De WTTA zal ook een grote impact hebben op consultancybureaus
De WTTA is onlangs aangenomen door de Tweede Kamer en zal vanaf 1 januari 2027 van kracht worden. Hoewel deze wet primair gericht lijkt op uitzendbureaus, heeft ze een veel bredere reikwijdte. Alexander Kist van W&RK Advies waarschuwt dat de WTTA aanzienlijke impact zal hebben op de consultancysector en biedt praktische adviezen om goed voorbereid te zijn.
Wat houdt de WTTA in?
De Wet Toelating Terbeschikkingstelling Arbeidskrachten (WTTA) introduceert een verplicht toelatingsstelsel voor alle bedrijven die arbeidskrachten ter beschikking stellen aan derden (zogeheten uitleners). De kern is dat straks organisaties en bedrijven die personeel inlenen (de opdrachtgevers) uitsluitend nog zaken mogen doen met toegelaten uitleners.
Om toegelaten te worden moeten uitleners voldoen aan strenge voorwaarden en een aanvraag indienen bij het ministerie. Er zal periodiek worden gecontroleerd of toegelaten bedrijven blijvend aan alle eisen voldoen. Een toelatende instantie, die momenteel wordt opgericht, zal de toelatingen verlenen, schorsen of intrekken op basis van inspectierapporten, gegevensuitwisseling en signalen uit de markt.
Waarom geldt deze wet ook voor consultancybureaus?
De wet is een reactie op misstanden die met name bij arbeidsmigranten spelen binnen de uitzendbranche. Maar de reikwijdte is veel ruimer dan alleen uitzendbureaus – alle ondernemingen die in Nederland arbeidskrachten ter beschikking stellen om onder leiding en toezicht van de opdrachtgever werkzaamheden te verrichten vallen eronder. Dat zijn bijvoorbeeld ook detacheringsbureaus, payrollbedrijven, consultancybedrijven, ICT en financieel dienstverleners.
Daarbij is niet van belang wat ‘op papier’ is afgesproken, maar uitsluitend hoe het in de praktijk wordt uitgevoerd: ‘wezen gaat voor schijn’. In die praktijk is er al snel sprake van dat iemand ‘ter beschikking wordt gesteld’. Bijvoorbeeld als een consultant deel uitmaakt van een projectteam binnen de klantorganisatie, dan wordt dit beschouwd als ter beschikking stelling van arbeidskrachten (TBA).
Impact op consultancybureaus
In de praktijk zullen er weinig bureaus zijn die niet (voor ten minste een deel van hun opdrachten) onder de verplichte toelating vallen. Bovendien is het de verwachting dat, net als bij de zzp’ers, veel opdrachtgevers uit angst en onwetendheid het zekere voor het onzekere zullen nemen en sowieso geen zaken meer zullen willen doen met een bureau dat niet is toegelaten, ook als toelating niet vereist is.
Het is dus van belang om tijdig op opdrachtniveau een risicoanalyse te (laten) maken en op tijd te beginnen met voorlichting aan opdrachtgevers, zowel individueel als op brancheniveau. Het ligt voor de hand om daarbij gebruik te maken van de expertise die is opgedaan in het zzp-domein.
Bureaus zullen aanzienlijke administratieve lasten en nalevingskosten ervaren als gevolg van de WTTA. Bovendien gelden de verplichtingen ook indien medewerkers van een bureau via een derde partij bij een klant werken. Of indien het consultancybureau zelf personeel inhuurt bij een andere partij.
Bureaus moeten er dus ook voor zorgen dat ze aan de inkoopkant uitsluitend samenwerken met toegelaten uitleners om boetes en juridische complicaties te vermijden. Ze doen er verstandig aan nu al te checken of alle betrokken partijen over het SNA-keurmerk beschikken.
Dit kan leiden tot een herziening van bestaande samenwerkingen en mogelijk zelfs tot het beëindigen van relaties met uitleners die niet aan de nieuwe eisen voldoen.
Verplichtingen waar bureaus aan moeten voldoen
Bedrijven die na inwerkingtreding van de WTTA willen uitlenen, zullen toegelaten moeten worden door het ministerie van SZW. Om zo’n toelating te krijgen, moeten bureaus een aanvraag indienen en aan een reeks voorwaarden voldoen. De belangrijkste eisen zijn onder meer:
- Voldoen aan het normenkader – Er komt een verplicht normenkader (uitgewerkt in lagere regelgeving) waaraan alle uitleners moeten voldoen. Dit omvat onder andere de huidige SNA-norm (NEN 4400-1) plus extra eisen onder andere op het gebied van correcte beloning (toepassen van de inlenersbeloning) en antidiscriminatiebeleid.
- Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) – Bestuurders en relevante leidinggevenden van het bureau dienen een ‘schone’ VOG te kunnen overleggen.
- Financiële waarborgsom – Het bureau moet een waarborgsom van €100.000 storten als garantie, tenzij het bureau vier jaar onafgebroken in het handelsregister staat én het bureau bij de indiening van de aanvraag een verklaring van de Belastingdienst (niet ouder dan drie maanden) kan verstrekken, waarin staat dat alle verschuldigde belastingen en premies zijn voldaan.
Naar aanleiding van de aanvraag zal de Toelatingsautoriteit (een speciale eenheid binnen SZW) toetsen of een bureau wordt toegelaten. Toelating is echter geen eenmalig vinkje: er komen periodieke inspecties op het normenkader, uitgevoerd door geaccrediteerde private inspectie-instellingen (zoals Bureau Cicero en Normec). Bureaus moeten dus blijvend voldoen aan de regelgeving, omdat ze anders hun vergunning kunnen verliezen.
