Vanberkel lanceert leerlijn om nieuwe gemeenteraadsleden op weg te helpen
Na de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart aanstaande zullen door heel het land weer talloze nieuwe raadsleden aantreden. Raadsleden vol ambities, maar vaak zonder bestuurservaring. Hoe gaan ze hun plannen verwezenlijken? Om ze hierbij te helpen heeft Vanberkel Professionals een nieuwe leerlijn gelanceerd. In ‘Een Goede Raad’ maken hoofddocenten Peter Verheij en Paul Hofstra deelnemers bewust van hun rol als raadslid, met een focus op het gebied van bestuur, beleid en financiën. We stelden Verheij enkele vragen over de leerlijn.
Wat was de aanleiding voor ‘Een Goede Raad’?
“Bij gemeenteraadsverkiezingen treedt meestal een grote wisseling van de wacht op. Er komen veel nieuwe raadsleden en die verdienen een goede start. Je kunt echter niet verwachten dat een startend raadslid meteen weet hoe alles werkt op het terrein van bestuur, beleid en financiën. Het duurt gewoon vaak langere tijd voordat die kennis is verworven.”
“Dat kan slimmer, dachten wij. We willen raadsleden op dit gebied graag een vliegende start en goede raad meegeven. Wij zijn ons bewust dat we vanuit onze ervaring in het lokaal bestuur veel kennis en expertise hebben die raadsleden kan helpen hun rol goed te vervullen. Daarnaast gaan we concreet met ze aan de slag om daarmee te oefenen en samen de lastige zaken door te nemen.”
Wat zijn de grootste uitdagingen waarmee gemeenteraadsleden anno 2022 te maken krijgen?
“De grootste uitdaging zit hem juist in het samenspel tussen de vele uitdagingen. De krapte in middelen wordt bij gemeenten nog altijd gevoeld. Hoe kom je dan – vanuit een realistische kijk op wat je als overheid kunt en wilt betekenen voor je inwoners en ondernemers – op een beheerste manier tot uitvoering? Hoe laat je een realistisch beleid slagen én verantwoord je je daarover? Daar komt nogal wat bij kijken. Het vraagt scherpe keuzes in zowel het beleid als het geld, binnen de gegeven tijd. Vier jaar is dan kort.”
“Uit onderzoek in de praktijk door bijvoorbeeld rekenkamers komt een aantal rode draden naar voren in wat bij beleid opstellen, erop sturen en erover verantwoorden nogal eens misgaat. Een belangrijke is de grote haast en hoge ambitie waarmee plannen gelanceerd worden. Dat komt later als een boemerang terug: plannen blijken niet realistisch of volledig, of moesten in te korte tijd plaatsvinden. Veel kun je dus voorkomen door je er bij het begin van een bestuursperiode als gemeenteraad in te verdiepen en daarop actief te sturen in de rol van raadslid.”
Kun je iets meer vertellen over de modulaire opbouw van de leerlijn?
“We bieden een basismodule aan waarin we de gebundelde kennis over bestuur, beleid en financiën aanbieden voor alle raadsleden. Dat zijn de basics die we ieder raadslid willen meegeven. Hierin gaat het over wat we gezamenlijk weten uit onderzoek en wat je daar als raadslid mee zou kunnen doen: Welke valkuilen zijn er en hoe kun je die vermijden? Hoe kun je je in je rol van raadslid verhouden ten opzichte van het college? En hoe kun je de financiële positie van de gemeente doorgronden?”
“Iedere module is voorzien van e-learnings en van een interactieve werksessie waarin we samen aan de slag gaan en naast raadsleden komen zitten om ze te helpen die kennis toe te passen. Daarnaast hebben we een drietal verdiepende modules ontwikkeld.”
“De eerste gaat over sturing. We nemen raadsleden verder mee in regionale samenwerkingsverbanden en sturen op brede welvaart voor de inwoners. De tweede gaat over de financiën van de gemeente. We gaan in op het lezen van de begroting en de jaarstukken en het belang van rechtmatigheid. In de derde module gaan we in op data en IT. Er is tegenwoordig ontzettend veel data. Je kunt er veel mee, maar hoe maak je die data nou echt dienstbaar aan je rol als raadslid? En niet te vergeten: wat kun je doen om te voorkomen dat jouw gemeente gehackt wordt?”
Wat maakt jullie leerlijn uniek?
“We bundelen kennis, expertise en ervaring én gaan ook daadwerkelijk met raadsleden aan de slag om hen op weg te helpen. Je kunt op veel plaatsen bijeenkomsten of online seminars volgen of e-learnings en trainingen krijgen. Wat wij doen is – op een domein waar veel raadsleden begrijpelijk niet zoveel voorkennis hebben – die kennis combineren met een werksessie en daadwerkelijk met hen aan de slag gaan met praktijkvoorbeelden en cases.”
“We maken bewust niet te grote groepen om er voor de raadsleden het maximale rendement uit te halen. Op die manier is het de investering meer dan waard.”
Welke expertise en ervaring brengen de docenten in?
“Paul Hofstra beweegt zich al 40 jaar in het publieke domein. Hij was twaalf jaar directeur van de Rekenkamer Rotterdam en zes omliggende gemeenten. Daarnaast heeft hij tientallen jaren ervaring in het openbaar bestuur. Voor die tijd was hij tien jaar partner bij een Big Four-kantoor. Door de jaren heen vervulde hij onder meer de rol van ambtenaar, politicus, bestuurder, adviseur, toezichthouder en auditor.”
“Ikzelf ben opgeleid als bestuurskundige en accountant. In de afgelopen 20 jaar heb ik de rollen van fractieondersteuner, raadslid en wethouder vervuld. Daarmee weet ik wat je als raadslid wil én wat je nodig hebt. Daarnaast ben ik lid van de Raad voor het Openbaar Bestuur. Vanuit onafhankelijk advies aan regering en parlement breng ik de laatste inzichten mee op het vlak van de bestuurlijke en financiële verhoudingen en het lokaal bestuur.”
“Paul en ik worden ondersteund door onze collega’s Ismael el Barzouhi, Ward Stadhouders, Naoual Ezzamouri en John van der Burg. Zij zijn ieder expert op hun vakgebied en treden in de verschillende deelmodules op met de laatste kennis en inzichten uit de praktijk.”
Tot slot, is er een belangrijke tip die je (toekomstige) raadsleden nu alvast kunt meegeven?
“Financiën zijn te belangrijk om aan specialisten over te laten. Begrotingen en jaarstukken zijn niet iets voor de paar mensen in een gemeenteraad die beroepsmatig iets met financiën doen. Het gaat dan over veel meer dan alleen de lokale belastingen.”
“De besluiten over de begroting en de jaarstukken zijn de belangrijkste besluiten waarmee je als gemeenteraad het college op pad stuurt of waarmee zij verantwoording afleggen over de uitvoering. Het is een must voor een raadslid dat je die stukken kunt lezen en doorgronden.”