Zeven strategieën voor familiebedrijven om succesvol te blijven
Juist voor oudere familiebedrijven is het belangrijk om vitaal te blijven, om niet achterop te raken bij veranderingen. Hoe kunnen familiebedrijven dat doen? Op basis van uitgebreid onderzoek formuleren het Erasmus Centre for Family Business, BDO en Rabobank zeven ingrediënten.
1. Focus op groei
Snelle groei is vaak weggelegd voor jonge bedrijven: die beginnen vanaf nul, betreden de markt met innovaties. Van familiebedrijven die al decennia gezonde resultaten noteren is het begrijpelijk wanneer ze enigszins op hun lauweren rusten. Desondanks blijkt het belangrijk om te blijven focussen op groei.
Vanaf de derde generatie verliezen familiebedrijven vaak snel hun voorsprong ten opzichte van niet-familiebedrijven. De onderneming teert een beetje op het eerder opgebouwde succes, maar uit het onderzoek blijkt dat dit wel degelijk een risico vormt. De concurrentie groeit namelijk wél; stilstand is op de lange termijn niet vol te houden. Groei maakt het gemakkelijker om leden van de volgende generatie bij de onderneming te betrekken, helpt om talent van buiten de familie aan je te binden en geeft het bedrijf een gezonde buffer voor wanneer het economisch eens tegenzit.
2. Investeer in innovatie
De zogeheten ‘shift index‘ toont aan dat er statistisch meer bedrijven sneuvelen in tijden van grotere disruptieve innovatie. Het lijdt geen twijfel dat de huidige tijd er een is die bol staat van de disruptie: denk aan digitalisering, robotisering en kunstmatige intelligentie. Soms eeuwenoude verdienmodellen komen op de tocht te staan.
In dit licht is het ook voor oudere familiebedrijven cruciaal om zichzelf op tijd te blijven vernieuwen. Hoe ontwikkelt de sector waarin het bedrijf opereert zich? Welke innovaties veranderen potentieel de markt voorgoed? Hoe kunnen wij daar op een verstandige manier in meegaan en er ons voordeel mee doen? Vitale familiebedrijven gaan op zoek naar het antwoord op zulke vragen, door blijvend en fors te investeren in R&D.
3. Optimaliseer je bedrijfsmodel
Tegelijkertijd hebben we in het onderzoek gezien dat het radicaal omgooien van bestaande bedrijfsmodellen doorgaans niet raadzaam is. In de praktijk blijkt dit juist te leiden tot minder groei. Populair gezegd: radicale vernieuwingen zijn meer het terrein van de startups. Oudere familiebedrijven hebben niet voor niets een lange historie; vast staat dat ze veel dingen goed doen.
Het is zaak om die stevige basis te bewaken en van daaruit op zoek te gaan naar nieuwe groeikansen. In de nieuwste Heineken-reclame zet James Bond als vanouds het beroemde groene flesje aan zijn lippen – maar deze keer zit er 0.0-bier in. Een slimme variant op je bestaande product kán een geweldige toevoeging zijn.
4. Creëer succes in de bestuurskamer
Het lijkt een lastig dilemma: moet het familiebedrijf de leiding overdragen aan een professionele CEO van buitenaf, of zelf de touwtjes in handen houden? Uit het onderzoek blijkt dat een tussenvariant in de praktijk het beste werkt. Een externe CEO brengt impulsen en een onafhankelijk beoordelingsvermogen dat voor familieleden soms lastig kan zijn, maar deze externe functioneert minder goed als de oprichtersfamilie alleen als aandeelhouder betrokken is.
Het optimale scenario: CEO van buitenaf, maar mét familie in het bestuur.
5. Zoek elkaar op
Natuurlijk is het voor gevestigde familiebedrijven noodzakelijk om aandacht te hebben voor de opkomende concurrentie. Maar ze kunnen ook veel baat hebben bij iets heel anders: contact met andere oude familiebedrijven. Bedrijven met een vergelijkbaar lange historie komen dezelfde uitdagingen tegen, het in netwerkvorm uitwisselen van ervaringen kan daarom heel positieve effecten hebben.
Zo bestaat sinds 1981 de internationale netwerkorganisatie Les Hénokiens, waarin een aantal familiebedrijven ouder dan tweehonderd jaar zich verenigd heeft. Twee Nederlandse ondernemingen, distilleerderij De Kuyper (1695) en handelshuis Van Eeghen (1662), maken er deel van uit. Door elkaar op te zoeken kunnen deze ondernemingen best practices uitwisselen, leren hoe het verhaal van het oude familiebedrijf het best over het voetlicht te brengen, et cetera. Voor deze bedrijven is dat heel waardevol.
6. Koester je merkwaarde
De familienaam, de oude merknaam, de roemrijke bedrijfshistorie: oude familiebedrijven hebben meer dan wie ook een authentiek verhaal te vertellen. Dat doet het niet alleen goed op familiefeestjes, ook de buitenwereld smult ervan. Durf dat verhaal dus via alle mogelijke kanalen te vertellen. Een goed voorbeeld: brouwerij Bavaria die door de familie wordt omgedoopt in Swinkels Family Brewers, samen met de introductie van het nieuwe biermerk Swinckels.
Op deze manier kapitaliseren op je merkkracht en goodwill blijkt voor zeer oude familiebedrijven een van de belangrijkste paden naar groei.
7. Voorkom een generatiekloof
De onderneming in handen geven van een jonge, ambitieuze maar veel minder ervaren generatie – voor jarenlange bestuurders van familiebedrijven is dat misschien wel het spannendste dat ze ooit kunnen doen. Toch blijkt het verstandig om de nieuwe generatie niet te lang als medebestuurder op de vingers te blijven kijken. Het leidt tot stagnatie, waar groei en snelheid gewenst zijn. Leid bestuurlijk talent uit de jonge generatie goed op, zorg ervoor dat ze alle ins en outs van de onderneming kennen – en geef hen daarna het vertrouwen.
Tegelijk verdient het aanbeveling de vertrekkende generatie een betekenisvolle exit te bieden: zit een oudere ondernemer nog vol energie, geef hem of haar dan de kans een nieuw bedrijf te starten of een ander nieuw project op zich te nemen. Dit is nog een ‘vergeten dimensie’ bij veel bedrijfsoverdrachten.
