De integratie van finance en risk: Een complexe puzzel
Banken hebben het laatste decennium te maken met een onophoudelijke vloedgolf aan nieuwe regelgeving, grotendeels bedoeld om een tweede kredietcrisis te voorkomen. In het voldoen aan al deze eisen is het van groot belang om de traditioneel gescheiden werelden van finance en risk bij elkaar te brengen. In de praktijk blijkt dit echter verre van eenvoudig. Een gesprek met Stephan van der Windt, Director bij Varrlyn.
Op 9 september 2008 stond de financiële wereld op zijn kop. In één dag verloor de Amerikaanse bank Lehman Brothers 45% van zijn beurswaarde. Vanwege de dichte verwevenheid van het mondiale bankwezen was dit niet alleen slecht nieuws voor Lehman Brothers zelf, maar voor banken over heel de wereld.
“Toen Lehman Brothers ineenstortte wilden alle RvB’s onmiddellijk weten: ‘Wat is onze totale exposure naar Lehman Brothers op dit moment’”, vertelt Van der Windt. “Wat bleek? Dat konden ze op dat moment niet geven. Natuurlijk wel een benadering, maar die was verre van up-to-date omdat die processen slechts op maandbasis plaatsvonden.”
Inmiddels weten we dat het te laat was om de naderende ijsberg nog te ontwijken. De hele bankenwereld belandde in een diepe crisis. Nadat de scherven enigszins bijeen waren geraapt – met behulp van vele miljarden overheidsgeld – was één ding duidelijk: dit mocht nooit meer gebeuren. Zo kwam een einde aan decennia aan deregulering en begon de nog altijd aanhoudende stroom aan nieuwe wet- en regelgeving.
Eén waarheid
Die regels eisen onder meer dat banken grotere buffers aanhouden, maar ook dat ze een beter overzicht hebben van hun eigen financiële positie en de risico’s die aan hun portefeuille verbonden zijn. “Dat betekent onder meer dat banken realtime-inzicht moeten hebben in hun positie”, legt Van der Windt uit. “De crisis had duidelijk aangetoond hoeveel er in één dag kan veranderen. Een maandelijks overzicht voldoet niet langer.”
Misschien nog wel belangrijker is echter dat banken één overkoepelend beeld hebben van de positie van de gehele organisatie. “Dat is waar de integratie van finance en risk in het spel komt. Het onderscheid is er natuurlijk nog wel, maar het wordt steeds kleiner. Traditioneel had je twee stromen: één ging door de hele financiële afdeling en één door de risicomanagementafdeling, en daar kwamen soms verschillende inzichten uit voort. Dat is echt een ‘no-go’. Het is essentieel dat finance en risk met dezelfde data werken. Er moet één waarheid zijn.”
Daarbij benadrukt Van der Windt dat de eis voor beter inzicht niet enkel en alleen vanuit waakhonden als DNB en de AFM komt. “De toezichthouders zijn absoluut een belangrijke aanjager, maar ook de banken zelf hebben er natuurlijk alle belang bij dat ze een actueel en eenduidig inzicht hebben in hun eigen organisatie en klanten. Het op orde hebben van je data biedt daarnaast natuurlijk andere grote voordelen. Zo krijg je meer grip op je organisatie en kun je geld besparen. Bovendien kun je klanten uiteindelijk ook betere diensten en producten aanbieden.”
Helse klus
Dat begint dus allemaal bij één eenduidig beeld van de gehele bank. Het klinkt wellicht eenvoudig, maar voor de omvangrijke bankorganisaties mag het gerust “een helse klus” worden genoemd, zo verzekert Van der Windt ons. “Het zijn programma’s die jaren duren. De complexiteit is enorm. Je moet begrip hebben van allerlei verschillende silo’s en verschillende business lines, maar ook nog in staat zijn om dat allemaal praktisch en technisch bij elkaar te krijgen. En dan is er ook nog eens de veranderkundige component.”
De banken hebben te maken met vele verschillende systemen én verschillende soorten data. “Een lening aan een kleinbedrijf is een compleet ander product dan een grote renteswap met een financial institution. Een lening heeft een heel ander soort dataelementen dan een renteswap. Maar op een gegeven moment vragen ze op hoofdkantoorniveau wel één rapportage die zo gedetailleerd mogelijk iets eenduidigs vertelt over de finance- en riskpositie. Dan moet je dus die systemen allemaal gaan ontsluiten, maar ook zorgen dat je dat op elkaar aansluit en vertaalt.”
