Politie heeft €52 miljoen meer nodig voor operationele ICT-systemen

Het in 2011 ingezette Aanvalsplan Informatievoorziening Politie (AVP) heeft geleid tot aanzienlijke vooruitgang in de ICT-systemen bij het Nederlandse korps. Desondanks zijn er ook aandachtspunten. Op het gebied van de operationele capaciteiten blijven de verbeteringen grotendeels uit. Bovendien is er nog €52,5 miljoen extra nodig om alle oorspronkelijke doelstellingen van het programma te behalen. Zo stellen onderzoekers van Gartner in een recent verschenen rapport.

Nadat de politie al vele jaren problemen ondervond op het gebied van de ICT-voorziening, werd in 2011 begonnen aan het zogenaamde Aanvalsprogramma Informatievoorziening Politie. Inmiddels is het zes jaar later en heeft de Centrale Ondernemingsraad (COR) van het korps het Amsterdamse onderzoeks- en adviesbureau Gartner ingeschakeld om de huidige stand van zaken te inventariseren. “Over de ICT van de politie doen veel verhalen de ronde. Wij hadden de behoefte om het hele systeem eens goed door een onafhankelijk bureau te laten doorlichten om te zien waar we als politie staan”, aldus COR-voorzitter Rob den Besten.

Vooruitgang geboekt

Het AVP had oorspronkelijk vijf duidelijke doelstellingen: meer gebruiksgemak en bruikbaarheid van systemen, minder uitval van systemen en verlies van gegevens, meer en betere informatie-uitwisseling, meer flexibiliteit en toekomstvastheid van de informatievoorziening en lagere kosten van de informatievoorziening en ICT. In een bijstelling die in 2013 werd doorgevoerd, werd hier nog een zesde aan toegevoegd: het bijdragen aan tijd die de politie kan besteden aan haar primaire taken.
Uit het onderzoek komt naar voren dat er sinds de aanvang van het AVP behoorlijke vooruitgang is geboekt. Gartner stelt dat het AVP een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het verbeteren van de dienstverlening en er is ingelopen op de bestaande achterstand. Ook geven de onderzoekers aan dat het AVP handvatten biedt voor toekomstige progressie, waarbij ze erop wijzen dat de ICT-omgeving dankzij het programma sinds 2011 een stuk stabieler en uniformer is geworden.

Den Besten toont zich gematigd tevreden met de uitkomst: “Gartner heeft vastgesteld dat het Aanvalsprogramma goed heeft gewerkt. De bestaande achterstand is ingelopen en er is een eerste stap gezet om structureel vernieuwing te blijven realiseren. Dat is positief. Er is keihard gewerkt en er is een behoorlijk resultaat bereikt. Dat mag ook weleens worden gezegd. Maar uiteraard zijn we er nog lang niet.”

Agent op straat blijft achter

Hiermee refereert hij aan de aandachtspunten waar Gartner in het onderzoeksrapport op wijst. Nog niet op alle vlakken is namelijk het verlangde resultaat behaald. Zo zijn de systemen voor de operatie, oftewel handhaving en opsporing, achtergebleven bij de ontwikkelingen. Dit terwijl een verbetering op dit vlak wel deel uitmaakte van de doelstellingen van het AVP: "Het is mooi dat het mobiele werken, met onder andere MEOS en de uitrol van de smartphones al een stuk is verbeterd, maar ruim twee derde van het Operationeel Politie Platform (OPP) moet nog gerealiseerd worden”, geeft Den Besten aan.

Binnenkort verschijnt bovendien een tweede rapport van de review board van het AVP, waaruit De Telegraaf onlangs al enkele bevindingen publiceerde. Zo stelt men dat de opgelopen achterstand op het operationele vlak wordt veroorzaakt door een cultuurprobleem. Men geeft aan dat de ICT-afdeling zich met name inspant om de digitale problemen bij het kantoorwerk te verhelpen, terwijl de beloofde nieuwe systemen voor agenten na vijf jaar nog altijd op zich laten wachten. Hierdoor moeten zij nog steeds gebruikmaken van bureaucratische en omslachtige methoden om bijvoorbeeld informatie over een arrestant of verdachte persoon op te vragen.

Het uitblijven van de beloofde basisvoorziening, waarmee dit gemakkelijk en snel moet kunnen en waarmee veel tijd hadden kunnen worden bespaard, is er volgens de review board een gevolg van dat politiechefs zich niet voldoende bemoeien met ICT. Zonder hun aansturing richt de ICT-afdeling zich bijna uitsluitend op de problemen waar zij op het kantoor tegenaanlopen. Ze hebben daarentegen nauwelijks oog voor de problemen van agenten op straat.

Extra geld nodig

Den Besten geeft aan dat er op het gebied van operatie weliswaar wordt gewerkt aan een inhaalslag, maar dat dit te langzaam verloopt: “Verwacht wordt dat het systeem er over drie tot vier jaar moet staan. Zelfs als we dat al halen dan vind ik dat een lange tijd. ICT is voor een organisatie als de politie van levensbelang. Dat mag niet zo lang duren.” Hij pleit dan ook voor meer budget voor de ICT-vernieuwingen. “Niet alleen voor de harde kant zoals de pc’s en servers, maar ook voor die mooie ideeën die er in de basis leven”.

