‘Overheid kan honderden miljoenen besparen op externen’
De overheid kan met behulp van een vrij eenvoudige omzetting – de inhuurtarieven loskoppelen van het loongebouw – honderden miljoenen euro’s besparen op de inhuur van externe professionals. Dat suggereert Intelligence Group op basis van een analyse van de inhuurtarieven.
Hoeveel geeft de overheid uit aan externe inhuur? Het is een vraag die vaak voorbijkomt, maar notoir lastig te beantwoorden is. Het hangt onder meer af van wat allemaal wordt meegenomen in de rekensom.
Op rijksniveau is de data nog vrij inzichtelijk. In de jaarlijkse Jaarrapportage Rijk maakt de overheid openbaar hoeveel ze uitgeeft aan externe inhuur. Afgelopen jaar kwam dat neer op €3,26 miljard, een recordbedrag en omgerekend zo’n 15% procent van de totale personele uitgaven.
Het meeste geld vloeit naar partijen die talent leveren op het gebied van IT-advisering en IT-ondersteuning. De rekening: bijna €1,5 miljard. Deze uitgaven vloeien naar IT-adviseurs (denk aan Capgemini, Atos of Highberg), detacheerders en intermediairs (denk aan HeadFirst Group of Circle8) en zelfstandige IT-professionals.
Aan externen die uitvoerende functies bekleden gaf het Rijk vorig jaar bijna €1 miljard uit. Het gaat dan vooral om uitzendkrachten. Dit soort inhuur wordt geleverd door uitzendbureaus als Randstad en YoungCapital.
Aan consultants – in uiteenlopende vakgebieden zoals strategie, finance, human resources of communicatie – gaf de centrale overheid vorig jaar 8,5 ton uit.
Hoeveel de overheid op regionaal en lokaal niveau spendeert is lastig in kaart te brengen. Het optellen van de bedragen die de 342, 12 provincies en tientallen overheidsinstanties die buiten de formele Jaarrapportage Rijk vallen uitgeven aan externen is een hels karwei.
“De koppeling van inhuurtarieven aan loon- en functiegebouwen is onwenselijk en inefficiënt.”
In het verleden zijn enkele pogingen gewaagd. Zo concludeerde de Volkskrant jaren geleden dat de uitgaven op regionaal en lokaal niveau op een vergelijkbaar niveau liggen met die van het Rijk. Als dat klopt – waarover de meningen verschillen – zou de totale rekening van externen voor de publieke sector uitkomen op meer dan €6 miljard.
Grote bezuiniging mogelijk
Het belang van bezuinigen op dure externen is een thema dat eens in de zoveel tijd weer de kop opsteekt. Er zijn ook allerlei barrières in het leven geroepen om de kosten te beteugelen en monitoren, zoals maximumtarieven per uur, uitgaveplafonds voor ministeries (de zogeheten Roemernorm) en meer transparantie via een systeem van aanbestedingen en rapportages.
Volgens nieuw onderzoek van Intelligence Group zouden grote besparingen kunnen worden gevonden in de manier waarop tarieven worden bepaald. Binnen overheidsdiensten gebeurt dit nu nog veelal op basis van de salarisschalen van vaste medewerkers.
Waar dit de onderhandelingen met externe partijen eenvoudig houdt, is de keerzijde dat de overheid vaak te veel betaalt. Volgens de berekeningen van Intelligence Group wordt tot wel 10% meer dan de actuele marktprijzen betaald.
Daar komt bij dat overheden zelden profiteren van dalende tarieven. Dat zit zo: omdat salarissen doorgaans stijgen en zelden dalen, stijgen de tarieven voor externen door deze koppeling automatisch mee.
Dat terwijl tijdens een dip in de markt voor externe dienstverlening (zoals aan het begin van de coronaperiode), de tarieven van externen juist dalen. Met het huidige systeem profiteren overheden dus echter niet van zo’n dip.
“De koppeling van inhuurtarieven aan loon- en functiegebouwen is onwenselijk en inefficiënt”, concludeert Geert-Jan Waasdorp, CEO van Intelligence Group. “Het haalt de concurrentieprikkel uit de markt en zorgt ervoor dat honderden met name grote werkgevers te veel betalen per ingehuurd uur.”
Het advies van de onderzoekers komt op een uitgelezen moment voor de overheid. In het nieuwe coalitieakkoord staat dat het kabinet 22% wil inkrimpen op het ambtenarenapparaat en de inhuur van externen. “Het betalen van marktconforme tarieven lijkt echter nog geen bezuinigingsmaatregel te zijn”, aldus Waasdorp.
