KPMG: ‘Vertrouwen van Nederlanders in algoritmes blijft dalen’
Het vertrouwen van de Nederlandse bevolking in algoritmes is opnieuw gedaald. Dat blijkt uit een terugkerende studie van KPMG.
Sinds 2019 stelt het accountants- en adviesbureau elk jaar vast hoe Nederland aankijkt tegen algoritmes. Bij de eerste meting was minder dan de helft van ons land bekend (46%) met algoritmes. Vorig jaar was dat al bijna twee derde (63%), deze editie van het onderzoek zelfs driekwart (75%).
In diezelfde periode nam het vertrouwen in algoritmes onder Nederlanders juist af. Vorig jaar was had nog 70% vertrouwen in het gebruik van algoritmes, momenteel is dat nog slechts 48%, vertelt Frank van Praat, die leidinggeeft aan het Responsible AI-team van KPMG. “Verder zegt slechts 7% van de ondervraagden meer vertrouwen te hebben gekregen in het gebruik van algoritmes.”
De mate waarin Nederlanders bekend zijn met algoritmes verschilt aanzienlijk binnen de samenleving. Zo zijn jongeren die een theoretisch opleiding hebben afgerond er gemiddeld genomen het best van op de hoogte, terwijl 65-plussers met een praktische opleiding er het minst bekend mee zijn.
Van Praat adviseert alle groepen in ons land om hun bekendheid met algoritmes op te schroeven: “Algoritmes hebben impact op je dagelijkse leven, enig begrip van deze technologie is dus van groot belang.”
Wantrouwen richting overheid en financiële wereld
In de studie komt naar voren dat het wantrouwen tegenover het gebruik van algoritmes door de overheid is gegroeid. De helft van de respondenten (50%) denkt dat Nederlandse overheidsinstellingen niet altijd eerlijk en transparant zijn over de manier waarop ze algoritmes inzetten.
Dit wantrouwen komt niet uit de lucht vallen. Zo kwam DUO – de overheidsinstelling die onder andere de studiefinanciering versterkt – afgelopen zomer in het nieuws omdat het gebruikmaakte van een mogelijk discriminerend algoritme.
Eerder meldde de Algemene Rekenkamer dat er binnen de overheid meerdere algoritmes zijn die niet voldoen aan de basiseisen,
Het wantrouwen van Nederlanders tegenover het gebruik van algoritmes door de financiële instellingen ligt nog hoger, vertelt Van Praat. “Bij de overheid ging het om 50%, bij banken en verzekeraars denkt 53% van de respondenten dat deze organisaties niet eerlijk en transparant zijn over het gebruik van algoritmes.”
Het gebrek aan vertrouwen is dermate groot dat iets minder dan de helft (41%) van de ondervraagden het gebruik van algoritmes door financiële instellingen afkeurt. Bij overheidsinstellingen gaat het in dit geval om ongeveer hetzelfde percentage (42%).
Toezicht
De overgrote meerderheid van de respondenten (81%) laat aan KPMG weten dat toezicht op algoritmes wenselijk is. Deze taak zou volgens de meeste ondervraagden moeten worden uitgevoerd door onafhankelijke, derde partijen (zoals accountantskantoren).
Verder geeft de ruime meerderheid (72%) aan dat het voor organisaties verplicht moeten worden om informatie over hun algoritmes te publiceren in een algoritmeregister. Zoiets bestaat overigens al voor overheidsinstanties, hoewel maar 9% van de bevolking daarmee bekend is, aldus de onderzoekers.
Educatie
Bij de eerste meting in 2019 vond het grootste deel van de bevolking dat algoritmes vaker een positieve bijdrage leveren aan de maatschappij dan een negatieve. Inmiddels is de situatie omgedraaid.
Volgens Van Praat is de overheid aan zet. “Burgers moeten beter worden geïnformeerd over wat algoritmes zijn en wat ze allemaal kunnen. Dat moet misschien wel in het onderwijs beginnen. Zo kan het vertrouwen onder de Nederlandse bevolking in algoritmes gaan groeien.”