Hierbij zal hij zich gesteund voelen door de conclusie die Gartner in het rapport trekt, namelijk dat er voor de voltooiing van het programma nog €52,5 miljoen benodigd is. Het betreft hier volgens het bureau onvoorziene kosten. Den Besten: “Al jaren worstelt de politie met ICT-problemen. Een onafhankelijk bureau heeft nu vastgesteld dat we met het Aanvalsprogramma grote vooruitgang is geboekt, maar dat we er nog niet zijn. Het lijkt me dat het tijd wordt om het ICT-vraagstuk van de politie in één keer op te lossen en niet weer pleisters te plakken.”

Dit sentiment wordt bevestigd door Dick Heerschop, lid korpsleiding en CIO bij de Nationale Politie: “We zijn er natuurlijk nog lang niet, onze inzet richt zicht de komende jaren op het vernieuwen van de informatiesystemen. Naast de vervanging van BVH en Summ-IT gaat het ook om de noodzakelijke (technische) vernieuwing voor de meer specialistische onderdelen van onze organisatie. In de fase waar we nu voor staan, gaan we de operatie nog meer betrekken. Want dat is natuurlijk waar het om gaat, het werk van de collega’s in de operatie te ondersteunen.” Hij laat wat dat betreft weten blij te zijn dat er nu een rapport ligt waarin duidelijk uiteen wordt gezet wat er al is bereikt en wat nog moet gebeuren: “Met dit rapport draagt de COR bij aan onze gezamenlijk inzet om de informatievoorziening van onze organisatie te verbeteren, een belangrijk speerpunt voor zowel COR als de korpsleiding. Heel veel collega’s – zowel operationeel als ICT – werken daar elke dag hard aan.”

Politieke (on)wil

Den Besten zegt ervanuit te gaan dat Ferdinand Grapperhaus, de nieuwe minister van Justitie en Veiligheid, en de Tweede Kamer bereid zullen zijn bij te dragen aan het oplossen van de nog overgebleven ICT-problemen: “De samenleving en de politie staan voor grote uitdagingen als het gaat om de taken van de politie. Dat mag niet gefrustreerd worden door tekortschietende ICT.” Ondanks deze aanname constateert hij ook dat het kabinet hier de komende jaren maar weinig geld voor lijkt te hebben gereserveerd: “In het regeerakkoord zie ik onvoldoende ruimte voor de honderden miljoenen die de komende jaren noodzakelijk zijn voor vernieuwing van de ICT.”

Of Den Besten gelijk krijgt over de bereidheid van de politiek om meer geld beschikbaar te stellen is overigens nog maar de vraag. Niet lang na het verschijnen van het onderzoeksrapport zou minister Grapperhaus tegenover de ICT-toezichthouder van de politie hebben aangegeven dat het AVP zal worden stopgezet. Deze toezichthouder is tegen dit voornemen en de COR geeft aan dat er zelfs structureel geld beschikbaar moet komen voor de vernieuwing van de ICT.

Den Besten legt uit waarom: “Gartner heeft vastgesteld dat met het Aanvalsprogramma winst is geboekt. Dat is mooi, maar we moeten niet vergeten dat slechts een beperkt aantal ICT-projecten in dit programma zat. Voor de rest was geen geld. Op veel plaatsen in het korps worstelen collega’s nog met achterhaalde digitale mogelijkheden. Zolang je bij de politie bijvoorbeeld nog geen filmpjes kan kijken op het netwerk, laat staan een website als Youtube bezoeken, dan lopen we nog ver achter. Er moet nog een slag geslagen worden”.

Voortslepend probleem

Chris van Dam, kamerlid voor het CDA, is het eens met De Besten en geeft aan te willen dat collega-CDA’er Grapperhaus het Aanvalsprogramma daarom toch doorzet. “Voor ons is het te vroeg om dat te stoppen.” Hij voegt toe dat het voor hem het belangrijkste is dat agenten op straat goed met ICT kunnen werken, maar dat die capaciteiten nog altijd “onvoldoende op orde” zijn. Het tekortschieten van de ICT is overigens geenszins een nieuw probleem bij de politie: al in 1980 vroeg de Tweede Kamer om een samenhangend automatiseringsbeleid voor rijks- en gemeentepolitie. Keer op keer lieten evaluaties echter zien dat de gewenste resultaten grotendeels uitbleven.

In 2010 werd Aad Meijboom, oud-korpschef Rotterdam-Rijnmond, aangesteld als CIO. Daarbij werd gemeld dat hij vanuit deze rol de informatie- en communicatietechnologie bij de politie zou stroomlijnen en meer op elkaar zou afstemmen. Datzelfde jaar verscheen het rapport ‘ICT politie 2010’ van de Algemene Rekenkamer, waarin op 179 pagina’s 82 keer het woord “onvoldoende” stond. Een van de belangrijkste conclusies destijds: “De politie heeft de afgelopen tien jaar weinig vooruitgang geboekt bij het structureel oplossen van de knelpunten in de ICT bij de politie.”

Ook Nederlandse burgers blijken op het gebied van ICT meer te verwachten van de politie dan op dit moment aanwezig is in het korps. Zo willen ze graag dat er meer gebruik wordt gemaakt van digitale mogelijkheden om de dienstverlening te verbeteren. Naast de ICT-problemen heeft de politie de laatste jaren met meer uitdagingen te maken. In 2013 werd de Nationale Politie opgericht, een grootse operatie die niet geheel vlekkeloos verliep, zoals onlangs duidelijk werd uit onderzoek van Andersson Elffers Felix.