Sex, drugs & consultancy: de avonturen van een managing partner

Hoe is het om leidinggevende te zijn in de zakelijke dienstverlening? Als we ‘Woeltand’ mogen geloven, gaat het er vaak wild aan toe. In de debuutroman van Bas van der Velde ontleedt de Rijnconsult-partner op humoristische en genadeloze wijze – en met de nodige zelfspot – het concept van leiderschap. Het boek is bedoeld om mensen in de zakelijke dienstverlening zowel te vermaken als inspireren.

Met zo’n 25 jaar ervaring in de adviesbranche – waarvan bijna 20 als partner/directeur – lijkt het Bas van der Velde niet te ontbreken aan recht van spreken. In de zakelijke dienstverlening is het geven van leiding een geheel andere tak van sport dan in, bijvoorbeeld, een bank of energiebedrijf, zo stelt hij: “Leidinggeven aan zware professionals vergt hele andere kwaliteiten, vooral het kunnen omgaan met paradoxen.” 

Bureaus in de accountancy-, consultancy- advocatuur- of architectenbranche kennen door de aard van het werk per definitie een vorm van horizontaal leiderschap. “Dit is iets waar ‘normale’ bedrijven heden ten dage naar streven en in dit soort organisaties is het er gewoon al”, stelt Van der Velde. Elke partner is feitelijk leider, en terwijl er een managing partner of chief executive is, is de machtsbalans veel meer diffuus dan binnen traditioneel aangestuurde bedrijven. 

Wat ook meespeelt is dat er binnen de zakelijke dienstverlening veel meer variatie in leiderschap bestaat. “Er zijn verschillende soorten leiders”, aldus Van der Velde. “De een is een leider in zijn vakgebied, de ander in sales/business development, en weer een ander in de aansturing van kennisontwikkeling.” In ‘gewone’ bedrijven zijn de hiërarchische lijnen redelijk eenduidig, terwijl leiderschap in bijvoorbeeld de consultancy meer hybride vormen kan aannemen: “Klassieke managementbenaderingen doen geen recht aan de paradoxen die samenhangen met het collectief leiderschap bij advocaten, accountants, adviseurs en ingenieurs.” 

Feit of fictie?

Toen dit inzicht bij Van de Velde doordrong, begon het te kriebelen en wilde hij er iets me doen, zo vertelt hij in een telefonische toelichting. Hij liep al tijden rond met de wens een boek te schrijven en nadat hij een schrijfcursus cadeau kreeg van zijn vrouw kwam het idee in een stroomversnelling. Hij nam een ervaren schrijver in de arm en samen zijn ze aan de slag gegaan met Woeltand. 

Zijn keuze om hier een roman van te maken kan opvallend worden genoemd. Verreweg de meeste managementboeken worden geschreven als non-fictie, maar volgens Van der Velde kunnen de nodige vraagtekens worden geplaatst bij het wetenschappelijk gehalte daarvan: “De meeste boeken over leidinggeven aan professionals zijn geschreven door mensen die vrijwel die nooit leiding hebben gegeven. In feite bieden ze dus fictie die voor waarheid wordt aangenomen.”

En dus koos Van der Velde bewust voor een fictie-gedreven benadering. De protagonist in Woeltand – Henk Brandsma – is een succesvolle partner in de consultancy, die zich geconfronteerd ziet met een opeenvolging van paradoxale ervaringen die leidinggevenden bekend zullen voorkomen. Door de hoofdpersoon en zijn collega’s te plaatsen in uitvergrote situaties waarin ze moeten zien om te gaan met extreem gedrag, poogt Van der Velde om in totaal zeventien managementlessen over de bühne te brengen. De komende maanden zal Van der Velde via de speciale Woeltand-website onthullen welke lessen dit precies zijn.

“De meeste boeken over leidinggeven aan professionals zijn geschreven door mensen die vrijwel die nooit leiding hebben gegeven. In feite bieden ze dus fictie die voor waarheid wordt aangenomen.” 

“Seks en drugs is een mooi voorbeeld”, vertelt hij. In de roman is Henk Brandsma verslaafd aan cocaïne, waarmee hij zijn collega’s met lastige situaties opzadelt. Hoe ga je hiermee om? Wat wordt van een leider verwacht? Ook heeft Brandsma weinig moeite met vreemdgaan. Terwijl hij er met zijn kantoor in slaagt het hoofd boven water te houden, graaft hij op persoonlijk vlak langzaamaan zijn eigen graf.

Geestverruimende onderhandelingen

Tegen de achtergrond van de prestigieuze Zuidas en het schijnbaar burgerlijke Amstelveen, biedt de roman ook meer dan genoeg ruimte voor onder meer boosheid, humor en zelfspot. Ook burgerlijke schijn kan echter bedriegen – het verhaal brengt Brandsma op een pad van manipulatie, een aanranding, een wanhoopspoging een Europese alliantie te smeden, geestverruimende onderhandelingen in Beetsterzwaag en misverstanden over de New Tantra-beweging, naar een apotheose waarin Brandsma publiekelijk al zijn zonden opbiecht.

Geïnspireerd door onder meer de tv-serie ‘Mad Men’ en ‘Leading Professionals’ van Laura Empson (“dit boek had ik 20 jaar geleden moeten lezen om beter beslagen ten ijs te komen”), heeft Van der Velde het boek geschreven voor managers, maar ook voor alle andere professionals in de zakelijke dienstverlening. Hij spreekt de hoop uit dat het boek zal zorgen voor zowel een gevoel van herkenbaarheid als een brede glimlach, en dat het de lezer uiteindelijk zal helpen in haar of zijn persoonlijke leiderschapsreis. 

“Uiteraard zitten de nodige autobiografische elementen in het verhaal, die het verhaal doorleefd en geloofwaardig maken, maar daar moeten de lezers maar zelf achter komen”, besluit hij met een knipoog.