KPMG interview met topman Verbond van Verzekeraars

“Investeren in Nederland” luidt de titel van het position paper dat het Verbond van Verzekeraars (‘Verbond’) begin 2013 presenteerde. Wat is de status van het ambitieuze plan? Ferdinand Veenman, partner KPMG Advisory, vroeg het aan Richard Weurding, algemeen directeur van het Verbond. Over het MKB, de kostprijs van geld en Solvency II. “We moeten geen specifiek Nederlands raamwerk nastreven om het beste jongetje van de klas te willen zijn. Laten we onze energie steken in een goede inrichting van Solvency II.”

Opvallend cijfer: Nederlandse verzekeraars hebben een belegd vermogen van €400 tot €450 miljard waarvan 60% in de lokale economie wordt geïnvesteerd. Richard Weurding: “Overigens komen in die discussie omtrent investeren in Nederland meestal eerst de pensioenfondsen in beeld omdat zij een groter belegd vermogen hebben, namelijk van €1.000 miljard, waarvan circa 15% geïnvesteerd wordt in Nederland.”

Weurding beschrijft het ontstaan van het position paper. Het voorstel was al in de maak, maar kreeg extra dynamiek door de Catshuisoverleggen met institutionele beleggers toen Niek Hoek, bestuursvoorzitter Delta Lloyd, gevraagd werd om oplossingen aan te dragen voor de vastgelopen MKB-financiering. Weurding: “Voor institutionele beleggers speelde de gemeenschappelijke vraag: hoe kunnen we de economie een impuls geven? We hebben toen als verzekeraars onze verantwoordelijkheid genomen en dit voorstel gelanceerd en dat is in brede kring positief omarmd.”  

Position paper ‘Investeren in Nederland’
Met het plan ‘Investeren in Nederland’ wil het Verbond drie problemen aanpakken: de financieringsnood van het MKB door het verstrekken van leningen aan het MKB, de funding problemen op de woningmarkt bestrijden door te investeren in hypotheken en in aan hypotheken gerelateerde securitisaties en investeren in duurzaamheid en infrastructuur en het versterken van de combinatie wonen, zorg en pensioen. Volgens het Verbond dienen binnen Solvency II, het Europese solvabiliteitsraamwerk, de kapitaaleisen voor aan hypotheken gerelateerde securitisaties te worden aangepast. De huidige kapitaaleisen zijn te hoog, aldus het Verbond. Het Verbond heeft een voorstel gedaan om de wetgeving op dit vlak aan te passen, maar dit is nog niet gebeurd.

Harde businesscase
Het mes snijdt duidelijk aan twee kanten: de behoeften van de Nederlandse samenleving en die van verzekeraars liggen in elkaars verlengde. Als het verzekeraars lukt de economie een impuls te geven, krijgt ook de sector betere perspectieven, aldus de algemeen directeur.  

Gevraagd naar de drijfveren achter het position paper schetst hij de economische constellatie van dit moment. “Er is veel behoefte aan investeringscapaciteit voor de Nederlandse economie waarbij banken als natuurlijke kapitaalverstrekkers onder druk staan. De overheid heeft moeite om haar financiën op orde te krijgen en is eerder aan het bezuinigen dan extra aan het investeren.“ Voor de verzekeraars is het ook een harde businesscase. “Naast het feit dat we graag onze maatschappelijke rol willen spelen, zijn verzekeraars ook op zoek naar langjarige, goede, veilige beleggingen. Wanneer verzekeraars door Solvency II gedwongen worden te beleggen in zeer veilige staatsobligaties in Nederland met een uitermate laag rendement dan worden zij wel gedwongen om naar alternatieven te zoeken die meer rendement opleveren.”  

Focus op lange termijn
De rode draad in het betoog van Richard Weurding: het belang van langetermijninvesteringen voor de Nederlandse economie en samenleving; een aspect dat nogal eens vergeten wordt in discussies rond Solvency II. “Vaak wordt Solvency alleen vanuit de risicokant bekeken. We zijn dan ook blij dat er nu helderheid over het toezichtskader komt en blij met de erkenning van langetermijninvesteringen in het raamwerk.”

Hij citeert Jean-Claude Trichet, de oud-voorzitter van de ECB, die hij hoorde spreken op een bijeenkomst van ‘La Fédération Française des Sociétés d’Assurances’ – de Franse tegenhanger van het Verbond – in Parijs op 15 november. “Trichet zei letterlijk: ‘In the interest of the economy don’t introduce any – I repeat – any bias for long-term investments (by insurers) in favour of short-term ones.’ Met andere woorden: het kunnen doen van langetermijninvesteringen is cruciaal voor de economie.”