In dit voorbeeld gaat het om twee uiteenlopende producten, maar binnen een hele bank heb je wel honderden producten. “Zeker als je alle hoofdcategorieën met alle smaakjes en subsmaakjes meerekent kom je op een enorm breed palet aan producten.”
Dan zijn er door een bank heen ook nog eens tientallen verschillende rapportageverplichtingen. “Niet elke rapportageverplichting geldt voor elk product, dus daardoor heb je allerlei dwarsdoorsnedes: ‘deze gelden alleen voor deze producten, en deze weer voor die’. Dat betekent dat de medewerkers binnen de verschillende productgroepen goed op de hoogte moeten zijn van tientallen rapportages.”
Mensenwerk
Hierbij is het van groot belang dat er door de gehele keten goed wordt gecommuniceerd, zoals tussen de finance- en riskafdeling enerzijds en de business lines anderzijds. “De persoon die de data aanlevert – de data-eigenaar – moet zorgen dat hij het juiste aanlevert en ook op de goede manier. Maar degene die bijvoorbeeld die renteswap voor die financial institution vastlegt kan ook niet altijd de implicaties van zijn vastlegging zien voor al die verschillende rapportageverplichtingen, daar zit absoluut een enorm spanningsveld.”
Dit is waar het veranderkundig aspect om de hoek komt kijken. “Het aan elkaar knopen van de verschillende systemen en data is functioneel en technisch uitdagend. Maar je moet natuurlijk ook zorgen dat alle mensen de nieuwe manier van werken omarmen. Ze moeten alles op de juiste manier vastleggen. En zoals bij ieder verandertraject gaat dat zeker niet altijd zonder slag of stoot.”
Vlottrekken
Het moge duidelijk zijn: banken hebben al met al hun handen vol aan het komen tot eenduidige rapportage voor de gehele organisatie. Niet zelden schakelen ze Varrlyn dan ook in om hierbij te helpen.
“Naast de capital markets focussen we ons sinds een jaar of vijf ook nadrukkelijk op het finance- en riskdomein”, vertelt Van der Windt. “Bij het integreren van die twee helpen we banken met alle facetten.”
“Het zijn uitdagende maar vooral ook leuke trajecten. We staan met onze poten in de modder bij de verschillende business lines en spreken hun taal. We brengen functionele en technische expertise in én ondersteunen bij de veranderkundige component. Daar zijn we inmiddels behoorlijk bedreven in. We hebben echt wel een aantal trajecten die voor onze komst al twee keer zijn vastgelopen weten vlot te trekken.”
De volgende crash
Voorlopig kan Varrlyn zich waarschijnlijk nog volop vastbijten in dergelijke trajecten, want niets wijst erop dat er op korte termijn een einde komt aan de stortvloed aan nieuwe regels.
“Een tweede kredietcrisis is niet het enige dat moet worden voorkomen. We hebben natuurlijk ook te maken met de opwarming van de aarde en andere problemen. En ook daar komen steeds meer regels voor, denk bijvoorbeeld aan de EU taxonomy for sustainable activities. Als een bank veel exposure heeft op het gebied van klimaatrisico’s kan die ook omvallen, dus het is belangrijk om ook je environmental footprint goed in kaart te hebben.”
En tot slot zijn de ‘traditionele’ gevaren ook niet verdwenen. “Momenteel schieten de beurskoersen weer omhoog. De parallel met de crisis van 2008 wordt al gemaakt. De sector vermoedt dat er misschien wel ergens iets zit, alleen hebben we met elkaar niet in de gaten waar het zometeen op gaat crashen. In 2008 waren het de mortgage backed securities, niemand had die dingen in het vizier. En nu is er misschien weer iets anders dat we over het hoofd zien.”
Dat betekent gelukkig niet meteen dat de klap nu weer net zo groot zal zijn als toen, stelt Van der Windt ons gerust. “Dankzij de nieuwe regels staan de banken er zeker veel sterker voor. Als er iets komt zullen ze de klappen dus beter kunnen opvangen. Maar zodra duidelijk wordt waar dat zwakke punt zit waarop het weer fout is gegaan, zullen er ongetwijfeld weer allerlei nieuwe rapportageregels komen om het lek te dichten.”
