De beste pensioenstelsels ter wereld, Nederland aan kop

In Nederland vormt het pensioenstelsel steevast het onderwerp van verhitte discussies. De dekkingsgraad is te laag, zodat er tot woede van velen op de pensioenuitkering moet worden gekort. De pensioenleeftijd wordt verhoogd, zodat mensen tegen hun zin langer moeten blijven werken. Het huidige systeem is niet langer houdbaar en moet daarom snel worden hervormd. Vanuit het buitenland wordt alle onrust waarschijnlijk met enige verwondering gadegeslagen; volgens nieuw onderzoek kom het Nederlandse systeem wederom uit de bus als ’s werelds beste pensioenstelsel. 

Ook de afgelopen week werd er weer fel gedebatteerd over de toekomst van het Nederlandse pensioenstelsel. Nu de kans dat er volgend jaar op de pensioenen moet worden gekort oploopt, zijn voor- en tegenstanders van een nieuwe methode voor de berekening van de rekenrente met elkaar in discussie. De dreigende kortingen konden echter niet verhinderen dat onderzoekers van Mercer en Monash Business School het Nederlandse pensioenstelsel wederom uitriepen tot het beste ter wereld. 

Het onderzoek keek naar de kwaliteit van 37 pensioensystemen, samen goed voor de dekking van bijna twee derde van de wereldbevolking. Meer dan 40 indicatoren omtrent het functioneren van de systemen werden onder de loep genomen, onderverdeeld in drie hoofddimensies: adequaatheid, duurzaamheid en integriteit. 

Adequaatheid betreft hoe gul een systeem is in het verschaffen van uitkeringen aan gepensioneerden. Duurzaamheid gaat over juist de houdbaarheid van het system op de lange termijn, waarbij wordt gekeken naar factoren als de verwachte lengte van het pensioen – nu én in de toekomst –, de participatiegraad van oudere werknemers en de overheidsschulden. De integriteit wordt bepaald door aspecten als communicatie, kosten, governance, regulering en de bescherming van pensioenplannen. Ook wordt er bij deze dimensie gekeken naar de kwaliteit van de pensioenen in de private sector, zonder welke de overheid immers de enige pensioenverschaffer zou zijn.

Op basis van deze drie dimensies is Nederlands $1,5 biljoen grote pensioensector voor het tweede opeenvolgende jaar aangewezen als ’s werelds beste systeem. Terwijl ons land het in ieder van de drie dimensies aflegt tegen een ander land – Ierland qua adequaatheid, Denemarken qua duurzaamheid en Finland qua integriteit – scoort het gemiddeld gezien het hoogst. Zo behoudt het zijn leiderspositie, vlak voor Denemarken. 

Pensioendiscussies of niet, voor Nederlanders komt het nieuws niet als een enorme verrassing. Ons pensioenstelsel bezet in tien van de laatste elf onderzoeken van Mercer en Mercer and Monash Business School ofwel de eerste ofwel de tweede plek. Ondanks de noodzaak het systeem te hervormen, wordt het wereldwijd beschouwd als “eersteklas en robuust”, en in staat om “goede uitkeringen te bieden met een hoge mate van integriteit”. 

De Nederlandse pensioenen zijn opgebouwd uit een vast algemeen pensioen en een quasi-verplicht inkomens-gerelateerd beroepspensioen dat is gerelateerd aan brancheafspraken. Dit verklaart deels waarom de Nederlandse pensioenfondsen relatief groot zijn en zich wereldwijd kunnen meten aan die van veel grotere landen. Zowel ABP (het pensioenfonds voor de overheid en het onderwijs) als PFZW (een pensioenfonds voor de zorg) kunnen zich tot ’s werelds tien grootste pensioenfondsen. 

Volgens pensioenexpert Marc Heemskerk van Mercer is het te midden van alle verhitte discussies in ons land goed te beseffen dat “we het wereldwijd gezien erg goed voor elkaar hebben”, wat niet wegneemt dat de discussies wel degelijk ergens over gaan: “We zijn met elkaar kritisch, en dat is ook goed want alleen dan kun je de kwaliteit blijven borgen”, aldus Heemskerk. 

’s Werelds grootste pensioenstelsel – dat van de VS – heeft ondertussen te maken met “grote risico’s” die moeten worden geadresseerd. De VS scoort onder het wereldwijde gemiddelde op twee van de drie dimensies: adequaatheid en integriteit. 

In lijn met de voorgaande edities van de ranking, doen Europese landen het goed in de top tien. Denemarken staat tweede, terwijl hun Scandinavische buren Finland, Zweden en Noorwegen respectievelijk de vierde, vijfde en zesde plek innemen. Australië nestelt zich hier met een derde plek tussenin, terwijl Nieuw-Zeeland (#9) en Canada (#10) de top tien volmaken.