Roland Berger: Energiekosten te hoog in Nederland

Voor een deel van de Nederlandse procesindustrie dreigen de energiekosten dusdanig hoog te worden dat hierdoor in de komende tien jaar 15.000 banen en circa 3,5 miljard aan omzet op de tocht komt te staan, waarschuwt Roland Berger in een net verschenen rapport. Voor de concurrentiepositie van Nederland is het daarom cruciaal de brandstofmix spoedig in lijn te brengen met de omringende landen, aldus het strategisch adviesbureau.

“De discussie over de relatie tussen energieprijzen en onze concurrentiepositie, speelt al sinds de jaren tachtig,” aldus Arnoud van der Slot, Partner bij Roland Berger Strategy Consultants en verantwoordelijk voor het energierapport. “De meningen lopen uiteen of er überhaupt een relatie is, maar alle visies tot op heden komen uit de onderbuik. Met dit rapport is de relatie tussen energiekosten en concurrentiepositie voor het eerst geobjectiveerd.”

Energiekosten tot 50% van de totale kosten
De elektriciteitsprijs is door het aandeel in de totale kosten van de energie-intensieve industrie, een belangrijke competitieve factor, zo is in het rapport te lezen. Dit aandeel kan oplopen tot maar liefst 50%. De kunststof, metaalindustrie en de glasvezel productie ondervinden de grootste last van de hoge prijzen.

De hogere kosten in Nederland zijn het gevolg van een relatief lager aandeel kernenergie en een groter aandeel gascentrales, ten opzichte van de ons omringende landen. Toch is de Nederlandse procesindustrie afgelopen jaren niet minder hard gegroeid dan die in het buitenland. Wel gingen afgelopen drie jaar al 1500 arbeidsplaatsen verloren als gevolg van de hoge elektriciteitskosten, met name in de aluminium- en glasvezelproductie.

60% duurder dan Frankrijk
Vanwege de samenstelling van onze brandstofmix, ruim 60% gas,  is Nederland veel gevoeliger voor de verwachte stijging van CO2- en gasprijzen. Mede hierdoor is het de ambitie van Nederland om tot 2020 de afhankelijkheid van gas sterk terug te brengen door onder andere het aandeel in duurzame energieproductie te vergroten. Desondanks verslechtert de positie van Nederland de komende jaren ten opzichte van Duitsland en met name Frankrijk. Daar is de energieprijs € 30,- per megawatt uur, voor de zogenoemde ‘base load productie’. De verwachting is dat deze prijs in Frankrijk tot 2020 stabiel blijft. In Nederland moet voor dezelfde hoeveelheid energie nu € 49,- worden betaald en dat zal oplopen naar € 73,- in 2020.

“Als we niks doen, zal Nederland tot 2020 mogelijk 15.000 banen verliezen,” zegt Van der Slot. “Circa elf duizend in de kunststof, 33% van het totaal aantal arbeidsplaatsen daar, drieduizend in de metaal en de rest in papier, chemie en glas.” Daarnaast staat er zo’n 3,5 miljard omzet van de energie-intensieve industrie op het spel als er niet wordt ingegrepen. Ook daar vallen de klappen met name in respectievelijk kunststof, metaal en chemie.

Duurzaam blijft belangrijk
Van der Slot: “De oplossing is niet stoppen met duurzaam. Duurzame energie heeft namelijk geen invloed op de procesindustrie omdat duurzame energie in piekbehoefte voorziet en niet in de base load vraag waar de procesindustrie met name behoefte aan heeft. Bovendien moeten we de baby niet met het badwater weggooien. De potentie van duurzaam is vele malen groter dan de 3,5 miljard die we dreigen te verliezen. Wat wel helpt is inzetten op toegang tot goedkope base load elektriciteit zegt Roland Berger in het rapport. “We moeten inzetten op nucleair en goedkope import uit het buitenland. Zo kennen Duitsland en Frankrijk een forse overcapaciteit aan basislast, die wij onder de juiste contractvoorwaarden prima kunnen inkopen. Op dit moment is het voor langere tijd inkopen van elektriciteit voor deze grootgebruikers echter nog niet mogelijk.”

Over het onderzoek
Het rapport van Roland Berger Strategy Consultants is gebaseerd op desk research, expert interviews en op informatieaanvraag bij energie-intensieve bedrijven. Aan het informatieverzoek is door 35 bedrijven, de ‘grootgebruikers’, gehoor gegeven. Voorts is er voor het rapport geput uit de eigen Roland Berger Energy Database om de kosten van elektriciteit in de verschillende landen nu en in 2020 in kaart te brengen.