PNO Consultants: Agrofood subsidie bevordert innovatie
In een evaluatierapport over het Innovatieprogramma Food & Nutrition (FND)– de voorloper van de MKB Valorisatiepilot – wordt gesteld dat deelname aan het subsidieprogramma bij de subsidie-ontvangers heeft geleid tot een toename van onderzoek en ontwikkelactiviteiten, een vergroting van het inzicht in technologische trends en de ontwikkeling van nieuwe en verbeterde producten, diensten en technologieën. Met andere woorden: Agrofood ondernemers hebben dankzij deze subsidie meer geïnnoveerd. Maar hoe hard is dit verband eigenlijk? Wij zeggen: héél hard!
Geld geven in de hoop dat de ontvanger een bepaalde handeling verricht: dat is zo ongeveer de essentie van subsidie. De vraag is in hoeverre het één daadwerkelijk tot het ander leidt. Deze vraag is zeker in de Agrofood-sector gerechtvaardigd, aangezien deze sector van zichzelf al buitengewoon innovatief is. Maar de vraag kan ook worden omgedraaid (en dat wordt in deze economisch krappe tijden, waarin geen aanleiding om te bezuinigen onbenut wordt gelaten, ook gedaan): hebben subsidies nog wel een stimulerende werking of is het verkapte staatssteun aan het worden?
Wel resultaten, geen bewijs?
Het genoemde onderzoek levert in ieder geval de resultaten die leiden tot een positieve beantwoording van de eerste vraag. Bij driekwart van de deelnemers heeft de subsidie geleid tot een substantieel tot zeer groot effect op de R&D- en innovatieactiviteiten. Zo zijn de inspanningen op het gebied van onderzoek en ontwikkeling toegenomen, is het inzicht in technologische trends verbeterd en zijn er nieuwe/verbeterde producten, diensten en technologieën ontwikkeld. Ook positieve effecten op de werkgelegenheid worden als effect genoemd. Om het tot slot nog concreter te maken: de totale verwachte extra omzet die gerealiseerd wordt als gevolg van deelname aan het subsidieprogramma bedraagt €126 miljoen.
Maar als het gaat om bewijslast wordt het moeilijker. In de verantwoording van het onderzoek wordt zelfs een belangrijke nuancering daartoe aangebracht: “De additionaliteit van FND-subsidies is beperkt in de zin […] dat veel projecten ook zonder FND-subsidie in enigerlei vorm zouden zijn uitgevoerd.” Vervolgens geven de onderzoekers aan dat om onderzoekstechnische redenen geen betrouwbare uitspraak over de additionaliteit kan worden gedaan. Maar wij weten wel beter en kunnen de positieve effecten van subsidie volledig staven aan de hand van andere innovatiesubsidies.
WBSO zorgt voor bewijsbaar kader
De populaire WBSO-regeling, een fiscale tegemoetkoming op de loonkosten voor S&O (Speur- en Ontwikkelingswerk, of R&D) wordt jaarlijks door duizenden innovatieve bedrijven aangevraagd. Samen met voorloper INSTIR (Subsidieregeling Innovatie Stimulering) gaat deze subsidie terug tot 1984. In een, in opdracht van het toenmalig ministerie van EL&I uitgevoerde, evaluatie van de effecten van de WBSO over de periode 2006 – 2010 luidt een onomwonden conclusie: de extra S&O-loonuitgaven per WBSO-euro bedragen gemiddeld €1,77. Met andere woorden: voor elke (belasting)euro die als subsidie wordt verstrekt komt €1,77 terug in de vorm van innovatie! Van de WBSO maken alle typen bedrijven gebruik, dus van (zeer) klein tot en met zeer groot. In vrijwel alle sectoren wordt gebruik gemaakt van deze stimuleringsregeling, ook de Agrofood. Meer voordelen waar melding van wordt gemaakt: als voor een bedrijf de WBSO-afdrachtvermindering (zeg maar het WBSO-belastingvoordeel) met 1% toeneemt, dan stijgt het omzetaandeel van nieuwe producten en diensten met 0,19 à 0,26% en de nominale toegevoegde waarde per werkende neemt toe met 0,13% tot 0,17%.
Uit het evaluatierapport van het FND innovatieprogramma blijkt dat 61% van de aanvragers nog nooit eerder gebruik heeft gemaakt van een subsidie. Daarnaast blijkt ook dat twee derde van de MKB-ers maar 1 keer gebruik maakt van de FND-subsidies. Is het dan te moeilijk om subsidies aan te vragen? Nee zeggen wij. Echter in de praktijk merken wij dat MKB-ers begeleiding missen bij het aanvragen van de subsidie of de administratieve lasten te hoog vinden en hierdoor kansen laten liggen. Maar met de juiste begeleiding door adviseurs kun je als MKB-ers uitstekend profiteren van de stimulerende werking van subsidies.
Tot slot
Als pionier tijdens het ontstaan van de INSTIR in 1984, en door de jaren heen marktleidend subsidieadviseur in onder andere de WBSO, sluiten deze conclusies aan bij onze eigen ervaringen en onderzoeken. Ook met andere innovatiesubsidies – van regionaal tot Europees – leert onze ervaring dat hiervan daadwerkelijk een stimulerend effect uitgaat. Waar overheid en bedrijfsleven elkaar vinden in innovatiedoelstellingen zijn subsidies een effectief instrument om deze doelstellingen versneld te realiseren. Ons advies luidt dan ook: profiteer er dus van, niet alleen van brede, laagdrempelige regelingen, maar ook van de meer specifieke regelingen. Want subsidies lonen écht!
Een artikel van Ivo Janssen, adviseur bij subsidiespecialist PNO Consultants.