Match met de verplichtingen
De algemeen directeur van het Verbond benadrukt dat langetermijninvesteringen alleen mogelijk zijn als er een match is met de verplichtingen. “Zodra er geen langetermijnproducten zijn, ga je ook geen langetermijninvesteringen meer doen! Het hebben van een pensioenstelsel heeft ons dus veel gebracht, evenals onze spaarzin. Dat is niet alleen belangrijk voor de mensen zelf, maar heeft ook een belangrijke economische component.” Hij ziet nu discussies op onderdelen waarbij het totaalplaatje niet wordt genoemd en dat stoort hem. “Een goede balans in het fiscale systeem, stabiliteit rond pensioenen, verzekeringen en langetermijnsparen; dergelijke zaken zijn allemaal belangrijk.”

MKB-fonds Verzekeraars
Opvallend voorstel in het paper is het verstrekken van leningen aan het MKB via het “MKBfonds Verzekeraars”. Het plan is eerst intern in kleine kring van verzekeraars getoetst waarbij het commitment is uitgesproken om hierin €170 miljoen te investeren. Weurding: “En daar zijn we best trots op! Een mooi initiatief waar we al veel positieve reacties op hebben gekregen, ook vanuit het kabinet.” Ferdinand Veenman is benieuwd of de infrastructuur van Nederlandse verzekeraars berekend is op dit initiatief: “Dit vergt nu eenmaal andere expertise en governance.” Weurding: “We kijken vooral naar initiatieven die anders niet van de grond zouden komen.

Er komt een beleggingsfonds waarbij we in vergaande onderhandeling zijn met twee externe partijen om de intake en de beoordeling te gaan doen; een gericht op het klein-MKB en een gericht op het middelgroot- MKB. De verzekeraars zorgen voor de verstrekking van het kapitaal en natuurlijk wordt dat in de governance goed geregeld.” Ook in de markt zijn er initiatieven op dat vlak gaande, zoals het Delta Lloyd Private Debt Fund dat zich op midcaps richt. Weurding: ”Een prima ontwikkeling. Daar is grote behoefte aan.”

Kostprijs van geld
Ferdinand Veenman is benieuwd naar het yieldniveau dat nagestreefd wordt. “Als het rendement voor het groot-MKB tussen de 9 en 11% ligt en je vergelijkt dat met traditionele bankfinanciering, dan is de kostprijs van geld voor het MKB hoger; een kostprijs die op internationaal niveau overigens gangbaar is. In de VS zou het hierbij gaan om een risicocategorie ‘single B/double B’.” 

Veenman schetst hoe banken voorheen geld verdienden aan corporates door cross-sell. “Dat verdienmodel is voor verzekeraars anders. Hoe gaat het Verbond om met de mogelijke kritiek dat er ‘onredelijke tarieven’ worden gevraagd aan het MKB?” Weurding: ”Het is natuurlijk niet zo dat we er een slaatje uit willen slaan door bewust hogere tarieven te hanteren, maar de marktwerking zal dat moeten uitwijzen. 

We hebben het hier ook over de prijs van risico en als je terugkijkt, ook naar de cultuur rond kredietverstrekking, dan kun je je afvragen of die prijs altijd adequaat is geweest. Het gaat om een goede pricing van risico’s, niet om het feit dat verzekeraars een veel hoger rendement willen behalen. Ik denk dat risico’s in het verleden te laag geprijsd zijn geweest en dat we nu naar een normaal pricing niveau gaan.” Beiden zijn het erover eens dat op dit punt goede communicatie richting de markt vereist is.

Beste jongetje van de klas?
De invoeringsdatum van Solvency II ligt op of na 1 januari 2016. De toezichthouder schrijft echter voor dat verzekeraars bepaalde onderdelen van Solvency II al vanaf 2014 gefaseerd in moeten voeren. Weurding noemt een tussenliggend specifiek Nederlands raamwerk onwenselijk. “Als Nederland als beste jongetje van de klas andere eisen gaat stellen, kan dat averechts werken en de kapitaaleisen verder omhoogstuwen. Dat creëert onzekerheid. Verzekeraars en pensioenfondsen hebben belang bij stabiliteit en een duidelijke horizon.”

Hij maakt zich zorgen over de calibratie van securitisatieinstrumenten rond onroerend goed in Solvency II. Daarin is het Verbond samen opgetrokken met DNB en met de overheid. Weurding: “In Solvency II worden RMBS2 als hoog risico aangemerkt waarbij sterk gekeken wordt naar de Amerikaanse situatie. Wij vinden dat onterecht en hebben ook in onderzoeken kunnen aantonen dat de situatie in Nederland anders is.” Hij heeft goede hoop dat dit alsnog wordt bijgesteld. “Het is van groot belang dat dit goed geregeld wordt.”

Dit artikel is eerder geplaatst in de Financial Services Update Magazine van KPMG (#15 2013).