Omvang van windparken op zee-sector groeit naar €4 miljard in 2030
De Nederlandse windenergie op zee-sector heeft een waarde van ruim €2 miljard en zorgt voor zo’n 6.400 fte aan werkgelegenheid. Met de juiste investeringen, zou deze jaarlijkse economische bijdrage kunnen oplopen tot €4 miljard, terwijl het aantal fte oploopt tot 11.800. Hierbij zou de sector met name profiteren van de ontwikkeling van windparken op de Noordzee. Dit wordt gesteld aan de hand van nieuw onderzoek dat PwC heeft uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Om het potentieel te realiseren, wordt onder andere aanbevolen meer in te zetten op de lucratieve turbinebouw en op een Europese aanpak van windparken op zee.
Hernieuwbare energiebronnen zoals windmolens zijn niet alleen belangrijk met het oog op de noodzakelijke energietransitie, ze spelen ook economisch gezien steeds meer een factor van betekenis. In Nederland zorgde de offshore windenergiesector vorig jaar voor zo’n €1,5 miljard aan directe en €0,7 miljard aan indirecte inkomsten – opgeteld goed voor een economische bijdrage van €2,2 miljard. Tot deze bijdrage worden alle inkomsten gerekend die worden gegenereerd met aan windenergie op zee-gerelateerde economische activiteit die is toe te schrijven aan de Nederlandse economie.
De directe inkomsten zijn afkomstig van de rechtstreekse benodigde investeringen voor de ontwikkeling, bouw en exploitatie van windparken op zee. “De economische bijdrage wordt vooral gedreven doordat Nederland een zeer sterk offshore & maritiem cluster kent”, stellen de onderzoekers, die toevoegen dat ons land ook in het buitenland veel windparken op zee ontwikkelt. “Nederlandse bedrijven in dit cluster nemen op de internationale markt een sterke positie in, met name bij installatie van windparken, bouw van funderingen en zeebodemonderzoek.”
Ook met het oog op de komende jaren zien de onderzoekers veel factoren die bijdragen aan een belangrijke rol voor Nederlandse bedrijven in de verdere ontwikkeling van de windparken op zee. Zo heeft ons land een gunstige ligging aan de Noordzee die ook nog eens wordt ondersteund door sterke haveninfrastructuur van waaruit een groot deel van de windparken in de Noordzee bediend kan worden. Dankzij onder meer de ondiepe wateren, goede windsnelheden en aanwezige gas- en olie-industrie – waardoor de benodigde offshore kennis aanwezig is – is de Noordzee volgens PwC de uitgelezen plek voor offshore wind.
Momenteel is het gebied goed voor maar liefst 60% van het totaal opgestelde vermogen in de wereld. En terwijl dit percentage tegen 2030 naar verwachting zal zijn afgenomen tot 40 à 50%, blijft het volgens de voorspelling het gebied waar het grootste deel van de windparken op zee zal worden ontwikkeld. In de aangrenzende Nederlandse havens vinden momenteel al veel offshore wind-activiteiten plaats.
Het grootste deel van de huidige directe opbrengst van de windparken op zee is toe te schrijven aan operatie & transport, waar een omzet van €800 miljoen wordt gegenereerd. Daarnaast wordt €300 miljoen binnengehaald via het aanleggen van funderingen, €150 miljoen via substations & bekabeling en €100 miljoen via ontwerp & ontwikkeling. Tot slot zijn operatie & onderhoud en turbines allebei goed voor €50 miljoen. De €700 miljoen aan indirecte omzet wordt gegenereerd middels activiteiten bij de diverse toeleveranciers aan de directe keten.
Ook op het gebied van de directe en indirecte werkgelegenheid levert operatie & transport de grootste bijdrage, met 2.700 fte. De funderingen zijn goed voor nog eens 1.500 fte, ontwerp & ontwikkeling voor 1.000 fte en de substations & bekabeling voor 800 fte. Operaties & onderhoud en turbines bieden het minste werkgelegenheid, respectievelijk 300 en 200 fte. Enkele belangrijke werkgevers waar deze professionals door worden ingezet zijn Boskalis, Royal HaskoningDHV, Shell New Energies en Vattenfall.
