'Uitfaseren van IBOR is megaverandering voor bankensector'
Grote veranderingen in de financiële sector zijn op komst: de deadline voor het uitfaseren van de bestaande interbancaire rentetarieven nadert. Toch zijn weinig instellingen uit de sector hier momenteel al volledig op voorbereid, zegt Stephan van der Windt, partner bij adviesbureau Varrlyn.
De wereldwijde bankensector maakt al zo’n vijftig jaar gebruik van interbancaire rentetarieven (IBOR’s). De bekendste hiervan is de ‘London Interbank Offered Rate’ (LIBOR). Aan die standaarden komen binnen ruim een jaar een einde, vooral omdat experts deze als achterhaald bestempelen en ze niet meer voldoen aan de eisen van de huidige markt.
Van der Windt, die al meer dan twintig jaar actief is in de financiële sector, begrijpt waarom de interbancaire rentetarieven een transitie ondergaan. Hij heeft van dichtbij de vele nadelen van het IBOR-systeem ervaren. “Dit tarief vormt de rentebasis voor zowat alle schuldinstrumenten in de branche”, zegt hij, “van financiële transacties tot bedrijfsleningen en van staatsobligaties tot creditcardbetalingen.”
IBOR en LIBOR hebben naar schatting betrekking op zo’n $300 biljoen aan leningen wereldwijd. Met zulke hoge bedragen op tafel was het een kwestie van tijd voordat valsspelers hun opwachting zouden maken. Van der Windt: “In het afgelopen decennium was de interne markt voor bancaire kredietverlening aan het krimpen, en tegen deze achtergrond waren bepaalde banken [een groep van grote mondiale spelers, red.] aan het samenspannen en manipuleerden ze de tarieven om meer winst te maken.”
Journalisten ontdekten dat deze samenzwering al sinds 2005 en mogelijk zelfs al langer aan de gang was, met grote financiële gevolgen. Regelgevers in zowel de Verenigde Staten als Europa hebben sindsdien ongeveer $9 miljard aan boetes opgelegd aan banken die bij het schandaal betrokken waren. Daarnaast zijn tal van betrokkenen strafrechtelijk vervolgd. Maar belangrijker nog, zegt Van der Windt, het schandaal heeft geleid tot positieve veranderingen.
Een nieuw systeem bestaande uit meerdere benchmarks, die per regio verschillen, zal IBOR en LIBOR de komende vijftien maanden vervangen. Zo zal de VS de Secured Overnight Financing Rate (SOFR) invoeren, terwijl in Europa is gekozen voor de Euro Short-Term Rate (ESTR).
“Een enorme impact”
De Varrlyn-partner zegt dat er nog veel discussie en afstemming is over welke van de hierboven genoemde en andere methoden de nieuwe marktstandaard wordt. Wat de uitkomst ook mag zijn, deze switch zal een enorme impact hebben op banken: “Dit is verreweg de grootste transitie op het gebied van regelgeving waar banken sinds de eeuwwisseling mee te maken hebben.”
Er is niet veel fantasie voor nodig om te begrijpen waarom, beaamt ook Van der Windt: “Elk financieel product binnen banken wordt beïnvloed door deze transitie. Bovendien, aangezien de interbancaire rentetarieven de kern vormen van de waardeketen, van verkoop tot technologie, heeft de transitie impact door de hele organisatie heen.”
Om de omvang in perspectief te plaatsen: “Bij Varrlyn hebben we gewerkt aan veel van de meest impactvolle veranderingen op het vlak van regelgeving binnen de financiële sector. Denk bijvoorbeeld aan EMIR, Dodd-Frank, om er maar een paar te noemen. Maar hoewel deze een grote verandering teweegbrachten, waren ze altijd gericht op een of twee dimensies: producten, afdelingen of specifieke regelgeving. Maar dit… is van een geheel andere orde van grootte.”
De uitdaging voor banken is niet alleen om deze interbancaire rentetarieventransitie te overzien, maar ook om hier tijdig naar te handelen. “Als ze niet op tijd de juiste voorbereidingen treffen, wat zou betekenen dat ze niet goed op de nieuwe rentetarieven zijn ingewerkt wanneer de IBOR’s zijn uitgefaseerd, dan zijn tal van hun producten onmiddellijk overbodig. Het prijskaartje van dit soort mismanagement is ongekend hoog”, waarschuwt Van der Windt.
“We hebben aan veel regulatory veranderingen binnen de sector gewerkt... maar dit is van een geheel andere orde van grootte.”
De huidige tarieven zullen eind 2021 ophouden te bestaan, maar sommige nieuwe tarieven worden mogelijk zelfs eerder ingevoerd. Voeg hier nog andere uitdagingen aan toe waar banken mee te maken krijgen – zoals planningsonzekerheid, conversietabellen en nog “heel veel meer” – en het plaatje is compleet.
Voortgang wordt wel geboekt zegt Van der Windt – “elk rentetarief heeft zijn eigen werkgroep die helpt duidelijkheid te scheppen en tijdlijnen vaststelt” – maar ondanks al hun inspanningen “zal geen enkele groep in staat zijn om alle onzekerheden weg te nemen. Het blijft mensenwerk.”
Varrlyn steekt de hand uit
Hier komt Varrlyn om de hoek kijken. Het adviesbureau, opgericht in 2010 door voormalige Accenture-adviseurs, is een specialist op het gebied van bedrijfstechnologische transformaties in de bankensector in de Benelux en mag topspelers, zoals ABN Amro en Rabobank, tot zijn klanten rekenen. Het bedrijf ondersteunt opdrachtgevers met programma- en projectmanagement, het coördineren van bedrijfstransformatie, het ontwerpen van processen en oplossingen en het implementeren van nieuwe systemen.
De kracht van Varrlyn ligt in ‘regulatory compliance’ en de impact ervan op verschillende afdelingen van een organisatie. Met zijn trackrecord in dit vakgebied heeft Varrlyn zichzelf op het gebied van IBOR- en LIBOR-opdrachten in de markt gezet als een serieus alternatief voor de bekende giganten zoals de Big Four, Accenture en Capgemini. Zo hielp het adviesbureau recent het managementteam van een grote bancaire instelling in Nederland bij het uitvoeren van een impact assessment van de rentetarieventransitie.
“We hielpen deze klant te definiëren wat de verandering is en daarnaast te formuleren wat de impact ervan is op bestaande processen, systemen en niet te vergeten mensen. Verder stelden we samen actieplannen op.” Met het delen van kennis als een van zijn belangrijkste pijlers, droeg Varrlyn zijn werk over aan deze bancaire instelling, zodat de interne teams het van daaruit konden overnemen. “We hebben ook een impactanalyse gemaakt voor een aantal kleinere financiële instellingen”, vertelt Van der Windt.
In de huidige coronapandemie staan banken voor een historische transformatie. Voor velen een ontmoedigend vooruitzicht, maar voor Varrlyn “is dit wat ons hart sneller doet tikken”, laat Van der Windt weten. “Deze kans is zo uniek, groot, complex, en het kan de industrie zelfs helpen om positieve veranderingen teweeg te brengen. Dat maakt ons enthousiast.”
