Netwerkende overheidsmanager verdringt technocraat

Overheidsorganisaties staan onder druk om te veranderen. Publiek en politiek willen efficiënte en snelle oplossingen voor tal van maatschappelijke problemen op gebieden zoals jeugdzorg en integratie. Een succesvol antwoord op de toenemende externe druk van politiek en publiek ligt dan ook buiten de grenzen van de eigen organisatie, buiten de eigen koker en buiten het eigen beleidsterreinen of de eigen keten.

De technocratische bestuurder maakt dan ook geleidelijk plaats voor een netwerkende overheidsmanager met een meer dynamische en extern gerichte leiderschapsstijl. Dit concluderen topambtenaren, bestuurders en managers van publieke organisaties in een onderzoek van Capgemini Consulting: Navigerend Transformeren in Publieke Organisaties: tussen wendbaarheid en koersvastheid.

Het onderzoek is het resultaat van onderzoek en gesprekken met sleutelfiguren uit de publieke sector, uitgevoerd door Capgemini Consulting. De gesprekken spitsten zich toe op de vraag hoe je als publieke organisatie zodanig kunt transformeren dat je betere dienstverlening kunt bieden, tegen lagere kosten en met meer praktische resultaten.

Het antwoord hierop blijkt voor een belangrijk deel te liggen in leiderschap, dat een onderscheidend criterium is voor succesvol transformeren. Veel van de respondenten geven aan dat vooral de verbinding tussen de interne organisatie en de externe politiek en ketenspelers van belang is. Daarmee is het externe leiderschap een cruciaal onderdeel van leiderschap in de publieke sector geworden. Het onderzoek maakt helder dat extern leiderschap om drie zaken draait:

• Extern koers uit durven zetten: positioneren van de organisatie in de externe omgeving;
• Extern niet verschuilen: bevorderen van de juiste condities waaronder de eigen organisatie optimaal extern kan functioneren;
• Externe wegen durven bewandelen: zoeken naar groei in de externe omgeving.

In de praktijk lopen klantgerichtheid en ketensamenwerking binnen publieke organisaties vaak gelijk op. Het zijn drijfveren die elkaar versterken. Klantgericht werken steunt immers sterk op beschikbare informatie (technologie) en op werkwijzen die dwars door organisaties heen gaan. Velen signaleren een grote potentie in met name de uitvoeringswereld om kokeroverstijgend samen te werken. Het blijft evenwel teveel hangen in de tactische en operationele context. De ketensamenwerking heeft nog te veel de handrem er op. Een gedragen strategische discussie kan dit opheffen en publieke transformaties versnellen.