Blockchain biedt kansen voor inkoopprofessionals: drie praktijkvoorbeelden

Blockchain-technologie leent zich bij uitstek voor het betrouwbaar vastleggen van transacties tussen verschillende partijen. Hierdoor biedt het systeem volgens experts vele kansen binnen het inkoopvakgebied. In gesprek met Consultancy.nl leggen Achraf Talhaoui en Lucel Mulder van inkoopadviesbureau Qando aan de hand van drie voorbeelden uit de praktijk uit wat blockchain zoal kan betekenen voor het procurement en supply chain domein. 

De laatste tijd is er steeds meer aandacht voor de belangrijke rol die blockchain kan spelen in diverse sectoren binnen het bedrijfsleven. De technologie kreeg voor het eerst bekendheid als het fundament van de Bitcoin en werd al snel gezien als een potentiële disruptor voor de financiële sector. Dit vanwege de innovatieve manier waarop blockchain toezicht decentraliseert, waarmee een belangrijke functie van de banken kan komen te vervallen. De technologie heeft echter veel meer mogelijke toepassingen. 

In de basis is de blockchain een systeem waarmee allerlei soorten gegevens kunnen worden vastgelegd. Het unieke aan dit systeem is dat het zo is gebouwd dat het vrijwel onmogelijk is om de gegevens te corrumperen. Eenmaal aan de keten toegevoegde data kan niet meer worden aangepast en elke toevoeging wordt geregistreerd door alle op de blockchain aangesloten computers. Volgens Achraf Talhaoui – medeoprichter en Managing Partner – en Lucel Mulder – Business Development Manager – van inkoopadviesbureau Qando, zorgt de transparante en onvervalsbare boekhouding die op deze manier kan worden gecreëerd ervoor, dat blockchain ook veel te bieden heeft voor inkopers.

Geen wondermiddel

De twee stellen dat de blockchain geen wondermiddel is waarmee alle soorten problemen kunnen worden opgelost. De technologie is niet zozeer bedoeld voor de interne bedrijfsvoering, maar juist voor de interactie tussen meerdere partijen. Dit maakt het systeem bij uitstek geschikt voor het inkoopvakgebied. “Dankzij het uitlezen van blockchain-informatie is heel simpel te verifiëren wie bijvoorbeeld de leverancier is, waar de goederen die je wilt inkopen vandaan komen, of de leverancier echt de eigenaar is van deze goederen en of de afnemer de goederen kan betalen”, vertelt Talhaoui. “Als dit soort data dus te vertrouwen is en heel snel te traceren en valideren is, dan kun je je voorstellen hoe deze technologie de wereld van inkoop en supply chain management op zijn kop kan zetten.” 

Om een duidelijker beeld te scheppen van de mogelijkheden, geven Talhaoui en Mulder drie concrete praktijkvoorbeelden van manieren waarop de inzet van blockchain nu al zorgt voor belangrijke verbeteringen binnen het inkoopvakgebied. De drie voorbeelden betrekken zich ieder op een ander deelgebied van de mogelijkheden van blockchain. 

1. Smart contracts

De eerste praktische toepassing is het zogeheten smart contract. De voordelen van zo’n ‘slim contract’ leggen ze uit aan de hand van het gebruik ervan door Maersk. Wanneer dit transportbedrijf een container met rozen verscheept van Afrika naar Nederland, zijn er over de hele reis zeker zo’n dertig handtekeningen en/of stempels vereist van douane, belastingdienst en waren-autoriteiten. Voordat de container de bestemming heeft bereikt, komt het aantal interacties met de container uit op ongeveer 200. Dit resulteert in de praktijk in veel papierwerk, dat voorheen in gescheiden systemen werd opgeslagen.

“Terwijl de containers zelf binnen enkele minuten op een schip kunnen worden geladen, kan een container dagen worden vastgehouden in de haven omdat een stuk papier kwijtraakt. Ondertussen is de lading binnenin aan het verrotten. De kosten van het bijhouden van al dit papierwerk zijn vaak net zo hoog als het fysiek over de wereld verplaatsen van de container”, aldus een medewerker van Maersk. “Bovendien is het systeem zeer fraudegevoelig. Er wordt vaak geknoeid met de waardevolle ladingsbrief, of hij wordt gekopieerd, zodat criminelen goederen kunnen wegsluizen of nepproducten op de markt kunnen brengen, wat jaarlijks resulteert in miljarden aan maritieme fraude.” 

Dit soort geld- en tijdrovende problemen kunnen worden verholpen met smart contracts. Mulder: “Door al die interacties en stempels/handtekeningen uit te voeren als digitale transacties, die worden vastgelegd in een Blockchain, zorgt Maersk ervoor dat er niet alleen minder papierwerk nodig is, maar ook dat de lading sneller verwerkt kan worden, en fraude minder kans krijgt.” De ondertekening van de documenten wordt in de blockchain vastgelegd als transacties, zodat de beweging van de container in real-time te volgen is. Hierdoor hebben alle betrokkenen duidelijkheid over het verloop van de reis. Ook kan een partij goederen automatisch worden ingeklaard door een smart contract zo op te stellen dat dit gebeurt op basis van de voltooiing van specifiek gedefinieerde transacties. Tot slot kan ook nog eens data van sensoren vastgelegd worden: “Dit maakt het voor de verzender, ontvanger en hun verzekeraars mogelijk om nog gedurende de reis afwijkingen op te merken en disputen af te handelen”, aldus Mulder. 

