Nederlanders vertrouwen innovatiemanagement van overheid niet
Nederland behoort al jaren tot ’s werelds meest innovatieve economieën. Toch hebben weinig Nederlanders vertrouwen in onze overheid als het gaat om het aanjagen van een innovatief klimaat, zo blijkt uit de jaarlijkse Edelman Trust Barometer. En ook voor veel van de innovaties zelf lopen ze niet bepaald warm. De onderzoekers waarschuwen dat de weerstand tegen innovatie bijdraagt aan het oprukkende populisme binnen de samenleving.
In de afgelopen twee edities van de Global Innovation Index stond Nederland honkvast in de top tien van de meest innovatieve landen ter wereld. De index, die jaarlijks wordt opgesteld door de World Intellectual Property Organization, behoort tot de meest geciteerde bronnen wereldwijd.
De overheid speelt een belangrijke rol in het creëren van een innovatief ondernemersklimaat – denk aan infrastructuur, wetgeving, arbeidsmarkt, subsidies en belastingklimaat.
Het succes van een organisatie is dus voor een groot deel afhankelijk van de manier waarop de overheid in het betreffende land innovatie faciliteert. Het onderzoek van Edelman laat echter zien dat Nederlanders weinig positief kijken naar de rol en de impact van de overheid op innovatie.
40% van alle respondenten in ons land vindt dat innovatie slecht wordt gemanaged. Dit betekent dat ze weinig vertrouwen hebben in de overheid bij het uitdenken van innovaties en de realisatie daarvan binnen sectoren en regio’s. Slechts 19% is wel tevreden, de overige 31% kiest geen kant.
Dit wantrouwen is zeker niet voorbehouden aan Nederland: in bijna alle onderzochte landen is de groep mensen die vindt dat hun overheid innovatie slecht aanpakt groter dan de groep die wel tevreden is. Onder de 28 onderzochte landen blijkt Nederland met een 15e plek een duidelijke middenmoter.
De Verenigde Staten scoren het slechts. Hier is zelfs een absolute meerderheid (56%) ontevreden, tegenover slechts 14% die stelt dat de overheid het wel goed doet. Van alle ondervraagde landen is men in Nigeria en Saoedi-Arabië het minst ontevreden: hier is respectievelijk 24% en 26% ontevreden, tegenover 35% en 37% die wel te spreken is over het innovatiebeleid.
Techinnovaties
In het hedendaagse digitale tijdperk speelt technologie een centrale rol in het stimuleren van nieuwe innovatie. Van de overheid wordt verwacht dat ze kaders, regels en wetten ontwikkelt rond techinnovaties. Neem AI als voorbeeld. AI biedt enorme kansen, maar ook ethische en andere risico’s.
Toch laat het Edelman-rapport zien dat 60% vindt dat de Nederlandse overheid niet over de benodigde competenties beschikt om technologische innovaties zoals AI op een adequate manier te reguleren. Waarom?
Ten eerste stellen respondenten dat hun overheid te weinig kennis heeft: ze vinden de overheid ongeschikt voor effectieve regulering van opkomende technologieën vanwege ontoereikende kennis. Daarnaast heeft de overheid vaak minder ervaring met nieuwe technologie, en loopt op dit vlak in het algemeen achter op het bedrijfsleven.
Optrekken met bedrijfsleven
Volgens het rapport moet de overheid flink investeren in de eigen innovatiecapaciteiten om vooruitgang op dit vlak te boeken. Daarnaast is samenwerken met de private sector essentieel, stellen de respondenten, die wel vertrouwen hebben in het aanpassend vermogen van deze sector. 57% stelt dan ook dat samenwerking met de private sector ervoor zou zorgen dat ze de overheid meer zouden vertrouwen.
Naast het bedrijfsleven, zou volgens de respondenten ook de wetenschap een grotere rol moeten spelen in het beleid. Niet alleen om innovaties te stimuleren, ook om te zorgen voor een juiste manier van implementeren. Tegelijkertijd stelt 45% van de ondervraagden dat wetenschappers niet goed weten hoe ze met de gemiddelde Nederlander moeten communiceren.
Wat de boer niet kent…
Het wantrouwen in de rol van de overheid en andere instituties past binnen een breder wantrouwen ten aanzien van innovaties: voor de meeste soorten innovaties lopen Nederlanders niet bepaald warm.
Zo staat 54% afwijzend tegenover kunstmatige intelligentie, waar slechts 14% AI wel verwelkomt. Ook over gen-medicijnen zijn ze niet bepaald enthousiast, om nog maar te zwijgen over genetisch gemodificeerd voedsel, dat door bijna twee derde wordt afgewezen en nog geen 10% verwelkomd.
De enige innovatie die meer voor- dan tegenstanders heeft is groene energie, die door 45% wordt omarmd, tegenover 15% die het afwijst.
Vierde houtblok op het populismevuur
Andrew Foote, General Manager van Edelman in Amsterdam, waarschuwt dat de weerstand tegen innovatie bijdraagt aan verdere onvrede en polarisatie binnen de samenleving.
“De kloof tussen de verschillende klassen, het enorme gebrek aan vertrouwen tussen bedrijven en de overheid én de digitale revolutie zijn de drijvende krachten achter het afnemende vertrouwen en de polarisatie. Angst voor innovatie is nu het vierde houtblok op het populismevuur geworden”, stelt hij.
Daarom is het volgens Foote cruciaal om te werken aan breed draagvlak voor innovatie. “Innovatie gaat steeds sneller en zou een groeifactor moeten zijn, maar krijgt weerstand als bedrijven niet evenveel aandacht besteden aan acceptatie en transparante communicatie rondom wat de impact is op het leven van mensen.”
Hij wijst erop dat meer dan driekwart van de Nederlandse ondervraagden die zegt dat innovatie slecht wordt gemanaged, gelooft dat de maatschappij “te snel verandert en niet op een manier die ‘mensen zoals ik’ ten goede komt”.
Om het vertrouwen in innovatie te herstellen, adviseert Edelman onder meer om beter te communiceren, de dialoog aan te gaan en burgers het gevoel van controle terug te geven. “Als mensen het gevoel hebben dat ze controle hebben over de manier waarop innovaties hun leven beïnvloeden, zullen ze deze eerder omarmen dan zich ertegen verzetten. Luister naar zorgen, sta open voor vragen.”
