Fakton: Gemeentelijke leegstand kost burger kapitaal

Gemeentelijke leegstand in Nederland - momenteel zo'n 10% - lijkt zich de komende jaren te gaan verdubbelen met als gevolg dat burgers voor honderden miljoenen euro’s belasting moeten opdraaien. Erwin Daalhuisen, consultant bij Fakton, stelt tegenover de Telegraaf dat gemeenten vaak geen idee hebben over hoeveel vastgoed zij eigenlijk beschikken, en dat de leegstand burgers benadeelt. Daarom pleit hij voor efficiënter vastgoedbeheer door gemeenten, waaronder marktconforme prijzen.

Gemeentelijke leegstand
In totaal staat momenteel zo’n 10% van gemeentelijke gebouwen in Nederland leeg. De komende jaren zal dit percentage echter naar verwachting gaan toenemen. Hieraan ten grondslag liggen onder meer bezuinigingen vooral als gevolg van de huidige decentralisaties (jeugdzorg, wmo, enz), waardoor zorginstellingen en ook scholen worden gesloten. Ook gemeentelijke fusies vormt een van de oorzaken voor meer leegstand in gemeentelijke gebouwen. Door  de recente ontwikkelingen maken gemeenten de afgelopen tijd namelijk steeds minder gebruik van vastgoed. Gemeenten werken ten aanzien van bedrijfsvoering regelmatiger samen, vaak binnen een netwerkconstructie – een ambtelijk samenwerkingsverband waarbij bedrijven kennis en kosten met elkaar delen. Volgens een recent onderzoek van Lysias Consulting Group heeft inmiddels 85% van gemeenten een bedrijfsvoering samenwerking. Hierdoor daalt de behoefte aan vastgoed bij gemeenten. 

Geen inzicht
De meeste gemeenten hebben echter geen inzicht in de huidige (waarde van) gemeentelijke leegstand. Gebouwen worden dikwijls door een aparte beleidsafdeling gekocht, waardoor deze informatie niet centraal terug te vinden is. Op de gemeente Rotterdam na hebben gemeentes onvoldoende inzicht in de leegstand, stelt Erwin Daalhuisen, consultant bij Fakton en expert op dit gebied, tegenover De Telegraaf. “Het publieke bezit is in een gemeente versnipperd over veel afdelingen. B en W (het college van burgemeester en wethouders, red.) geven zelden volledig inzicht, en de gemeenteraad stelt onvoldoende lastige vragen. Het is een ondoorzichtige brij.” 

Burgers de dupe
In hun meest recentelijke onderzoek werd – door de Raad voor Onroerende Zaken – gekeken naar de totale waarde van maatschappelijk vastgoed (inclusief afgedane scholen, oude gemeente huizen en niet gebruikte theaters). Het totaal kwam uit op een WOZ waarde van €25 miljard, volgens Daalhuisen een "veel te hoog bedrag". In combinatie met 10% gemeentelijke leegstand en in de toekomst waarschijnlijk nog meer, betekent dit een fors hogere belastingdruk voor burgers. "Belastingbetalers behoren niet de dupe te worden zijn van de inefficiënte werkwijze van gemeentes,” aldus Daalhuisen.

Advies
Hoewel de economie nog altijd niet meezit en gemeenten er de afgelopen jaren inefficiënte werkwijzen op hebben nagehouden, hebben zij toch meer oplossingen in handen dan dat zij zelf beseffen. Zo worden veel gemeentelijke gebouwen nu flink onder de marktprijs verhuurd – wat neerkomt op een verkapte subsidie. “Door de prijzen marktconform te maken en hun vastgoed, net als het grondbezit, efficiënt te beheren, kunnen zij veel geld verdienen”, meent Daalhuisen. Hoewel het lastig is om leegstaande gebouwen te verkopen, zou het zeker iets op kunnen leveren: “Wij hebben twee jaar geleden onderzocht dat gemeenten zo €1,8 miljard kunnen verdienen,” concludeert hij.