2. Securities

Tussen boeren in ontwikkelingslanden en de eindgebruikers van de producten die zij verbouwen – zoals koffie, cacao, rijst of cashewnoten – bestaat vaak een flinke afstand, zowel fysiek als op het gebied van communicatie. “Dat vindt zijn oorzaak in de beperkte manieren waarop zij vroeger hun informatie kregen en ontvingen”, legt Talhaoui uit. “Zij hebben vaak de minst sterke positie in de onderhandeling over de prijs van hun product, ten opzichte van de partij die het eindproduct maakt en levert aan de eindgebruiker.” Opgeteld resulteert dit er onder meer in dat prijsbewegingen door hun afnemers vaak op hen worden afgewenteld. Tot voor kort was het voor deze boeren moeilijk tot onmogelijk om zich uit deze kwetsbare positie te ontworstelen.

Binkabi is een organisatie die blockchain inzet om hier verandering in te brengen. Het heeft een markplaats opgezet waar eind-inkopers en eind-verkopers van commodities elkaar kunnen vinden en transacties kunnen worden afgehandeld in lokale valuta in plaats van in USD. Hierbij zorgt blockchain ervoor dat men zaken met elkaar durft te doen omdat misbruik direct opgemerkt zou worden. De blockchain-toepassing die ze hiervoor gebruiken noemen ze ‘Barter Blocks’. Hierbij worden transacties in tegenovergestelde richtingen gegroepeerd in blokken, met als doel om gezamenlijk gesetteld te worden. 

“De betrokken importeurs stoppen de valuta die horen bij de transacties in Escrow – een geblokkeerde bankrekening die wordt aangehouden bij een neutrale en financieel betrouwbare derde, de escrow agent – en de betrokken exporteurs gaan akkoord met de inspectie van hun waren voor verzending”, vertelt Talhaoui. “Wanneer de verzending is voltooid, en de ontvangende partij de goederen heeft geaccepteerd, wordt de bijbehorende betaling in de valuta van de exporterende partij vrijgegeven aan die partij. Zo vervalt de behoefte aan internationale transacties.” Hij voegt toe dat de crux hierbij is dat de transacties in tijd dicht bij elkaar liggen en het totaal aan geld dat gemoeid is met de ingaande en uitgaande transacties ongeveer gelijk is.

“Met blockchaintechnologie kan data snel getraceerd en gevalideerd worden. De technologie achter blockchain kan de inkoop- en supply chain management wereld op zijn kop zetten.”
_{– Achraf Talhaoui, Qando}

3. Record Keeping

In het eerste kwartaal van 2017 begon Walmart met een pilotproject waarin blockchain werd ingezet om in China en de VS een soort track-and-trace op te zetten voor varkensvlees. Binnen de voedingsmiddelensector zijn bedrijven steeds waakzamer ten aanzien van mogelijke problemen, met name op het gebied van volksgezondheid en hygiëne. Deze thema’s werden voor Walmart extra belangrijk vanwege de interesse in de Chinese markt, waar de aandacht voor voedselkwaliteit in het bijzonder hoog is en de bijbehorende checks en controles tot hoge prijzen leiden. De pilot was gericht op het verbeteren van de transparantie binnen de keten, en de traceerbaarheid van zowel de producten daarbinnen als de daarop uitgevoerde handelingen.

“De oplossing waarmee de blockchain zorgt voor betere traceerbaarheid bestaat uit meerdere componenten”, geeft Mulder aan. “Bij de bron gebruiken medewerkers een device om barcodes te scannen waarmee de herkomst, kwaliteit en dergelijke van het vlees worden geregistreerd, dit leidt tot transacties in de blockchain.” Hij vertelt dat de transporteurs daarna foto’s maken van de documenten die onderweg ingevuld en afgestempeld worden. Deze foto’s worden dan gelinkt aan de blockchain. Vervolgens is het warenhuis waar de zending wordt omgepakt tot individuele producten het eindpunt van de blockchain-pilot. “Individuele producten worden niet geregistreerd in de blockchain. Maar door deze manier van werken is het wel mogelijk om de herkomst van ieder individueel product in de winkel te herleiden tot de boer die het varken heeft gefokt”, aldus Mulder. 

Walmart was dusdanig tevreden met de resultaten van de pilot dat de winkelketen blockchain nu meer gaat inzetten ter controle van de voedselveiligheid. Hierbij is volgens Mulder veel winst te behalen: “De supply chains van voedsel zijn dermate complex, dat retailers en leveranciers miljoenen manuren per jaar kunnen besteden aan voedsel-traceability. De keten bestaat uit talloze silo’s, waarbinnen de betrokken partij zijn eigen gegevens bewaart, meestal volgens een systeem dat nét weer even anders is dan elders. Een product dat van de ene silo naar de andere verplaatst, is dan eigenlijk al nauwelijks meer te traceren.” 

Van egosysteem naar ecosysteem

Dit zijn volgens de twee experts slechts drie voorbeelden van de vele mogelijke toepassingen van blockchain voor inkoopprofessionals. Tot slot wijst Talhaoui er wel op dat enkel een beroep op de technologie onvoldoende is om er de vruchten van te kunnen plukken: een goede werking van de blockchain – die vooral moet worden gezien als “een ontwerp- en organisatieprincipe” – is ook afhankelijk van de bereidheid om met elkaar een informatie-architectuur te ontwerpen die optimaal is voor het geheel: “Van egosysteem naar ecosysteem, zo je wilt. Als dat lukt, dan is blockchain wellicht een geschikte technologie om die architectuur mee te bouwen. Lukt het niet om mentaal de stap naar het ecosysteem te maken, verwacht dan ook geen wonderen van blockchain”, besluit hij.