Ledenaantal politieke partijen duikelt onder grens van 290.000
Het aantal leden van politieke partijen in ons land is tot een historisch dieptepunt gedaald. Op 1 januari 2016 stond de teller op minder dan 286.000 leden, maar liefst 63% minder ten opzichte van de hoogtijdagen in de jaren ‘50.
In de afgelopen decennia is het ledenaantal van de Nederlandse politieke partijen aanzienlijk gedaald, blijkt uit een analyse van de research redactie van Consultancy.nl*. Na de hoogtijdagen van 1956, toen het ledenaantal ruim 770.000 bedroeg, zakte in 1962 het aantal weer onder de grens van 700.000. In de tien jaar die volgden werd het ledenaantal bijna gehalveerd tot minder dan 375.000, maar deze stormachtige daling werd gevolgd door een sterke stijging in de jaren ’70. In 1978 werd het hoogste punt bereikt van de afgelopen 40 jaar: bijna 470.000 leden van een politieke partij.
In de volgende twee decennia nam het ledenaantal jaarlijks af, met tot 1996 slechts 4 jaren waarin het ledenaantal steeg. In 1997 daalde het ledenaantal voor het eerst onder de 300.000 grens. Tussen 1997 en 2015 bleef het ledenaantal relatief stabiel, met totalen tussen de 290.000 en 320.000, maar nooit daalde het ledental tot onder de 290.000.
Dieptepunt
Tot 1 januari 2016. Toen werd een totaal aantal leden van politieke partijen genoteerd van 285.851, een daling van bijna 9.600 (ruim 3%) ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. Ook de twee jaar daarvoor werden dalingen genoteerd van 4,4% (2014-2015) en 1,9% (2013-2014). In 2015 kwamen er wel twee nieuwe partijen bij, Voor Nederland en de Vrijzinnige Partij, die met hun groeiende ledenaantallen (respectievelijk 1.150 en 287 in 2016) de daling iets temperden.
De daling lijkt voornamelijk afkomstig van de drie grootste partijen van Nederland: CDA, de PvdA en de VVD. Bij CDA daalde het ledental met 5,5% van circa 53.100 naar net minder dan 50.200. De PvdA leverde ruim 3.000 leden in naar circa 46.000, een afname van 6,3%, en de VVD zag zijn ledental dalen met 8% tot onder de 30.000. Ook de qua ledental op twee na grootste politieke partij, de SP, kampt met een dalende trend, maar met een afname van minder dan 1.000 in 2015 op 41.700 leden ligt deze daling percentueel veel lager.
50PLUS is de grote verliezer van 2015. In het afgelopen jaar is het ledental van de bijna 5 jaar oude seniorenpartij gedaald van 7.500 naar 6.000, een daling van bijna 20%. Partijen die zich in de krimpende markt winnaars mogen noemen zijn D66 en PvdD, met respectievelijke groei van 0,6% en 0,9%.
Anno 2016 is 2,2% van de Nederlandse kiesgerechtigden lid van een politieke partij.
* De analyse is gebaseerd op data van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP) van de Rijksuniversiteit Groningen.