Scheefgroei in ziekenhuizen: Gupta Strategists onderzocht de oorzaken
Wat ligt ten grondslag aan de toenemende scheefgroei in ziekenhuizen en wat kan eraan gedaan worden? Experts van Gupta Strategists, een strategieadvieskantoor met een focus op de zorgmarkt, zochten het uit.
In het Nederlandse zorglandschap zien ziekenhuizen vaak aanzienlijke verschillen in de volumegroei van zorgafnames tussen verschillende zorgverzekeraars. Dit fenomeen, bekend als ‘scheefgroei’, brengt niet alleen financiële risico’s met zich mee, maar bemoeilijkt ook de contractering tussen ziekenhuizen en verzekeraars.
Op verzoek van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen heeft Gupta Strategists samen met tien ziekenhuizen onderzoek verricht naar scheefgroei, op basis van data-analyse en praktijkervaringen. In hun rapport werpen de consultants hun licht op de mogelijke oorzaken en implicaties van scheefgroei en doen ze enkele aanbevelingen voor de toekomst.
Scheefgroei komt erop neer dat sommige verzekeraars een veel snellere of tragere groei in zorggebruik zien dan anderen. Dit kan leiden tot onverwachte financiële risico’s en complicaties bij het opstellen van contracten tussen ziekenhuizen en verzekeraars.
Zo kunnen financiële risico’s ontstaan wanneer de volumegroei bij bepaalde verzekeraars sneller stijgt dan verwacht. Dit kan leiden tot overproductie die niet altijd betaald wordt, wat de omzet van ziekenhuizen kan verminderen. Anderzijds kunnen dalende volumes bij andere verzekeraars leiden tot risico’s afhankelijk van de contractvorm, zoals zorgkostenplafonds of aanneemsommen.
Bovendien maakt de onvoorspelbaarheid van volumegroei het moeilijk voor partijen om passende contracten af te sluiten, wat wederzijds vertrouwen kan ondermijnen en opportunistisch gedrag kan uitlokken.
Hoofdoorzaken voor de scheefgroei
Gupta identificeert in zijn rapport drie hoofdoorzaken waardoor de scheefgroei ontstaat.
1: Verschillen in leeftijdsopbouw
De leeftijdsstructuur van verzekerden speelt een cruciale rol in volumegroei. Over het algemeen geldt: hoe ouder de verzekerdenpopulatie, hoe lager de volumegroei.
Dit komt doordat oudere populaties een hogere sterftekans hebben, wat leidt tot een natuurlijke krimp in het aantal verzekerden. Daarnaast hebben oudere patiënten vaak hogere zorgkosten, wat op termijn de zorgkosten per verzekerde kan verlagen als de gemiddelde leeftijd van de populatie daalt.
2: Sociaaleconomische status
Ook de sociaaleconomische status (SES) van verzekerden beïnvloedt de volumegroei. Verzekerden met een lagere SES hebben doorgaans een lagere levensverwachting en een hogere sterftekans, wat leidt tot een lagere volumegroei.
Deze groep heeft vaak ook andere zorgbehoeften en kostenstructuren dan verzekerden met een hogere SES, wat de scheefgroei verder kan versterken.
3: Convergentie van marktaandelen
Verhuizingen en de geleidelijke verschuiving van verzekerden tussen regio’s leiden tot een convergentie van marktaandelen van verzekeraars. In kerngebieden waar een verzekeraar traditioneel sterk staat, kan het marktaandeel dalen naarmate mensen verhuizen naar buitengebieden.
Dit proces van convergentie kan de volumegroei beïnvloeden, aangezien verzekeraars met een kleiner marktaandeel in een gebied mogelijk sneller groeien dan in hun kerngebieden.
Alternatieve oorzaken
Naast de drie hoofdoorzaken noemt het rapport nog diverse andere mogelijke factoren die kunnen bijdragen aan de scheefgroei. Zo is er de impact van Covid-19, zorgtransformaties en specifieke polissen die aantrekkelijk zijn voor bepaalde groepen verzekerden.
Deze factoren kunnen de waargenomen scheefgroei versterken of verminderen, afhankelijk van de specifieke omstandigheden en verzekerdenpopulaties.
Wat kan gedaan worden aan de scheefgroei?
Het rapport van Gupta Strategists biedt een aantal oplossingsrichtingen om beter om te gaan met scheefgroei en de bijbehorende risico's.
Ten eerste kunnen ziekenhuizen een rekenmodel gebruiken om de effecten van leeftijd, sociaaleconomische status en marktaandeelconvergentie beter te begrijpen en te anticiperen op volumegroei. Dit model helpt bij het maken van voorspelbare en stabiele contracteringsprocessen.
Ten tweede is het essentieel om dergelijke modellen voortdurend te valideren en te verbeteren met empirische data om de voorspelkracht te verhogen.
Verder is kennisdeling over de factoren die volumegroei beïnvloeden van groot belang. Hierdoor kunnen ziekenhuizen en verzekeraars zich beter voorbereiden op veranderingen en meer passende contracten afsluiten.
Tot slot kan het monitoren van scheefgroei en de impact daarvan op contractering helpen om potentiële problemen vroegtijdig te identificeren en aan te pakken.
Voorbereid de toekomst in
Al met al blijkt de scheefgroei in volumegroei tussen zorgverzekeraars een complex probleem waarvoor geen simpele oplossingen bestaan.
Met een beter begrip van de oorzaken en de inzet van geavanceerde rekenmodellen, kunnen ziekenhuizen en verzekeraars echter wel beter anticiperen op veranderingen en meer stabiele en voorspelbare contracten afsluiten, concludeert Gupta.
