CSRD biedt overheid handvatten voor eigen duurzaamheidsrapportages
De CSRD biedt een gestandaardiseerde manier van het rapporteren van duurzaamheidsprestaties. De overheid hoeft niet te rapporteren volgens de CSRD, maar een vergelijkbare standaard is wel wenselijk.
Het Klimaatfonds is opgericht om budget beschikbaar te maken om bij te dragen aan het behalen van de doelen van de Klimaatwet, en op die manier klimaatverandering te beperken. Voor 2024 is er €11,8 miljard begroot. In totaal is er €35 miljard beschikbaar voor de periode tot en met 2030. Dat is een flink bedrag, waarmee veel duurzame investeringen gedaan kunnen worden.
Ook klimaatuitgaven moeten duidelijk en transparant worden verantwoord, zodat de Tweede Kamer een consistent beeld heeft van de juiste besteding van klimaatuitgaven die door de verschillende ministeries worden gedaan.
Het bijhouden van de uitgaven gebeurt nu niet op een overzichtelijke manier. Het ministerie voor Klimaat en Energie, het ministerie van Financiën en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat publiceren elk een apart overzicht met daarin klimaatuitgaven, die onderling niet altijd overeenkomen. Ook staan er in de overzichten van klimaatuitgaven afwijkingen van begrotingen.
In een brief aan de Tweede Kamer maakt de Algemene Rekenkamer duidelijk wat het belang is van uniformiteit in de overzichten van klimaatuitgaven, want “de afwijkingen worden onder meer veroorzaakt door de verschillende manieren waarop ministeries uitgaven registreren en weergeven in hun begrotingen en jaarverslagen”.
Ook ontbreken duidelijke definities van de termen ‘klimaatbeleid’ en ‘klimaatuitgaven’, waardoor bepaalde uitgaven onterecht als ‘klimaatuitgave’ of zelfs onterecht niet als ‘klimaatuitgave’ kunnen worden beschouwd. Hierdoor is het niet duidelijk welke uitgaven ten goede komen voor de Klimaatwet en het Klimaatplan. Het advies van de Algemene Rekenkamer is dus: zorg dat er uniformiteit komt in de overzichten en definiëring van klimaatuitgaven.
CSRD
Voor bedrijven is zo’n uniforme standaard al ontwikkeld. Vanaf 2024 wordt de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) gefaseerd van kracht voor bedrijven die gevestigd zijn in de Europese Unie en voor bedrijven met significante activiteiten in de EU.
Bedrijven die onder de CSRD vallen moeten volgens de European Sustainability Reporting Standards (ESRS) rapporteren. Daarin is duurzaamheid gedefinieerd in 10 onderwerpen die alle pilaren van ESG (milieu, sociaal, bestuur) betrekken, van klimaatverandering en biodiversiteit tot werknemers in de waardeketen.
Bedrijven moeten dus rapporteren over alle onderwerpen waarop zij materiële impact hebben, zoals hun CO2-uitstoot, maar ook over ESG-onderwerpen die materiële impact hebben op hun diensten en producten. Het evalueren van zowel de impact van het bedrijf op duurzaamheid als ESG-risico’s voor het bedrijf, wordt dubbele materialiteit genoemd. Rond deze onderwerpen moet worden gerapporteerd over de strategie, governance, targets en actieplannen en samenhangende prestatie-indicatoren.
Dat betekent dat een groot deel van de bedrijven die onder de CSRD vallen binnenkort heel veel nieuwe informatie moeten publiceren omtrent duurzaamheid. Naar schatting zijn er na inwerkingtreding voor alle bedrijven in de scope 50.000 ondernemingen die in de Europese Unie onder de CSRD vallen, waarvan meer dan 1.000 Nederlandse ondernemingen.
Verantwoording over duurzaamheid
De CSRD zal dus zorgen voor een verbeterslag in gerapporteerde gegevens over duurzaamheid in bedrijven, maar hoe doet de overheid het eigenlijk zelf op het gebied van verantwoording over verduurzaming? De overheid geeft aan hard op weg te zijn om haar klimaatdoelen te halen. De klimaatdoelen zijn gesteld op basis van het Klimaatakkoord van Parijs. Zo stuurt het kabinet op 60% reductie in CO2-uitstoot en is er het doel om in 2050 compleet klimaatneutraal te zijn.
“Het is een mooie kans voor de overheid om het goede voorbeeld te geven.”
Alle duurzaamheidsdoelen die in 2015 zijn gesteld door de Verenigde Naties komen aan bod in het klimaatbeleid. Dat werpt zijn vruchten af, want Nederland staat in 2023 op plek 13 van de Climate Change Performance Index (CCPI). Hoewel de overheid dus goed op weg is om te verduurzamen, moet dit ook op de juiste manier inzichtelijk worden voor haar inwoners en haar bedrijven.
