5 strategische aandachtspunten voor familiebedrijven

Familiebedrijven zijn een belangrijke motor van de Nederlandse economie, blijkt uit het PwC onderzoek ‘Family Business Survey 2014’. Van alle bedrijven in Nederland is 69 procent een familiebedrijf. Deze bedrijven zorgen voor 53 procent van het BNP en voor bijna de helft van de werkgelegenheid. Bij het behouden van deze koppositie komen familiebedrijven voor specifieke uitdagingen te staan.

Vanuit maatschappelijk oogpunt is het cruciaal dat familiebedrijven gezond blijven. Uit de ‘Family Business Survey 2014’ blijkt dat de grootste uitdagingen hierbij de beschikbaarheid van financiering, governance, technologische innovatie en het aantrekken van gekwalificeerde werknemers zijn. Ook leven er vragen rond filantropie. Een kant-en-klare oplossing ontbreekt vanwege de grote diversiteit aan familie­bedrijven. Maar alle familiebedrijven hebben gemeen dat ze te maken hebben met drie cirkels: het bedrijf, de aandeel­houders en de familie. De synergie hiertussen bepaalt het succes van het familiebedrijf. Voor het bereiken van succes, bieden we in dit artikel enkele handvatten.

1. Financiering
Momenteel staan familiebedrijven bekend om hun stabiele financiële positie. Hoewel de conservatieve financiering voortkomt uit zelfredzaamheid, blijkt het ook noodzakelijk te zijn. Met name in Nederland zijn banken minder geneigd om leningen te verstrekken. Een reden hiervoor is het gepercipieerde gebrek aan voorbereiding. In de ogen van de externe financier ligt er vaak geen winstgevend businessplan, geen onderbouwd overzicht van cijfermateriaal en is de overige administratie voor de aanvraag niet op orde. Daarnaast is het gebrek aan informatiedeling een breekpunt. Familiebedrijven leggen niet graag hun stukken op tafel omdat het delen van bedrijfsinformatie het prijsgeven van privé-informatie is. 

Voor familiebedrijven die externe financiering nodig hebben of willen herfinancieren kunnen bovenstaande probleempunten relatief eenvoudig overwonnen worden. Het is daarbij belangrijk om vooraf financiële prognoses en een passende financieringsstructuur uit te werken. En het is zaak de juiste strategie te bepalen om bij het juiste loket financiering tegen aantrekkelijke voorwaarden en condities aan te trekken.

2. Governance
Efficiënt bestuur is van vitaal belang. Daarnaast leeft onder stakeholders de wens dat organisaties laten zien hoe zij waarde creëren, welke risico’s daartegenover staan en hoe zij die beheersen, hoe bestuurders worden beloond en hoe houdbaar het bedrijfsmodel is. Steeds vaker kiezen familiebedrijven er dan ook voor om vrijwillig een Raad van Commissarissen of een Raad van Advies in te stellen.

Bij family governance spelen vragen waarop je gezamenlijk in bijvoorbeeld een familiestatuut of in een familieraad een antwoord moet vinden. Bij het vormgeven van de governance kan het verstandig zijn objectief advies van buitenaf in te winnen waardoor de verschillende cirkels van het familie­bedrijf onafhankelijk worden bediend.

3. Technologische innovatie
Veel bedrijfstakken staan aan de vooravond van innovaties en technologische doorbraken. Teneinde competitief voordeel niet te verliezen, is het voor ondernemingen belangrijk om tijdig op die technologische ontwikkelingen te reageren. Familiebedrijven erkennen over het algemeen ook dat ze niet achter kunnen blijven. Toch staat technologie niet hoog op de agenda, aldus de Family Business Survey 2014. 

Het is belangrijk om tijdig keuzes te maken. Is technologie verwaarloosd, dan is de inhaalrace geen sinecure, kapitaalintensief en met een grote faalkans. Het antwoord is veelal: kleinere hapklare brokken vanuit een gerichte visie. Kies voor een strategie van blijvend aanpassen om snel in te kunnen spelen op de continu veranderende technologie. Technologische innovatie vraagt om een flexibele, ondernemende familie.

4. Gekwalificeerde werknemers
Geschikte werknemers zijn niet altijd binnen de familie te vinden. Het is sowieso belangrijk om ook werknemers buiten de familiekring aan te trekken. Uit PwC onderzoek blijkt dat deze werknemers sneller aansturen op internationale expansie, het aanboren van nieuwe markten en het ontwikkelen van nieuwe producten. Waarom is het voor familiebedrijven vaak lastig om de externen toe te laten in (hogere) posities?

In 83 procent van de gevallen is de familie de grootaandeelhouder van het bedrijf en bestaat het management uit familieleden. Voor posities onder het management­niveau leidt dit ertoe dat familiebedrijven minder aantrekkelijke werkgevers zijn. Andere grote ondernemingen hebben vaak participatie- en beloningsplannen. Ook zijn de groeimogelijkheden die deze andere werkgevers bieden aantrekkelijker. Verder blijkt dat wanneer familieleden zich te veel bemoeien met het HR-beleid, niet-familie collega’s zich vaker ondergewaardeerd voelen.

Wat betreft de topmanagementposities zijn met name de oprichters beschermend ten opzichte van hun familie­bedrijf. Voor latere generaties geldt dit minder. Het toelaten van externe professionals hoeft niet de hele identiteit van het familiebedrijf te veranderen. Hier ligt alleen een uitdaging om enerzijds het sterke familiegevoel te behouden en om anderzijds invloed van buitenaf te accepteren.

5. Filantropie
Als het familiebedrijf floreert, ontstaat ruimte en behoefte om goed te doen. Voor een passende oplossing moeten diverse vragen dan eerst de revue passeren. Geeft de weldoener een financiële bijdrage of kennis? En hoe de volgende generatie daarbij betrekken? Zo ontplooit een idee tot een uiteindelijke implementatie. Een onafhankelijke adviseur kan helpen bij het stroomlijnen van die keuzes en een invulling die de familie past.

Slot
Hét familiebedrijf en dé oplossing voor actuele vraagstukken bestaan niet. Maar het succes van elk familiebedrijf begint met het stellen van de juiste vragen en een gefundeerde zoektocht naar de antwoorden. Met de handvatten uit dit artikel kunnen de eerste stappen worden gezet.

Een artikel van Renate de Lange-Snijders en Casper de Nooijer, adviseurs bij PwC.