Mbo-studenten en -docenten: ‘100% online onderwijs werkt niet’
Voor veel studenten is online onderwijs al geruime tijd de norm. Hoewel leren op afstand voor zowel studenten als docenten tal van voordelen heeft opgeleverd, is 100% online onderwijs niet gewenst. Dat blijkt onderzoek van organisatieadviesbureau Turner.
Voor de studie ondervroegen de onderzoekers van Turner zo’n 2.400 mbo-studenten en 2.600 mbo-docenten over hun ervaringen met onderwijs tijdens de coronacrisis. De belangrijkste conclusie is dat 100% online onderwijs volgens de meerderheid van de studenten en de docenten ongewenst is. Over de exacte bezwaren lopen de meningen tussen docenten en studenten echter uiteen.
Studenten
In het algemeen worden project- en praktijkonderwijs en interactieve werkvormen tijdens lessen minder positief beoordeeld door studenten. Ook zijn bij de helft van de instellingen studenten negatief over de roosters: ze klagen over onduidelijkheid van roosters, gebrekkige communicatie en lessen die elkaar overlappen.
“Studenten geven ook aan voldoende structuur in roosters te missen”, aldus de onderzoekers. “Verder zeggen studenten dat ze het jammer vinden dat soms grote delen van het onderwijs zijn uitgevallen.”
Daarnaast laten veel studenten weten dat ze vanuit huis weliswaar redelijkerwijs onderwijs kunnen volgen maar daarbij wel veel afleiding ervaren, bijvoorbeeld van familieleden of huisgenoten. Ook laten veel studenten weten het moeilijk te vinden om zichzelf te motiveren en hun schoolwerk te structureren: “Studenten zeggen dat ze over het algemeen minder goed leren dan voor de coronacrisis en het geleerde minder goed kunnen toepassen en in praktijk kunnen brengen.”
Toch is het lastig om een eenduidige conclusie te trekken over hoe tevreden studenten zijn over onderwijs op afstand, benadrukken de experts van Turner: “Dat komt door de grote variatie in de antwoorden. Er zijn groepen studenten die heel erg tevreden zijn over online onderwijs, terwijl er ook groepen zijn die juist zeer ontevreden zijn over onderwijs op afstand. En verschillen bestaan binnen instellingen, binnen leerjaren en binnen opleidingsniveaus.”
Docenten
Docenten zeggen de afgelopen periode te zijn gegroeid in het geven van online onderwijs en ervaren bepaalde digitale onderwijsvormen bovendien als meerwaarde bovenop regulier onderwijs. Denk hierbij aan online uitleg en instructie, wat vaak beter aansluit bij de leerstijl en behoeften van studenten. Daarnaast stellen docenten dat het leveren van maatwerk makkelijker is via het onlinekanaal.
“Volgens docenten is het online eenvoudiger om extra individuele begeleiding voor bepaalde studenten te faciliteren”, leggen de onderzoekers uit. “Daarnaast is het contact via een chatprogramma laagdrempeliger, wat de vertrouwensrelatie tussen student en docent ten goede komt.”
Aan de andere kant kampen docenten voorlopig wel met een zwaardere werkbelasting. “Onderwijs op afstand voorbereiden en verzorgen kost namelijk meer tijd dan regulier onderwijs. 80% van de docenten geeft aan nu meer tijd kwijt te zijn aan voorbereiding van onderwijs, het geven van onderwijs of het organiseren van toetsing en examinering.”
Verder wordt het geven van onderwijs op afstand door docenten als moeilijker ervaren. Zo zijn ze in het algemeen ontevreden over het geven van interactieve lessen en praktijkonderwijs via het onlinekanaal. “Dit kan komen door de complexere interacties die bij dergelijke werk- en onderwijsvormen tot stand moeten komen. Hoe vervang je de werkplaats of de opleidingskeuken? En hoe komen leerling-kappers aan modellen? Dat is niet zo eenvoudig.”
De onderzoekers geven aan “enorm creatieve oplossingen” te zijn tegengekomen, waarbij docenten “zeker niet de makkelijkste weg” kozen. “Zo filmden docenten van horecaopleidingen in een slijterij om warenkennis over dranken over te brengen. Studenten van koksopleidingen hebben thuis maaltijden gekookt en door hun huisgenoten laten beoordelen, en het gehele proces gefilmd. De docenten van een opleiding motorvoertuigen keken via een webcam mee bij de auto’s van hun leerlingen en gaven meteen aanwijzingen.”
“Docenten en studenten missen elkaar.”
Verder heeft zo’n 75% van de docenten de afgelopen maanden tijdens het op afstand lesgeven negatieve ervaringen gehad met roosters. Denk hierbij onder meer aan roosters die veranderden zonder dat daar enige afstemming over was, of aan ingeplande afspraken die niet haalbaar waren. Ook laten meerdere docenten weten dat het voor hen niet altijd even duidelijk was welke ingeroosterde lessen en afspraken wel doorgingen en welke niet.
De toekomst van online onderwijs
Kijkend naar de toekomst, blijken studenten wederom flink van mening te verschillen over onderwijs op afstand. “Binnen elke instelling zijn er flinke groepen studenten die geen heil zien in onderwijs op afstand. Maar er zijn ook groepen met een voorkeur voor 100% online onderwijs. Gemiddeld zeggen studenten in de toekomst 30 tot 50% van het onderwijs online en plaatsonafhankelijk te willen volgen.”
Studenten zijn eveneens verdeeld over de mate waarin zij in de toekomst examens online willen afleggen. “Bij sommige instellingen geven studenten aan gemiddeld 50% van de toetsing op afstand te willen doen, bij andere 30%. Antwoorden zijn bij alle instellingen zeer uiteenlopend. Opvallend is de vrij grote groep die aangeeft helemaal geen toetsen op afstand te willen doen.”
Docenten denken dat de voordelen die ze zien in onderwijs op afstand op langere termijn goed kunnen worden benut. Ze geven bijvoorbeeld aan dat het onlinekanaal voor sommige onderwijsvormen heel goed werkt. Met name voor hoorcolleges en instructielessen, omdat studenten video’s op een gewenst tijdstip kunnen afspelen en pauzeren en terugspoelen wanneer ze iets niet helemaal goed begrijpen. “Docenten zien verder ook kansen om efficiënter te werken doordat online lesmateriaal makkelijk opnieuw gebruikt kan worden”, aldus Turner.
Toch vragen docenten ook aandacht voor de nadelen van het online lesgeven. Zo is het bij lesgeven op afstand bijvoorbeeld moeilijker om in te schatten welke studenten extra aandacht nodig hebben. Daarnaast geven ze aan dat bij het lesgeven op afstand de socialiserende functie van onderwijs niet goed uit de verf komt, wat in hun ogen een kwalijke zaak is. “Docenten en studenten missen elkaar”, besluiten de onderzoekers van Turner.
