Brabants deel natuurgebied Maasheggen krijgt UNESCO-biosfeerstatus

21 september 2018 Consultancy.nl

Nederland heeft een nieuwe UNESCO-erkenning erbij gekregen: het Brabantse deel van natuurgebied Maasheggen is door de internationale organisatie aangewezen tot biosfeerreservaat. Wereldwijd zijn er zo’n 650 van dit soort gebieden erkend door UNESCO, waarvan Maasheggen de eerste is in ons land. Hoewel de status het gebied formeel niet beschermt, kan het wel rekenen op extra hulp, onder meer van wetenschappers.

Maasheggen is een natuurgebied dat zich uitstrekt over de grensstreek van de provincies Noord-Brabant, Limburg en Gelderland. De naam van het gebied is ontleend aan de rivier de Maas en aan de vele heggen die verschillende weides afbakenen waardoor vee niet kan ontsnappen. Het gecultiveerde landschap is zeer oud, want zelfs in de Romeinse tijd waren de heggen – bestaande uit meidoorns, sleedoorns en wilde perenbomen – er al te vinden. Dat blijkt uit teksten geschreven door Julius Caeser, die niet erg gecharmeerd was van de begroeiing, simpelweg omdat deze prikkende bomen een blokkade vormden voor zijn leger. 

Toch leidde de frustratie van de Romeinse veldheer niet tot een massale sloop van de heggen. Ook in de daaropvolgende eeuwen respecteerde men het verleden, wat in het bijzonder tot uiting komt in het Brabantse gedeelte van Maasheggen: daar is het gebied min of meer nog steeds zoals toen. Dat is erg bijzonder. Op veel plekken in ons land verdwenen vergelijkbare heggenstelsels namelijk na de uitvinding van het prikkeldraad en het elektrisch geladen schrikdraad. De staat van de heggen is de afgelopen jaren echter wel verslechterd, met name vanwege achterstallig onderhoud, ondanks dat het natuurgebied onder het toezicht van Staatsbosbeheer valt.

Brabants deel natuurgebied Maasheggen krijgt UNESCO-biosfeerstatus

Tegenover de NOS zegt boswachter Wessel Pruissen, die verantwoordelijk is voor het Brabantse deel van de Maasheggen, dat het verval doodzonde is: “Dit is het oudste cultuurlandschap van Nederland en het laatste grote heggenlandschap.” Daarom werd onlangs door de gebiedspartners – onder andere de gemeente Boxmeer, gemeente Cuijk, Staatsbosbeheer, Vereniging Nederlands Cultuurlandschap en Brabants Landschap – het adviesbureau Over Morgen ingeschakeld, met als doel Maasheggen in ere te herstellen, zegt Ruben Visser, Managing Partner van Over Morgen: “Onder begeleiding van ons bedrijf is het gebiedsbrede uitvoeringsprogramma en het bijbehorende communicatie- en participatieplan opgesteld. Daarnaast heeft Over Morgen de gebiedspartners ondersteund in het proces voor de aanvraag bij UNESCO.” 

Biosfeerreservaat

Recent kregen de initiatiefnemers positief nieuws over hun verzoek – Maasheggen is door UNESCO benoemd tot een zogenaamd biosfeerreservaat. Die status is wat anders dan die van werelderfgoed, waar het grote publiek UNESCO veelal van kent. Zo is het gebied van een werelderfgoed strikt beschermd, terwijl een biosfeergebied zoals de Maasheggen enkel kan rekenen op hulp, zegt Andrée van Es, voorzitter van UNESCO Nederland: “Biosfeergebieden zijn geen natuurgebieden die de mens met rust moet laten.” Wereldwijd heeft de organisatie zo’n 650 biosfeerreservaten aangewezen, waarvan Maasheggen de eerste in Nederland is.

Visser legt uit dat in een biosfeerreservaat in de eerste plaats de relatie tussen mens en omgeving centraal staat: “Zo doen wetenschappers onderzoek naar biodiversiteit, water en duurzame landbouw en zetten lokale ondernemers duurzaam toerisme in de markt. Voor scholieren is er informatie over natuur en milieubehoud en lokale boeren produceren biologische streekproducten.” Van Es vult Visser aan: “De biosfeerstatus biedt bewoners, ondernemers, overheden, organisaties, scholen en kennisinstellingen kansen om samen het Maasheggengebied verder duurzaam te ontwikkelen.”

De UNESCO-erkenning is volgens Visser vooral gestoeld op het unieke karakter van de Maasheggen: “Er is geen gebied in Europa waar natuur, landschap, economie en cultuur zo zichtbaar en langdurig met elkaar verweven zijn. De Maasheggen zijn ons meest omvangrijke heggenlandschap waar een mozaïek van heggen, weides, drinkpoelen en oude knotbomen al eeuwen een veilige thuishaven bieden aan een verscheidenheid aan planten en dieren.” 

Ruggensteun

In het interview met de NOS zegt ook boswachter Pruissen erg blij te zijn met de UNESCO-status: “Het is een enorme steun in de rug die we goed kunnen gebruiken. Ik ben hier zó trots op, het is echt een erkenning van al het werk wat we hebben verzet.” Op dit moment heeft het natuurgebied een omvang van ruim 13.000 voetbalvelden. Volgens de Pruissen biedt de status veel mogelijkheden: “We kunnen onze kennis uitbreiden en nóg meer nieuwe projecten opstarten. Het gebied verdient het. Het is hier zó mooi, zo rustig, zo veel dieren kunnen hier een plekje vinden. Ik word daar blij van”, zegt hij. Visser sluit zich aan bij de woorden van de boswachter: “Ook voor Over Morgen is het bijzonder nieuws.” 

Gerelateerd: Aanleg 100.000 hectare extra bos goed voor mens, natuur én portemonnee.