Let op: toelating vindt, net als SNA-registratie, plaats op het niveau van de rechtspersoon. Dit zal meestal een bv zijn. Uiteindelijk moet de (rechts)persoon waar de uitgeleende werknemer een arbeidsovereenkomst mee heeft, toegelaten zijn.
Overgangsregeling
Bestaande bureaus die op 30 juni 2027 beschikken over een geldig SNA-keurmerk, kunnen éénmalig toelating aanvragen op basis van dat SNA-keurmerk. Bestaande bureaus die géén SNA-keurmerk hebben maar wel op tijd toelating aanvragen, mogen in principe personeel blijven uitlenen zolang hun aanvraag in behandeling is.
Tijdschema invoering WTTA
In april is het tijdspad voor de invoering bekendgemaakt:
- 1 november 2026 t/m 31 december 2026 – Aanmeldperiode overgangsrecht. Bureaus die al actief zijn, moeten zich in deze periode melden bij SZW om onder het overgangsrecht te vallen.
- 1 januari 2027 – Beoogde inwerkingtreding van de WTTA. Vanaf deze datum treedt de wet in werking en kunnen bureaus officieel starten met het toelatingsproces. Nieuwe toetreders na 2027 moeten uiteraard eerst worden toegelaten vóór ze kunnen opereren.
- 1 juli 2027 – Indienen aanvraag. Uiterlijk vóór deze datum moeten alle bestaande bureaus die onder het overgangsrecht vallen hun volledige aanvraag voor toelating hebben ingediend bij SZW.
- 1 januari 2028 – Start handhaving. Vanaf 2028 gaat de Nederlandse Arbeidsinspectie handhaven op het stelsel.
Het kan zijn dat er in de loop van 2025 nog aanpassingen plaatsvinden, bijvoorbeeld door de behandeling in de Eerste Kamer of als de oprichting van de genoemde toelatende instantie vertraging oploopt.
Voorbereiding op de WTTA
Hoewel het toelatingsstelsel pas over een paar jaar ingaat, is het raadzaam op tijd te beginnen met de voorbereiding. De tijd dringt meer dan het lijkt: door de beperkte capaciteit bij inspectie-instellingen kunnen er flinke wachttijden ontstaan. Enkele stappen die bureaus nú al kunnen nemen:
- Zorg voor een SNA-keurmerk – Het normenkader voor de NEN 4400-1 certificering vormt niet alleen de basis voor het SNA-keurmerk, maar ook voor het nieuwe toelatingsstelsel. Bedrijven die dit keurmerk al hebben, voldoen dus al grotendeels aan de eisen. Bovendien is het een belangrijk onderdeel van de overgangsregeling.
- Toets bedrijfsprocessen – Overweeg een compliance assessment uit te laten uitvoeren door een onafhankelijke externe. Bepaal aan de hand daarvan welke veranderingen in de bedrijfsvoering nodig zijn om aan alle toelatingsnormen te voldoen.
- Bereid financiële buffers voor – Houd rekening met de borgsom van €100.000 indien die vereist is. Het is verstandig om nu alvast financiële reserves of een bankgarantie te organiseren, zodat deze op tijd beschikbaar zijn.
- Train en informeer de eigen medewerkers – Zorg ervoor dat mensen in naar buiten gerichte rollen (zoals sales en accountmanagement) weten hoe de vork in de steel zit en hoe ze hun relaties kunnen adviseren. Doe hetzelfde aan de inkoopkant (indien van toepassing). Zorg dat interne afdelingen als HR en contractmanagement goed weten wat er wanneer van hen verwacht wordt. Organiseer workshops en trainingen en laat whitepapers opstellen.
- Informeer relaties en controleer de keten – Ga in gesprek met opdrachtgevers. Zorg ervoor dat ze begrijpen wat de consequenties zijn van het toelatingsstelsel. Verzeker hen dat u hierop anticipeert. Check nu al of uw leveranciers een SNA-certificering hebben en dring zo nodig aan op verbeteringen. Organiseer eventueel kennissessies over dit onderwerp voor opdrachtgevers en leveranciers. Laat factsheets of whitepapers opstellen.
- Blijf op de hoogte – Volg de informatie vanuit de overheid, brancheverenigingen (zoals de ROA, maar ook de VvDN, ABU, NBBU) en vakmedia (zoals ZiPconomy en Consultancy.nl) over de verdere invulling van de WTTA.
Risico’s bij niet voldoen
De Arbeidsinspectie zal vanaf 2028 streng handhaven op de regels. Overtredingen brengen aanzienlijke risico’s met zich mee. Bestuurlijke boetes kunnen oplopen tot €90.000 per overtreding en de hele keten treffen: zowel de uitlener, de inlener, als eventuele tussenschakels kunnen ieder een boete krijgen. Bij herhaalde of ernstige overtredingen heeft de inspectie de bevoegdheid om een onderneming (tijdelijk) stil te leggen.
Praktisch gezien betekent geen toelating na 2027 het einde van de bedrijfsactiviteiten. Enerzijds vanwege de wettelijke verboden, anderzijds doordat klanten geen zaken meer willen doen met ongereguleerde bureaus.
Conclusie
De WTTA zal een grote impact hebben op adviesbureaus en andere dienstverleners die personeel ter beschikking stellen. Door proactief te handelen en zich goed voor te bereiden, kunnen deze organisaties de uitdagingen van de nieuwe wetgeving het hoofd bieden en blijven opereren binnen de wettelijke kaders.
Het is essentieel dat consultancybureaus nu actie ondernemen om te zorgen dat ze klaar zijn voor de veranderingen die de WTTA met zich meebrengt.
Over de auteur: Alexander Kist is bedrijfskundige en arbeidsjurist. Hij is partner bij W&RK Advies en begeleidt bureaus in het navigeren door de complexe wet- en regelgeving rondom flexibele arbeid.
