Training De Fluitende Baas helpt managers met persoonlijk leiderschap
Raakverhaal, een boutique organisatieadvies- en trainingsbureau, heeft een nieuwe training gelanceerd, die managers helpt om hun persoonlijk leiderschap te versterken. De training, getiteld ‘De Fluitende Baas’, onderscheidt zich volgens de initiatiefnemers van andere leiderschapstrainingen door de sterke banden die het heeft met het scheidsrechtersvak. Om deze analogie tot leven te brengen is Dennis Higler, scheidsrechter in het betaalde voetbal, aangetrokken om samen de training te ontwikkelen en uit te voeren.
Leiderschap binnen organisaties kende lange tijd een hiërarchische structuur, waarin leidinggevenden vanuit hun kantoor de scepter zwaaiden over het bedrijf en met hun autoritaire gezag medewerkers hun taken lieten uitvoeren. Deze leiderschapsstijl is anno 2016 al lang niet meer de norm. Daarentegen markeren zelfsturing, horizontale structuren en meer vrijheid de moderne tijd, waarin hoogopgeleide generatie Y en Z professionals veel waarde hechten aan het zelf mogen ontplooien van initiatieven en het vormgeven van hun werkzaamheden.
Om succesvol te zijn in het veranderende managementlandschap en om de uitdagingen van deze dynamische tijd het hoofd te kunnen bieden, moeten managers vandaag de dag nieuwe managementstijlen omarmen. Daarbij moeten ze vooral de controle loslaten en medewerkers zelf problemen laten oplossen in plaats van te dicteren hoe zaken dienen te lopen. Eigenschappen van een goede manager vandaag de dag zijn onder meer het goed kunnen luisteren en empathie kunnen tonen voor de wensen van medewerkers. En als een team toch sturing nodig heeft, dan moeten managers met een procesoplossing komen en hun diplomatieke vaardigheden inzetten.
In de praktijk komt regelmatig naar voren dat de transitie naar het nieuwe normaal voor managers geen gemakkelijke opgave vormt. Volgens Gersom Smit, medeoprichter van boutique organisatieadviesbureau Raakverhaal, hebben veel leidinggevenden zich té veel aangepast aan de moderne tijd. Ze zijn te sterk op harmonie en inspraak georiënteerd en zijn conflictmijdend geworden. “Managers moeten duidelijkheid verschaffen maar zijn bang geworden om mondige medewerkers voor het hoofd te stoten en de verbinding met het team te verliezen.” Een voorbeeld: Veelal worden besluiten en notulen zo geformuleerd dat iedereen ermee kan leven. “Door te neigen richting het niet maken van een beslissing wordt onduidelijkheid gecreëerd, wat onder de streep het gezag van leidinggevenden ondermijnt en uiteindelijk juist voor irritaties zorgt”, aldus Smit.
De Fluitende Baas
Om managers te helpen duidelijk leiderschap te laten tonen, hebben Smit en Edward van der Kruijk, de tweede van de drie oprichters van Raakverhaal, een speciale training ontwikkeld. Deze helpt managers de noodzakelijke vaardigheden te ontwikkelen om duidelijk leiderschap op de werkvloer toe te kunnen passen. “De training leert managers hoe ze hun autoriteit op de juiste momenten effectief in kunnen zetten. Dit doe je door te oefenen met duidelijkheid uitstralen en grenzen bewaken. Je versterkt jouw formele positie met een overtuigende presentatie”, aldus Smit. Het vergt volgens hem zelfvertrouwen om soepel met weerstand en confrontaties om te gaan. Tijdens de training hebben deelnemers gelegenheid om hiermee te oefenen.