Potentie
De economische bijdrage van €4 miljard die de sector volgens PwC zou kunnen bereiken in 2030 is gebaseerd op een “basisscenario”, dat uitgaat van de realisatie van de huidige gecommuniceerde ambities van overheden en van gangbare projecties. In dit scenario groeit het opgestelde vermogen van de windparken met zo’n 13% per jaar, wat jaarlijks leidt tot zo’n 5% groei van de economische bijdrage.
Naar verwachting komt de totale omzet in het huidige jaar uit op €2,5 miljard, zal deze over vijf jaar zijn gegroeid naar €3 miljard en over tien jaar naar €3,8 miljard, om twee jaar later de voorspelde €4 miljard aan te tikken. De onderzoekers verwachten dat de omzet nog eens tien jaar later – in 2040 – stabiliseert rond de €4,5 miljard.
Tegelijkertijd kan de werkgelegenheid groeien van 6.400 fte in het afgelopen jaar tot 11.800 fte in 2030. Omdat de arbeidsproductiviteit per subsector verschilt, blijft de groei van de werkgelegenheid volgens de onderzoekers een beetje achter bij die van de economische waarde. Nederland is vooral goed vertegenwoordigd in subsectoren met een relatief hoge arbeidsproductiviteit.
In ons land zal volgens de voorspellingen tot 2030 in totaal €35 miljard worden geïnvesteerd in windparken op zee, waarvan €13 miljard kan worden beschouwd als economische bijdrage voor Nederland. Een ongeveer net zo hoge omzet zal ons land naar verwachting binnenhalen via parken in de rest van Europa, waar in totaal voor €137 miljard aan investeringen wordt voorzien. Dit is meer dan in de rest van de wereld, waar de investeringen volgens de onderzoekers zullen uitkomen op €114 miljard, waarvan ze denken dat een relatief bescheiden €2 miljard ten goede zal komen aan de Nederlandse economie.
Knelpunten
Dat er zelfs van investeringen in Nederlandse windparken het grootste deel niet ten goede komt aan de binnenlandse economische bijdrage, wordt verklaard doordat er in en door ons land “niet of nauwelijks” turbine-gerelateerde activiteiten worden uitgevoerd: “De turbine vormt verreweg het grootste deel van de totale kosten van de waardeketen.” De onderzoekers adviseren dan ook om te zorgen dat er in de toekomst binnen ons land meer turbine-gerelateerde activiteiten worden uitgevoerd. Om dit te bereiken kan door de sector bijvoorbeeld worden ingezet op Nederlands gunstige ligging en haveninfrastructuur: “De overheid kan daarbij faciliteren, bijvoorbeeld door promotie van Nederland als vestigingsland en door diplomatie achter de schermen.”
Daarnaast wordt onder meer aanbevolen om te pleiten voor een Europese aanpak van windparken op zee. Hierbij stellen ze dat de windenergiepotentie van de Noordzee pas volop kan worden benut als de knelpunten rondom opslag en transport van energie worden weggenomen, wat deels afhankelijk is van een verdere integratie van de Europese energiemarkt. De sector zelf kan bijdragen aan het realiseren van het potentieel door via verdienmodellen inzichtelijkheid te scheppen over de benodigde volgende stappen. Daarnaast moeten innovatie en kostenreductie zorgen dat de zeewindenergie competitief is ten opzichte van andere (duurzame) vormen van energie.
Als laatste wordt ook gewezen op de schaarste van geschikt personeel. Terwijl de extra werkgelegenheid klinkt als een bijkomend voordeel, is het in deze tijden van toenemende krapte op de arbeidsmarkt – met name op het gebied van techniek – nog niet zo makkelijk om al deze nieuwe arbeidsplaatsen op te vullen. “Hoewel de opleidingen in Nederland van hoog niveau zijn is er een tekort aan aanwas op deze opleidingen”, aldus PwC, dat stelt dat de sector en overheid moeten samenwerken om – eventueel met financiële steun van de overheid – hier iets op te bedenken.
