Aan de slag met datagedreven werken bij gemeenten

Gemeenten hebben een groeiende behoefte om datagedreven te werken. Op zich een goed idee, al ziet Nico Brinkman van BMC gemeenten vaak worstelen met de plannen hiervoor. Hij schetst een aantal belangrijke valkuilen en hoe deze kunnen worden voorkomen.

Veel gemeenten zien kansen in datagedreven werken, vertelt Nico Brinkman. “Data en nieuwe technologie bieden mogelijkheden om grote maatschappelijke vraagstukken effectiever op te lossen. Logisch dus om deze in te zetten voor beleidsontwikkeling: als je data slim inzet, krijg je beter inzicht in de problematiek en kun je zelfs prognoses maken. Ook zie je veel directer de maatschappelijke gevolgen van beleidskeuzes.” 

Ingrijpend veranderen

Datagedreven werken biedt veel mogelijkheden. Gemeenten staan daarom voor een grote uitdaging, die veel verder reikt dan data en IT. “Datagedreven werken heeft gevolgen voor de inrichting en werkwijze van de gemeente: deze zullen structureel en ingrijpend veranderen”, legt Brinkman uit. “Voor een succesvol transitieproces heb je kennis nodig van de publieke sector en de actuele maatschappelijke opgaven, maar moet je ook verstand hebben van de mogelijkheden die data en nieuwe technologieën bieden. BMC biedt die combinatie van expertises en is in staat de juiste data te verzamelen en die naar de inhoud te vertalen.”

Focus en geduld

Brinkman wijst op de valkuilen waar gemeenten mee te maken krijgen: “Een verkeerde focus is een hele belangrijke. Datagedreven werken wordt vaak onterecht als een IT-kwestie gezien, maar het is natuurlijk het beleidsgebied dat de primaire focus verdient. Gemeentelijke organisaties zijn volop in ontwikkeling, IT hoort daarop in te haken.” 

Ook ongeduld ziet Brinkman als een grote risicofactor. “Veel gemeenten spreken de ambitie uit om met behulp van big data en AI tot voorspellende inzichten te komen. Maar vaak zijn ze nog helemaal niet zover. Het is al een hele opgave om de informatiehuishouding binnen een gemeente dusdanig op orde te krijgen, dat deze tot goede beschrijvende inzichten of diagnoses leidt. “Pas daarna kun je serieus nadenken over het ontwikkelen van voorspellende inzichten. Waak er dus voor dat je te snel wilt gaan en stappen overslaat.”

Ethisch verantwoordelijk

Een andere veelvoorkomende valkuil is volgens Brinkman ten slotte de politiek-bestuurlijke context waarin ambtenaren zich bevinden. “Het is belangrijk te beseffen dat er een natuurlijke achterdocht bij inwoners is als het gaat om datagebruik. Neem deze argwaan serieus en ga ethisch verantwoord om met zaken als privacy en security.” 

Leren, doen, denken

Met de zogeheten ‘Leren-Doen-Organiseren’-aanpak van BMC kunnen gemeenten volgens Brinkman het proces van datagedreven werken in goede banen leiden. Onder het motto 'Groot dromen, klein beginnen’ biedt BMC een traject waarin gemeenten worden opgeleid – wat kun je met data en wat vraagt dit van een organisatie? – met een pilot aan de slag gaan rondom een concreet maatschappelijk vraagstuk en zorgen voor borging van de opbrengsten in de organisatie. “Basis voor die borging vormt een roadmap waarin alle te ontwikkelde stappen staan met de randvoorwaarden die daarbij horen”, aldus Brinkman.

Onderbouwde keuzes

De gemeenten die een Leren-Doen-Organiseren-traject van BMC hebben doorlopen, zijn volgens Brinkman zeer positief: “Beleidsmedewerkers geven aan veel beter te begrijpen welke meerwaarde data kunnen hebben en hoe ze vanuit hun beleidsgebied hierover met een data-analist kunnen communiceren. Ze krijgen meer inzicht in de problematiek en kunnen dankzij data-inzichten en -prognoses beter onderbouwde keuzes maken en effectievere beleidsinterventies doen.”