Anders dan traditionele trainingen, vindt de training, getiteld ‘De Fluitende Baas’, niet plaats in een vergaderzaal maar letterlijk en figuurlijk op de grasmat. “Op het gebied van persoonlijk leiderschap kunnen managers enorm veel leren van een scheidsrechter”, zegt Smit, die toevoegt dat “scheidsrechters in staat moeten zijn om duidelijkheid te geven aan 22 spelers, onder moeilijke omstandigheden en soms onder het vergrootglas van duizenden fans, die iedere beslissing nauwgezet volgen.” Om vorm te geven aan deze unieke opzet hebben Smit en Van der Kruijk de expertise van Dennis Higler aan boord gehaald. De scheidsrechter Betaald Voetbal heeft de training en het studiemateriaal co-gecreëerd en fungeert bovendien als gasttrainer. De 31-jarige Higler maakte in december 2011 zijn debuut in de Eredivisie bij de wedstrijd De Graafschap-Roda JC – en is op basis van zijn snelle opmars onlangs door de KNVB bij de FIFA voorgedragen als internationaal scheidsrechter.
Higler: “Je bent zo goed als je laatste beslissing. En er is daarbij een belangrijk verschil tussen een slechte beslissing en een impopulaire beslissing. In beide gevallen krijg je weerstand, maar een impopulaire beslissing hoeft niet ten koste te gaan van je gezag.”
Gezag en leiderschap
In het ochtendprogramma worden door Van der Kruijk en Smit enkele algemene ideeën over gezag en leiderschap behandeld. Omdat het een vaardigheidstraining betreft wordt al snel de brug naar de praktijk geslagen. Aan de hand van filmmateriaal wordt verkend welke manieren er zijn om je boodschap kracht bij te zetten. Dit gaat bijvoorbeeld over het gebruiken van stiltes, het maken van oogcontact, het (letterlijk) innemen van ruimte en het compact formuleren van je boodschap. Smit: “Je ziet het vaak aan mensen als ze onzeker zijn van hun zaak. Dit helpt niet als je duidelijkheid wilt geven in een bepaalde situatie. Daarom is het erg waardevol om te oefenen met zaken als houding, toon en woordkeuze.”
In het middagprogramma wordt de verbinding gelegd met de scheidsrechter. Higler illustreert aan de hand van aansprekende anekdotes en fragmenten in wat voor een situaties hij als scheidsrechter terecht komt en hoe hij daar mee om gaat. Deelnemers gaan daarna het veld op om zelf te oefenen. Het gaat hierbij zeker niet om voetbalkennis maar om omgaan met twijfel en weerstand. De scheidsrechter van dienst moet bijvoorbeeld een speler bij zich roepen die absoluut niet geneigd is te komen. Smit: “Veel mensen gooien het op volume en krachtig taalgebruik, maar hierdoor escaleert het juist. Echt overwicht is veel subtieler. Jij bepaalt weliswaar de grens, maar tegelijk respecteer je je tegenspeler. Het is hartstikke boeiend om een goeie balans te vinden tussen ruimte geven en ruimte nemen.” Higler begeleidt alle simulaties, confronteert deelnemers met hun eigen stijl en laat ze experimenteren met alternatieven.
Kennis van of affiniteit met voetbal zijn volgens Smit niet noodzakelijk. “Weliswaar gebruiken we de metafoor van de scheidsrechter, maar de focus ligt op persoonlijke situaties en worstelingen waar iedereen op de werkvloer mee te maken heeft.”
Tot slot geeft hij aan dat De Fluitende Baas een investering in persoonlijk leiderschap is en zeker niet alleen relevant voor leidinggevenden: “Iedereen op de werkvloer heeft standpunten, grenzen, wensen en ideeën. Hoe krijgen die van jou op een prettige maar duidelijke manier de aandacht die ze verdienen? Niemand kan goed functioneren zonder persoonlijk gezag”, aldus Smit. Hij besluit: “De Fluitende Baas wordt daarom aan allerlei verschillende groepen medewerkers aangeboden, zelfs aan complete teams. En er wordt altijd afgesloten met een derde helft in de kantine.”
