SEO: Oneerlijke concurrentie op arbeidsmarkt topprioriteit

Arbeidsmigranten uit Midden-en Oost-Europa verdringen Nederlandse werknemers uit de bouw, wegtransport, voedingsindustrie en tuinbouw. Dat blijkt uit onderzoek van SEO Economisch Onderzoek, in opdracht van minister Asscher van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het aanpakken van de ‘oneerlijke concurrentie’ op de arbeidsmarkt dient een topprioriteit te worden.

Het openstellen van de grenzen voor buitenlandse werknemers heeft voor een grote toestroom aan werkkrachten gezorgd.  In tien jaar tijd – tussen 2001 en 2011 – is in Nederland het aantal buitenlandse werknemers uit voornamelijk Midden- en Oost-Europa toegenomen van 4,9% naar 7,7%. Als gevolg hiervan is het aandeel van buitenlandse werknemers toegenomen, met name in laagopgeleide segmenten, in onder meer de sectoren de bouw, wegtransport, voedingsindustrie en tuinbouw.

Oneerlijke concurrentie
Deze buitenlandse werknemers worden dikwijls door werkgevers ingehuurd middels detachering via buitenlandse bedrijven. De reden hierachter is dat zij een stuk goedkoper zijn dan Nederlandse werknemers, die hetzelfde werk verrichten. Buitenlandse werknemers ontvangen namelijk geen sociale en pensioenpremies. Dit zorgt echter voor een oneerlijke concurrentie tussen Nederlandse en buitenlandse werknemers. Dit was voor Lodewijk Asscher, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, aanleiding om onderzoek te doen naar de ‘dreiging’ van buitenlandse werknemers. Advies- en onderzoeksbureau SEO Economisch Onderzoek kreeg de taak om het vraagstuk onder de loep te nemen.

Volgens SEO zorgt de Europese regelgeving ervoor dat werkgevers een kostenvoordeel kunnen behalen middels detachering via buitenlandse bedrijven. Maar ook misbruik wordt gemakkelijker gemaakt doordat het langs verschillende grenzen lastiger is controles uit te voeren. Zo zijn er bijvoorbeeld in de bouw veel onderaannemers aan het werk, die de Europese wetgeving overschrijden, maar door gebrekkige controles niet adequaat aangepakt worden. Werkgevers zoeken dan ook de randen van de wet- en regelgeving op, en gaan daar ook wel eens overheen, aldus SEO.

Gevolgen
De komst van arbeidsmigranten, gepaard met de losse wijze waarmee hier omgegaan wordt, heeft tot verdringing geleid. Laagopgeleiden, jongeren en Nederlandse allochtonen ondervonden de grootste concurrentie van de arbeidsmigranten. De grootste arbeidsverschuivingen bevonden zich dan ook onder laaggeschoolde werkzaamheden, die tevens arbeidsintensief waren en waarop internationaal sterk op prijs geconcurreerd werd. Dat de Nederlandse taal hierbij niet van belang is, vergrootte de concurrentie des te meer. Niet alle Nederlanders in de desbetreffende sectoren zijn echter hun baan kwijt. In veel gevallen vonden zij elders een baan, en in sommige gevallen leidde baanverlies tot het opzetten van een eenmanszaak, van waaruit zij dezelfde diensten bij verschillende werkgevers kunnen uitvoeren.

Bestrijden
Hoewel de concurrentie nog in volle gang is, is het volgens Asscher “van groot belang om te voorkomen dat op de Nederlandse arbeidsmarkt een neerwaartse spiraal ontstaat in de concurrentie en arbeidsvoorwaarden.” Het onderzoek van SEO onderschrijft volgens hem dan ook het belang van het kabinetsbeleid om oneerlijke concurrentie op arbeidsvoorwaarden binnen Europa tegen te gaan. Naar aanleiding van het onderzoek pleit hij ervoor dat de aanpak van oneerlijke concurrentie geïntensiveerd wordt, zowel op Europees als nationaal niveau. “Het dient een topprioriteit voor de Europese Unie te zijn om ‘een race to the bottom’ op arbeidsvoorwaarden en op sociale bescherming te stoppen”, schrijft Asscher in een Kamerbrief.

Inmiddels heeft het kabinet de eerst afspraken gemaakt, wordt ongetwijfeld vervolgd.