Aantal snelgroeiende bedrijven en start-ups groeit met dubbele cijfers

Het aantal snelgroeiende bedrijven in ons land is na jarenlange daling het afgelopen jaar met 10% toegenomen. Het aantal razendsnel groeiende startups, de zogeheten en welbekende ‘gazellen’, is zelfs met 17% gestegen. De organisatieadviesbranche is een van de sectoren met de meeste gazellen. 

Elk jaar worden er in Nederland duizenden ondernemingen opgericht. Volgens data van het CBS en de SER waren dat er in 2015 iets meer dan 163.000, zo’n 7.000 meer dan in 2012 en 2013. Toch ligt dat nog altijd onder het recordniveau van 2009, toen er 188.000 bedrijven werden opgericht. Ondanks alle dromen en inspanningen van de betrokken ondernemers, lukt het een groot deel van deze ondernemingen uiteindelijk niet om hun stempel op de economie of samenleving te drukken. Tussen 2007 en 2015 gingen er jaarlijks gemiddeld zo’n 104.000 bedrijven failliet – afgelopen jaar bleef die teller hangen op 100.000.

Dat betekent dat over de hele linie een minderheid van de gestarte ondernemingen de eerste twee jaar na hun oprichting weet te overleven, en zich met succes binnen hun respectievelijke markt weten te positioneren. Maar ook hier geldt dat er gradaties van succes zijn. Zo zijn er bedrijven die zich maar net aan staande weten te houden, zijn er bedrijven die gemiddeld presteren, en zijn er tenslotte de ‘outperformers’ – bedrijven die het beduidend beter doen dan het gemiddelde. Zoals bij zoveel dingen zijn het deze voorlopers naar wie veelal de aandacht uitgaat.

Snelgroeiende bedrijven

Nieuwe data toont aan dat, voor het eerst in vijf jaar, het aantal snelgroeiende bedrijven – ondernemingen die in drie jaar tijd jaarlijks minimaal 10% groeien in het aantal werknemers* – vorig jaar weer is toegenomen. Ter vergelijking, Tussen 2014 en 2015 groeide het aantal snelgroeiende bedrijven met 10%, naar 7.460, waarmee de stand van 2011 weer is bereikt. Kijkend naar de sectoren waar de meeste snelgroeiende organisaties te vinden zijn, dan zijn het vooral bedrijven uit de uitzendbranche (395 bedrijven) en het restaurantwezen (335) die een snelle groei vertonen. Ook veel softwareontwikkelaars (210) en wegtransporteurs (170) groeiden snel, met ingenieurs- en adviesbureaus die de top vijf completeren.

Grote bedrijven (ondernemingen met 250 of meer werkzame personen na drie jaar) hebben, gekeken over een langere periode (2010 - 2015) de snelste groei laten zien. Gemiddeld nam het aantal medewerkers bij deze bedrijven met 31% per jaar toe. Bij de middelgrote snelle groeiers (20 - 250 FTE’s) was een jaarlijks groeipercentage van 25% zichtbaar, terwijl de kleinere snel groeiende bedrijven (tot 20 FTE’s) hun personeelsbestand jaarlijks zagen toenemen met 19%. 

Een van de redenen waarom grote bedrijven een snellere groei boeken is omdat zij eerder anorganische groei nastreven. Een overname komt relatief vaker voor bij een groter bedrijf, waardoor een organisatie dan vaak plotseling verhoudingsgewijs harder groeit. Zo toont data aan dat 17% van de snellere groeiers betrokken is geweest bij een (overname)transactie, maar in termen van werkgelegenheid gaat het om 24% van het totaal aantal nieuw gecreëerde arbeidsplaatsen.

Snelgroeiende startups

Binnen de groep snelle groeiers mag een op de tien ondernemingen zich een zogeheten gazelle** noemen, een zeer snelle groeier die niet ouder is dan vijf jaar. Vorig jaar waren er 670 organisaties die zich een gazelle mochten noemen, 100 meer dan in 2014. Een blik op de ontwikkelingen tussen 2010 en het afgelopen jaar laat zien dat het een kwart procent van de starters, oftewel één op de vierhonderd, is gelukt om zich tot gazelle te laten kronen – van de 161.000 in 2010 opgerichte bedrijven hebben 410 bedrijven vóór 2016 een snelle groei weten door te maken. 

De data toont verder aan dat, naast het feit dat het al moeilijk genoeg is om een succesvol bedrijf op te bouwen, het realiseren van een dergelijke snelle groei slechts voor weinig bedrijven is weggelegd. Volgens experts dienen bedrijven voor het succesvol opschalen van startups over uiteenlopende capaciteiten te beschikken en moeten ze voldoen aan diverse randvoorwaarden. Een sterk bedrijfsplan, bekwaam leiderschap, een ondersteunend ecosysteem voor de ontwikkeling van het bedrijf en soms ook een portie geluk, zijn broodnodige elementen. Om startups te helpen hun kansen op snelle groei zo groot mogelijk te maken hebben de afgelopen jaren tal van initiatieven hun intrede gedaan in de markt. Zo kent de markt anno nu tal van incubators, accelerator programma’s en innovatienetwerken, zoals bijvoorbeeld Rockstart, StartupBootcamp of ScaleUp Nation. 

Nog een stap verder dan ‘slechts’ een snelle groeier te worden en een die voor veel bedrijven geldt als de ultieme droom, is het bereiken van de status van ‘unicorn’. Dit zijn organisaties die de omzetgrens van $1 miljard weten te bereiken. In de afgelopen tien jaar is het slechts tien nieuwe bedrijven in Europa gelukt om een waarde van $1 miljard of meer te realiseren, Spotify en Skype voeren de lijst aan van Europese unicorns.

Een sectoranalyse laat zien dat relatief gezien de meeste gazellen voortkomen uit het horecasegment. Ter illustratie, van de ~4.500 organisaties uit deze sector die in 2010 zijn gestart, hebben er zo’n zestig (1,4%) een snelle groei weten te realiseren. De branche die daarop volgt is vervoer en opslag, waar ~0,5% van de bedrijven hierin slaagt. Daarna volgen sectoren zorg (~0,32%) en zakelijke dienstverlening (~0.31%). Startups werkzaam binnen de sector cultuur, recreatie en overige diensten worden maar zeer zelden een gazelle (~0,06%) 

In absolute aantallen zijn jonge, snelgroeiende bedrijven het vaakst uitzendbureaus. Daarbij betreft het vooral uitzendpersoneel dat niet binnen de uitzendsector werkzaam is, maar wel vanuit de branche zijn salaris verdient. Vorig jaar wisten tachtig uitzendbureaus zich als gazelle te kwalificeren, gevolgd door horecabedrijven (zestig) en kinderdagopvangcentra (dertig). De organisatieadviesbranche, een van de meest actieve sectoren als het gaat om bedrijfsoprichtingen, staat ook in de top-10 net als schoonmaakbedrijven en supermarkten. 

* Officieel is sprake van snelle groei als een bedrijf aan het begin van de groeiperiode minimaal tien werknemers telt en in drie opeenvolgende jaren een gemiddelde werknemersgroei laat zien van minimaal 10% per jaar.

** Om voor nominatie als gazelle in aanmerking te komen moeten ondernemingen binnen drie jaar een omzetgroei van minimaal 20% realiseren, een positief netto resultaat behalen en financieel gezond zijn.