Eerste baan na afstuderen: traineeship versus startersfunctie
Door de opkomst van traineeships staan afgestudeerde studenten en starters op de arbeidsmarkt voor een lastige keuze: kiezen ze voor een startersfunctie of voor een traineeship? Wat is een traineeshipprogramma en hoe verschilt het van de ouderwetse startersfunctie? Een kijkje in de wereld van traineeships.
Het traineeship zoals wij dat kennen is een typisch Nederlandse uitvinding. In Amerika of in het Verenigd Koninkrijk is een traineeship simpelweg een stage, maar in ons land hebben we het over een meerjarig programma voor starters. De programma’s worden aangeboden als een combinatie van het opdoen van vakinhoudelijke kennis en het werken aan de persoonlijke ontwikkeling door middel van training en coaching.
Geen traineeship is hetzelfde
Er zijn verschillende soorten traineeships te onderscheiden in het speelveld, zoals een managementtraineeship (gericht op algemene ervaring), een branchespecifiek traineeship (zoals een consultancytraineeship) of een specialistisch traineeship (gericht op vakinhoudelijke ontwikkeling zoals finance of datascience). Een traineeship duurt ongeveer één tot drie jaar. In deze periode maken starters kennis met verschillende afdelingen binnen een bedrijf, en rouleren ze na zo’n vier à zes maanden naar een andere afdeling of ander bedrijf.
Wat een traineeship anders maakt dan een normale startersfunctie is de sterke focus op coaching en training. Trainees krijgen een uitgebreid opleidingsprogramma voorgeschoteld. Zo’n programma bestaat doorgaans uit interne en externe trainingen, learning on the job, coaching door een ervaren collega en een klas vol met mede-trainees, waardoor trainees van elkaar kunnen leren. Bij veel traineeships geldt de 4-1 regel – trainees werken vier dagen aan een opdracht en richten zich één dag in de week op ‘learning’.
Door de aantrekkelijke combinatie van zowel ontwikkeling als praktijkervaring, veelal in een omgeving van variërende taken en/of opdrachten, zijn traineeships de afgelopen jaren razend populair geworden. Bijna elke grote corporate in Nederland biedt wel een programma aan, en steeds vaker beginnen ook kleinere organisaties met eigen initiatieven.
Uit onderzoek van Consultancy.nl blijkt dat meer dan de helft van de 100 grootste consultancykantoren in Nederland een traineeshipprogramma heeft. Breder gezien, komt in onderzoek van Magnet.me naar voren dat maar liefst 70 van de 100 meest populaire banen in 2019 bestonden uit een traineeship.
Wat te doen: traineeship versus startersfunctie?
Wanneer traineeships worden afgezet tegenover startersfuncties, zijn er een aantal belangrijke verschillen te noemen:
Vakinhoudelijk en persoonlijk ontwikkelen
De focus ligt bij een traineeship niet alleen op het opdoen van vakinhoudelijke kennis, maar ook op persoonlijke ontwikkeling. Vaak komen trainees in een groep terecht die periodiek een gezamenlijke sessie heeft om ervaringen te delen en te focussen op persoonlijke vaardigheden. Denk hierbij aan het verbeteren van soft skills, zoals het presenteren voor een grote groep mensen. Of het omgaan met lastige situaties met leidinggevenden door rollenspellen te doen.
Structuur en planning
Een traineeprogramma heeft een duidelijke structuur en planning waarin in twee tot drie jaar uiteenlopende opdrachten bij verschillende afdelingen en in verschillende functies worden doorlopen. Op deze manier wordt snel en in de breedte kennis opgedaan van de organisatie.
De kans om te oriënteren binnen een organisatie
Naast het opdoen van kennis creëert dit de kans voor een trainee om zijn of haar sterktes en zwaktes te leren kennen. Voor starters die misschien wel weten in welke industrie of markt ze willen werken, maar nog niet een duidelijke voorkeur hebben voor het type werk dat ze willen gaan doen, is dit ideaal.
Snel een groot netwerk opbouwen binnen een grote organisatie
Vaak zitten trainees maar drie tot zes maanden op een bepaald project. Dit resulteert in het leren kennen van veel verschillende collega’s. Dit netwerk kan later weer worden ingezet om snel te kunnen schakelen binnen de organisatie.
Waar iemand bij een reguliere startersfunctie al relatief snel ‘vast’ zit in een bepaalde richting/functie/afdeling, is men bij een traineeship juist nog vrij flexibel, doet men veel en in de breedte kennis op in korte tijd, en leert iemand veel van zijn of haar collega’s al goed kennen. Samen met het stukje persoonlijke ontwikkeling waar meer op gefocust wordt dan bij een normale startersfunctie, zijn dit enkele belangrijke kenmerken die een traineeship interessant maken voor starters.
Vergelijk traineeships!
Met een dusdanig groot aanbod van verschillende soorten traineeships waaruit gekozen kan worden, is het voor startende professionals essentieel om goed het kaf van het koren te kunnen scheiden. Waar alumni over het algemeen met veel tevredenheid terugkijken op hun traineejaren, zijn ze over sommige traineeships echter niet te spreken. Voor starters geldt daarom dat het belangrijk is om een goede ‘due diligence’ uit te voeren: dat wil zeggen, vergelijk traineeships, lees ervaringen en stel de juiste vragen tijdens het sollicitatietraject.
Een van de meest gehoorde factoren, die maakt dat young professionals teleurgesteld zijn over hun traineeship, betreft de mate van personalisatie van een programma. Sommige corporates zijn erg goed in het naar buiten toe promoten van een traineeship, maar als puntje eenmaal bij paaltje komt, dan blijkt dat trainees van uiteenlopende programma’s feitelijk veelal dezelfde programma’s doorlopen. Daarentegen is juist een gepersonaliseerd traject belangrijk voor starters, voor een zo efficiënt mogelijke leercurve.
Een tweede belangrijke frustratiefactor die zorgt voor teleurstelling, tot slot, is de slechte fit met de bedrijfscultuur die sommige trainees ervaren. Voor starters is het dan ook essentieel dat ze al tijdens het sollicitatietrejact, evenals in hun fysieke contact met werkgevers (bijvoorbeeld tijdens inhousedagen, business courses, of via informele netwerken met collega’s) scherp zijn in het identificeren of een bedrijfscultuur wel strookt met hun eigen persoonlijke waarden en behoeften.
