Korten van pensioenen in 2020 een ‘realistisch scenario’
2020 wordt wederom een uitdagend jaar voor pensioenfondsen. Na net te hebben gevierd dat ze in 2019 kortingen wisten af te wenden, staan ze dit jaar voor hetzelfde dilemma. Volgens onderzoekers is er een aanzienlijke kans dat er eind dit jaar geen ontkomen meer is aan het korten op de pensioenen.
In juni vorig jaar heerste er nog hosannastemming in pensioenland. Het pensioenakkoord – een dossier dat jarenlang in een impasse zat – werd gesloten door politiek, werkgevers en vakbonden. De vreugde was echter van korte duur. De rente daalde daarna tot een historisch dieptepunt, en door een wijziging in de manier waarop rendementen worden berekend werd de kortingsdreiging groter dan ooit.
Na grote druk van de politiek kwam minister Wouter Koolmees (D66) in november met een maatregel die ervoor zorgde dat de pensioenen van 8,5 miljoen Nederlanders niet gekort hoefden te worden. Pensioenfondsen hoeven nu niet te korten zolang ze een dekkingsgraad hebben van minimaal 90%.
Hiermee zijn vooral de grote fondsen ‘gered’. Over de hele linie hadden Nederlandse pensioenfondsen volgens cijfers van Aon eind 2019 een dekkingsgraad van 103%, ten opzichte van 108% een jaar eerder. Hiermee staat de sector er beter voor dan het minimum, maar vooral een aantal grotere fondsen – waaronder de twee grootste pensioenfondsen ABP Zorg en Welzijn (PFZW) – heeft een dekkingsgraad die in de gevarenzone zit.
Frank Driessen, directeur van Aon Retirement & Investment, waarschuwt dat de toegeworpen reddingsboei in het nieuwe jaar wellicht onvoldoende zal blijken: “Mogelijke kortingen per jaareinde 2019 zijn voor bijna alle fondsen door de versoepeling van minister Koolmees van de baan. Kortingen zijn voor eind 2020 echter nog steeds een realistisch scenario.”
Rente en aandelen
Twee factoren liggen hieraan ten grondslag. Ten eerste blijft de rente naar verwachting voorlopig laag. Ten tweede zullen de aandelenrendementen naar verwachting gematigder zijn dan vorig jaar, dat een van de beste beursjaren was van het laatste decennium. Zo zijn de wereldwijde aandelenbeurzen van ontwikkelde landen in 2019 met ongeveer 30% gestegen, en pensioenfondsen die slim hebben belegd en hun valuta’s goed hebben ingedekt tegen koersschommelingen hebben sterke resultaten geboekt.
De voorspellingen voor de aandelenmarkt in 2020 zijn iets minder rooskleurig. Mede vanwege een aantal grote politieke gebeurtenissen – zoals de Brexit eind januari en de Amerikaanse presidentsverkiezingen begin november – wordt verwacht dat de beurzen wellicht gaan afkoelen.
Driessen wijst er echter op dat ook niet-economische factoren een rol spelen in de besluitvorming rond de pensioenkorting. Zo zou het best kunnen dat de politiek voor het tweede jaar op rij zwicht voor “de druk van de vakbonden, ouderen en andere partijen”, legt hij uit: “Zeker met het oog op de verkiezingen in 2021 kan het zomaar gebeuren dat ook eind 2020 de kortingen niet toegepast worden.”
