Participatiemaatschappijen rukken op in de gezondheidszorg

03 april 2019 Consultancy.nl

De interesse vanuit financiële investeerders in het zorgdomein is aan het toenemen, blijkt uit verschillende onderzoeken naar fusies en overnames in de branche.

In 2018 waren private equity-partijen volgens Deloitte betrokken bij 34 van in totaal 96 deals in de zorgsector, een stijging van circa 30% ten opzichte van het voorgaande jaar. Toen waren financiële investeerders betrokken bij 26 transacties. “De Nederlandse zorgsector is steeds meer in trek voor private equity-partijen. Ze vinden de Nederlands zorgsector een aantrekkelijke sector om in te investeren, aangezien er vergrijzing plaatsvindt. Daarnaast kenmerkt de zorgsector zich door het minder cyclische karakter ten opzichte van andere sectoren. Vandaar dat deze sector toegevoegde waarde levert”, vertelt onderzoeker Dagmar Enklaar, Partner bij Deloitte Corporate Finance.

Eigen kapitaal en expertise

Bovendien speelt dat er binnen de zorgsector steeds meer behoefte is aan extern kapitaal en expertise. De sector dient verder geoptimaliseerd (slimmer en efficiënter) te worden en daarvoor zijn investeringen in bijvoorbeeld innovatie en digitalisering nodig. Willem van Esch, een M&A-expert bij Van Oers Corporate Finance: “Private equity zorgt voor financiële middelen, innovatie, samenwerking en schaalvoordelen. Hierdoor wordt de zorgsector verbeterd, wat ten goede komt aan de sector.” 

Door de human resources-functie slimmer in te richten kunnen zorgpartijen zich beter onderscheiden op de arbeidsmarkt, tegen de achtergrond van de huidige markt waarin er een schreeuwend tekort is aan geschikt zorgpersoneel. Private equity beschikt over de mogelijkheden (aankoop van medische apparatuur en inhuur van arbeidskrachten) om deze problemen op te lossen, licht Van Esch toe.

Participatiemaatschappijen rukken op in de gezondheidszorg

Wanneer een private equity-organisatie een belang neemt in een zorgorganisatie, is de achterliggende gedachte dat deze door te investeren lucratief kan worden doorverkocht. Een risico bij het aantrekken van een private equity-investeerder kan echter zijn dat het bedrijf is overgeleverd aan de grillen van de investeerder, met alle mogelijke gevolgen van dien. Een voorbeeld is Mediq, de farmaceutische groothandel en apotheekketen die in 2013 werd overgenomen door Amerikaanse investeerder Advent. Ondanks beloften van Advent dat Mediq niet opgedeeld zou worden, verkocht de investeerder eind 2014 de divisie apotheken, voor een boekwinst van €269 miljoen. Advent onttrok bovendien bijna een half miljard euro van het eigen vermogen van de medische groothandel.

Gevolgen voor medewerkers of kwaliteit van zorg

De agressieve strategie die vrijwel iedere private equity-partij hanteert, ten behoeve van het puur realiseren van commercieel gewin, kan naast financiële gevolgen ook gevolgen hebben voor de werknemers. In sommige gevallen klagen werknemers van door financiële investeerders opgeslokte bedrijven over een hoge werkdruk en te lage salarissen. In de wandelgangen zijn soortgelijke klachten hoorbaar, over de impact van een dergelijke investering op de kwaliteit van de geboden zorg. “Winst wordt als graadmeter gebruikt in plaats van het leveren van kwalitatieve zorg.” 

De kwaliteit voor zorgklanten draait ook om de beschikbaarheid van zorgdiensten, en ook hier kan verandering in komen wanneer private equity-investeerders het roer overnemen. Wanneer zij investeren, kiezen zulke partijen doorgaans niet voor gecompliceerde activiteiten zoals hersenchirurgie of hartoperaties. Wanneer zij bijvoorbeeld investeren in grotere zorginstellingen, dan zijn ze veelal eerder geneigd om de meer winstgevende diensten te behouden en de meer specialistische diensten – de diensten met lagere marges – af te stoten. Het voortbestaan van sommige zorgdiensten komt daarmee dan onder druk te staan.

Data-eigenaarschap

Verder staat de rol van data-eigenaarschap steeds meer op de agenda. Wanneer zorgpartijen in handen komen van private equity-partijen, dan dient de vraag gesteld te worden hoe wenselijk het is dat data van patiënten in handen komen van partijen die primair uit zijn op winstbejag. 

“Ook in de zorgsector is sprake van ketenvorming. Zo worden diverse tandartsen, huisartsen, fysiotherapeuten, apothekers en laboratoria samengevoegd door (buitenlandse) private equity-partijen.”
– Willem van Esch, Van Oers Corporate Finance

Richard Janssen, hoogleraar bestuur en management bij zorginstellingen aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit en Tilburg University, wijst op de risico’s: “De overheid heeft een visie over Schiphol en daar hebben we het met z’n allen over. Terwijl cruciale onderdelen van de zorg intussen in handen komen van buitenlandse partijen. Er is geen doordachte visie over hoe het zorgstelsel het publieke belang dient, en hoe we dat willen beschermen”, zei Janssen tegenover het NRC.

Ketenvorming

De afgelopen jaren is ketenvorming verworden tot een steeds belangrijkere trend in diverse sectoren. “Ook in de zorgsector is sprake van ketenvorming. Zo worden diverse tandartsen, huisartsen, fysiotherapeuten, apothekers en laboratoria samengevoegd door (buitenlandse) private equity-partijen”, legt Van Esch uit: “De achterliggende strategie van de private equity-partij is om de bedrijven winstgevender te maken. Dit wordt gedaan door het afstoten van (niet lucratieve) onderdelen en/of door schaalvoordelen te realiseren. Uiteindelijk wordt het bedrijf (de keten) met winst doorverkocht aan een andere partij. Schaalgrootte is hierbij van groot belang.” 

Toonaangevende transacties in de markt laten deze trend in ketenvorming zien. Zo heeft het Franse Orpea na diverse transacties 10% marktaandeel in de Nederlandse woonzorg behaald. Ook de Scandinavische investeringsmaatschappij Nordic Capital deed in 2018 een opvallende overname, door tandheelkundige keten Top Mondzorg in te lijven. En zo nam in het zelfde jaar AAC Capital Fysius Rugexperts over.

More on: Van Oers Corporate Finance
Netherlands
Company profile
Van Oers Corporate Finance is not a Netherlands partner of Consultancy.org
Partnership information »
Partnership information

Consultancy.org works with three partnership levels: Local, Regional and Global.

Van Oers Corporate Finance is a not a partner of Consultancy.org.

Upgrade or more information? Get in touch with our team for details.