Er wordt niet voldoende gerapporteerd over de voortgang van verduurzaming. Zoals de Rekenkamer in haar brief aan de Kamervoorzitter constateert, wordt duurzaamheidsverslaggeving binnen de verschillende organisaties van de overheid niet op een uniforme manier gedaan.
Het belang van de CSRD voor organisaties
De intentie van CSRD is om duurzaamheidsrapportages te formaliseren, standaardiseren en uniformeren. Daardoor kan in de private sector worden bekeken waar mogelijkheden voor verbetering liggen, maar deze manier van duurzaamheid-gerelateerde data rapporteren kan ook goed werken voor de overheid. Niet alleen moet het door de CSRD makkelijker worden data tussen verschillende organisaties te vergelijken, maar ook maakt het de duurzaamheidsactiviteiten van de overheid transparanter.
Aangezien de CSRD veel inspanning vereist voor bedrijven en deze daardoor niet altijd gemotiveerd zijn om te voldoen aan de nieuwe wetgeving, is het een mooie kans voor de overheid om het goede voorbeeld te geven door middel van ‘leading by example’ en de stap ernaartoe wellicht wat te verkleinen.
Verder zal het door het handhaven van een uniform framework voor het rapporteren van duurzaamheidsdata makkelijker worden om best practices te delen. Omdat het makkelijker wordt vergelijkingen te maken tussen organisaties, kan men gemakkelijker leren van anderen. Dat bevordert de kwaliteit van de rapportages en maakt het mogelijk de duurzaamheidsdoelen efficiënter te halen.
Voordelen van rapporteren volgens CSRD voor de overheid
De overheid heeft de verplichting om duurzaamheidsgegevens te verzamelen en te rapporteren, zoals uiteengezet in initiatieven zoals de European Green Deal en de Klimaatnota. De Klimaatnota dient als verantwoordingsdocument voor het kabinetsbeleid op het gebied van klimaat, maar richt zich momenteel niet op het rapporteren over verschillende overheidsorganisaties binnen Nederland.
“De voordelen van de CSRD die gelden voor bedrijven, gelden ook voor organisaties binnen de overheid.”
De duurzaamheidsgegevens die volgens de European Green Deal en de Klimaatnota gerapporteerd moeten worden, komen grofweg overeen met de gegevens die gevraagd worden in de ESRS. Echter wordt er via de CSRD niet alleen om gegevens in de milieu-pilaar gevraagd, maar ook in de sociale- en bestuur-pilaren. De CSRD laat dus data zien van elke van de ESG-pilaren, terwijl de European Green Deal en Klimaatnota enkel milieugegevens vragen.
De CSRD biedt de overheid handvatten die goed zouden helpen in het standaardiseren van duurzaamheidsrapportage. De voordelen van de CSRD die gelden voor bedrijven, gelden ook voor organisaties binnen de overheid. Rapportagerichtlijnen bieden de gelegenheid om prestaties en uitgaves te meten, te monitoren en te sturen. Wanneer alle overheidsinstellingen op consistente wijze rapporteren, wordt het vergelijken van gegevens en het delen van best practices aanzienlijk eenvoudiger.
Dit kan leiden tot een meer gestroomlijnde en effectieve benadering van duurzaamheidsbeheer binnen de overheid. Het is makkelijker na te gaan welke (financiële) middelen er zijn gebruikt voor specifieke delen van de begroting voor het klimaatbeleid. Transparantere communicatie is voor de overheid dus een kwestie van verantwoordelijkheid, waarvoor een standaard als CSRD uitkomst kan bieden.
Conclusie
De Algemene Rekenkamer was in haar brief duidelijk over de tekortkomingen in de verantwoording van klimaatuitgaven. Er moet een gestandaardiseerde manier komen waarop de overheid haar klimaatuitgaven rapporteert en definieert, zodat afwijkingen tussen de daadwerkelijke uitgaven en begrotingen zoveel mogelijk verkleind worden.
Ook moet de voortgang die de overheid maakt op gebied van duurzaamheid en naar klimaatneutraal zijn beter worden gecommuniceerd aan burgers. Het is nu nog moeilijk om de juiste data te vinden over de duurzaamheidsprestaties van de overheid. Om op een uniforme manier de verantwoording over duurzaamheidsbeleid en -prestaties vorm te geven, kan de overheid gebruik aken van het raamwerk zoals ontwikkeld voor CSRD.
Over de auteur: Avalon Schuurman is als Consultant werkzaam bij Capgemini, waar ze haar passie voor en kennis van duurzaamheid inzet om actief bij te dragen aan positieve veranderingen. Dat doet ze door het ontwikkelen en implementeren van passende strategieën op zowel ecologisch als sociaal gebied.
