Bestuur van ziekenhuis bepalend voor financieel success

De meeste ziekenhuizen met één bestuurder, bijna een kwart van de Nederlandse ziekenhuizen, presteren beter op financieel, markt en operationeel gebied. Dit geldt ook voor ziekenhuizen met een stabiel bestuur. In Nederland is de voorzitter van de Raad van Bestuur dat gemiddeld tien jaar. De bestuurders zien hun beloning niet gekoppeld aan hun prestaties en kennen nog nauwelijks een variabele beloning, gemiddeld 2 procent met een uitschieter naar 17 procent van de totale beloning.

Dit zijn enkele conclusies van de door Gupta Strategists uitgevoerde onafhankelijke studie Zicht op Bestuur naar de relatie tussen prestatie en samenstelling, wisseling en beloning van ziekenhuisbestuurders. De Raad van Toezicht speelt een cruciale rol in het scheppen van leiderschapsruimte voor de Raad van Bestuur. Samenstelling, wisseling en beloning van het bestuur zijn in deze context belangrijk. Maar het begint en eindigt met het opstellen van de doelen die het ziekenhuis ambieert en het afrekenen van de Raad van Bestuur op het succesvol behalen van die doelen.

Eén bestuurder

Iets minder dan een kwart van de Nederlandse ziekenhuizen heeft één bestuurder. In de afgelopen vijf jaar groeiden die ziekenhuizen gemiddeld genomen sneller dan de markt, werkten tegen lagere kosten en behaalden een beter resultaat dan ziekenhuizen met twee of meer bestuurders. Gemiddeld hebben ziekenhuizen ruim twee bestuurders. Daarnaast is de instroom van nieuwe bestuurders van buiten de zorgsector zeer beperkt.

Stabiele factor

De voorzitterspost is een vrij stabiele factor. Bijna de helft van de voorzitters is niet gewisseld in de afgelopen vijf jaar. Het aantal wisselingen is de laatste jaren bovendien afgenomen, van 24 procent van de ziekenhuizen in 2002 naar slechts 11 procent in 2005. Slechts een vijfde kende twee of meer wisselingen. Ziekenhuizen in die categorie verloren marktaandeel en behaalden lagere winst. Wel wisten zij tegen lagere kosten te werken.

Voorzitters van Raden van Bestuur zijn dat gemiddeld tien jaar. En die stabiliteit loont. Dat volgt ook de prestaties in de eerste jaren na wisseling van het bestuur. Ziekenhuizen gaan er bijna allemaal op achteruit na een wisseling. Ziekenhuizen die tijdelijke bestuurders aanstellen zien in 90 procent van de gevallen een verbetering. Dat was voor die ziekenhuizen ook nodig want 95 procent presteerde voordien beneden verwachting.

Instroom van bestuurders

Gupta Strategists heeft de achtergrond van 75 nieuwe bestuurders in de afgelopen vijf jaar geanalyseerd. Daaruit blijkt dat slechts een op de zeven nieuwe bestuurders van buiten de zorgsector komt. Bijna de helft van de nieuwe bestuurders was eerder lid van de Raad van Bestuur van een ander ziekenhuis. De overige bestuurders komen uit een andere zorginstelling, uit het ziekenhuis of zijn specialist geweest.

Beloning niet gekoppeld aan prestatie

Gemiddeld ligt in Nederland de beloning van een ziekenhuisbestuur voor 98 procent vast. De beloning van de voorzitter van de Raad van Bestuur is tot een ziekenhuisomzet van ongeveer 250 miljoen euro, gecorreleerd aan de grootte van het ziekenhuis. Daarboven vlakt de beloning af op gemiddeld 260.000 tot 300.000 euro.

Er is nauwelijks sprake van een variabel deel; gemiddeld 2 procent met een uitschieter van 17 procent. Voor buitenlandse, beursgenoteerde ziekenhuizen is juist het grootste deel van de beloning variabel. Bovendien vertoont de beloning van Nederlandse ziekenhuisbestuurders geen correlatie met door hen gerealiseerde prestatieverbeteringen. De beloning van de ziekenhuisbestuurders groeide met 5 procent bijna net zo snel als de gemiddelde beloning van ziekenhuispersoneel (4 procent). Overigens worden de verschillen tussen de bestuurders onderling steeds kleiner.