Helft van grote gemeenten stelt langetermijn klimaatdoelstellingen op

Van de honderd grootste gemeenten van Nederland heeft een kwart concrete doelen opgesteld voor de energietransitie in het coalitieakkoord voor de komende vier jaar. Het meest concreet zijn gemeentefunctionarissen over langetermijndoelstellingen (‘Parijs’), het minst over hoe ze ruimte zullen creëren voor de adoptie van hernieuwbare energieën zoals zonne- en windenergie. 

Bureau WKPA, een advies- en lobbybureau uit Amsterdam, inventariseerde in opdracht van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) wat er in de coalitieakkoorden van de honderd grootste gemeenten staat over de energietransitie. De onderzoekers concludeerden dat het merendeel van de honderd grootste gemeenten klimaatbeleid noemt in zijn coalitieakkoord. Olof van der Gaag, directeur van NVDE, spreekt van een “mooi resultaat” en stelt: “Dat past bij de hoofdrol die zij krijgen in de hoofdlijnen van het Klimaatakkoord.”

Wel tonen de resultaten dat er grote verschillen bestaan tussen gemeenten en, nog duidelijker, tussen de verschillende gebieden die klimaatverandering aanjagen. “Het is nodig dat plannen nog veel concreter worden”, zegt Van der Gaag. Wellicht niet verrassend, zijn gemeenten over langetermijndoelstellingen – voldoen aan de afspraken die zijn gemaakt in het Parijs-akkoord – het meest concreet, volgens de onderzoekers omdat dit nog ver in de toekomst ligt en het ‘veilig’ is om hier uitspraken over te doen. Goeree-Overflakkee is hierin het meest ambitieus: de gemeente uit provincie Zuid-Holland wil in 2020 energieneutraal zijn. Over de hele linie benoemt meer dan de helft van de gemeenten een specifiek jaartal voor een energieneutrale gemeente. 

Aardgasvrij

In bijna de helft van de college-akkoorden staan concrete plannen voor aardgasvrije wijken. Vijf gemeenten noemen een jaartal waarin ze volledig aardgasvrij zijn. Acht gemeenten hebben ook een concrete doelstelling voor deze collegeperiode geformuleerd voor het aardgasvrij maken. In Heerlen bijvoorbeeld, gaan de komende vier jaar 500 huizen van het gas af, in Maastricht 8000 stuks en in Den Haag tussen de 25.000 en 30.000. Schagen spreekt over “de eerste wijken”, Assen gaat voor één wijk aardgasvrij in 2022, Amsterdam en Arnhem voor drie wijken, en Nijmegen voor maar liefst acht wijken. Het college in Geldrop-Mierlo heeft zich ten doel gesteld 10% van de huizen aardgasvrij te hebben in 2022.

Zon en wind

Twaalf van de honderd coalities benoemen concreet dat er zon- en windprojecten zullen komen. Diverse gemeenten hebben concrete plannen voor locaties voor windmolens (Zaanstad, ‘s-Hertogenbosch, Zwolle, Dordrecht, Ede, Oss, Oosterhout, Zutphen, Geldrop-Mierlo) en/of zonneweides (Maastricht, Ede, Alphen aan den Rijn, Schagen, Geldrop-Mierlo). Ede wil bijvoorbeeld nog deze kabinetsperiode twee windmolens plaatsen, vijftig hectare zonnevelden aanleggen en het oppervlakte aan zonnepanelen op daken verdrievoudigen. 

Gemeentelijk vastgoed

43 gemeenten noemen het verduurzamen van eigen gemeentelijk vastgoed. In negen daarvan wordt een concreet kader gegeven voor verduurzaming van het vastgoed. Hier wordt een jaartal uitgesproken voor (volledig of gedeeltelijk) energieneutraal of duurzaam vastgoed, ofwel een budget vrijgemaakt. Zes van deze negen groene gemeenten hebben een jaartal als doelstelling voor volledige verduurzaming van het gemeentelijk vastgoed opgenomen in het coalitieakkoord. Twee gemeenten hebben 2025 als doelstelling, daarnaast worden 2020, 2022, 2030 en 2040 genoemd. Verder opvallend: in zeven van de 43 vermelde lichtgroene gemeenten wordt wel een concrete maatregel genomen met het plaatsen van zonnepanelen op gemeentelijk vastgoed. Dat is bijvoorbeeld het geval in Maastricht, Heerlen en Sittard-Geleen. 

Mobiliteit

55 coalitieakkoorden gaan in op elektrisch vervoer, terwijl 27 zich uitspreken over meer laadpalen. Twee van hen willen parkeerbeleid gebruiken om elektrisch rijden te stimuleren (Eindhoven en Hilversum). Acht gemeenten spreken zich uit over waterstof. Amsterdam wil werk maken van de taximarkt en spreekt de ambitie uit om taxi’s versneld elektrisch te maken. Ook wil de gemeente dat de taxibranche in 2025 uitstootvrij is. Hier is echter geen regulering of handhaving bij voorgenomen. Alleen de gemeente Maastricht uit een concrete doelstelling voor volledig elektrisch openbaar vervoer: in 2030 moet dat gerealiseerd zijn.

Burgerparticipatie

Bijna alle coalitieakkoorden spreken de wens uit om burgerparticipatie te bevorderen. In veertig akkoorden geeft de coalitie aan burgercoöperaties en -initiatieven op het gebied van duurzame energie te ondersteunen. Dat geldt voor zowel grote als kleine gemeenten, verspreid door Nederland. Bijvoorbeeld in Leeuwarden: “Initiatieven voor duurzame energieopwekking vanuit wijken en dorpen ondersteunen we van harte.” Of in het Limburgse Venray: “Wij stimuleren en waar nodig en mogelijk faciliteren lokale (burger)initiatieven, zoals coöperaties, op het gebied van duurzaamheid als deze bijdragen aan onze duurzaamheidsdoelstellingen.” Het gaat hierbij voornamelijk om gezamenlijke verbanden, waarbij het wordt gewaardeerd als burgers zelf het initiatief nemen. 29 van de honderd akkoorden zeggen energieloketten in te richten om bewoners te helpen bij verduurzaming of hebben andere concrete plannen daarvoor.