niet aan op de praktijk.
- Medewerkers voelen zich niet betrokken of weten niet wat er van hen wordt verwacht.
- Er ontstaat een kloof tussen ‘de data-afdeling’ en de rest van de organisatie.
Maar data is net zo min van IT als dat het geld van Finance is. Data is van de hele organisatie en vooral van de afdelingen die ermee werken. IT is een belangrijke partner, maar de business bepaalt wat data betekent, waarom het belangrijk is en hoe het wordt ingezet. Dat vraagt om eigenaarschap vanuit de business.
Voor woningcorporaties is dit extra belangrijk. Zij moeten niet alleen voldoen aan allerlei datastandaarden, maar kunnen ook veel waarde halen uit externe bronnen zoals open data van de overheid. De regie over data moet daarom liggen bij de business – niet bij de IT-afdeling of de IT-leverancier.
Eigenaarschap nemen over data
Begin met een datastrategie. Koppel data aan de organisatiedoelen, zoals klanttevredenheid of verduurzaming. Gebruik concrete businessvragen als startpunt. Beleid volgt daarna. Zorg bovendien dat afdelingen met elkaar samenwerken. Betrek afdelingen als verhuur, onderhoud en klantcontact bij het gebruik van data.
Investeer vervolgens in datavaardigheden. Niet iedereen hoeft een data-analist te zijn, maar basiskennis is essentieel. Pas als deze basis staat, kunnen woningcorporaties gericht nadenken over tools en platforms. Zonder eigenaarschap en duidelijke wensen vanuit de business, blijft datagedreven werken een IT-project – en dat is precies wat voorkomen dient te worden.
Valkuil 2: Bouwen zonder fundament = onbetrouwbare data
Een veelgemaakte fout bij datagedreven werken is het overslaan van de basis: goede datakwaliteit en duidelijke afspraken over datagebruik. Zonder betrouwbare data zijn analyses niet alleen nutteloos, maar kunnen ze ook tot verkeerde beslissingen leiden. Toch werken veel woningcorporaties nog steeds met verouderde, incomplete of inconsistente data met alle gevolgen van dien:
- Het vertrouwen in data daalt, waardoor medewerkers terugvallen op hun onderbuikgevoel.
- Besluiten worden genomen op basis van verkeerde aannames.
- Rapportages – zowel intern als extern – kosten onnodig veel tijd en zijn en foutgevoelig.
Dit alles is te voorkomen door te investeren in een stevig datafundament. De basis moet op orde zijn voordat data wordt geanalyseerd. Begin bij voorkeur kleinschalig, bijvoorbeeld met vastgoed- of klantdata. Zorg dat deze data wordt opgeschoond, gestandaardiseerd en goed gestructureerd.
Leg verantwoordelijkheden expliciet vast. Wijs duidelijke datarollen toe: wie is eigenaar van welke data, wie mag wijzigingen aanbrengen en wie is verantwoordelijk voor de kwaliteitsbewaking? Implementeer datagovernance door processen in te richten voor databeheer en -controle, inclusief beleid op het gebied van privacy, beveiliging en naleving van wet- en regelgeving zoals de AVG.
Zonder stevig fundament stort elk datagedreven initiatief vroeg of laat in. Een toekomstbestendige organisatie ontstaat alleen wanneer de basis stevig en goed georganiseerd is.
Valkuil 3: Zonder datacultuur blijft het bij mooie dashboards
Zelfs met de beste tools en betrouwbare data is succes niet vanzelfsprekend. De grootste uitdaging zit hem in de cultuur. Durven bestuurders en medewerkers hun intuïtie los te laten en écht op data te vertrouwen bij het nemen van beslissingen? Of blijft het bij een mooi dashboard dat nauwelijks gebruikt wordt?
Vooral in directies en raden van bestuur staat intuïtie datagedreven besluitvorming vaak in de weg. Maar ook op de werkvloer leven vergelijkbare overtuigingen.
Vaak gehoorde opmerkingen zijn onder meer: “We vertrouwen op ervaring, niet op cijfers”; “Deze analyse klopt vast niet – het past niet bij wat we altijd doen”; “De data is toch niet compleet of betrouwbaar”; “Zo doen we het hier al jaren”; en “Niet alles hoeft meetbaar te zijn.”
Vier tips om zo’n cultuur te doorbreken:
- Maak datagedreven leiderschap zichtbaar. Gebruik data actief in overleggen en besluitvorming. Managers zijn rolmodellen, laat ze het goede voorbeeld geven.
- Creëer een ‘data-challenge-cultuur’. Zorg dat dashboards aansluiten op de praktijk en stimuleer medewerkers om beslissingen kritisch te bevragen – op basis van data.
- Meet en beloon datagedreven gedrag. Maak zichtbaar waar data het verschil maakt en waardeer teams die data effectief inzetten.
- Neem de menselijke kant mee. Cultuurverandering vraagt aandacht. Ondersteun de transitie naar datagedreven werken met goede begeleiding.
Van data naar daadkracht
Datagedreven werken is geen doel op zich, maar een middel om als coöperatie slimmer, sneller en effectiever te opereren. Door te investeren in een stevig fundament, eigenaarschap vanuit de business en een cultuur waarin data écht wordt gebruikt, wordt de basis gelegd voor duurzame impact. Juist voor woningcorporaties is dit noodzakelijk binnen het complexe speelveld.
