Verschralende zakelijke schademarkt dwingt verzekeraars tot heldere keuzes

Steeds meer beroepsgroepen zijn vandaag de dag onverzekerbaar. Dit komt enerzijds door een verschraling aan de aanbodzijde en anderzijds door toenemende complexiteit aan de vraagzijde. Om de zakelijke schademarkt uit het slop te trekken moeten verzekeraars duidelijke keuzes maken. Hierbij kunnen ze volgens IG&H grofweg drie routes kiezen: specialisatie, schaalvergroting of een uitbreiding van het dienstenpalet.

De afgelopen jaren verschijnen er met enige regelmaat berichten in de media over bedrijven die geen zakelijke verzekering meer kunnen krijgen. Zo zijn nauwelijks nog verzekeraar die verzekeringen voor taxi's goedkeuren, en de overgebleven aanbieders doen dit uitsluitend onder strikte voorwaarden en tegen hoge premies.

“We kregen de schadelast gewoon niet omlaag”, aldus een woordvoerder van NN, een van de verzekeraars die zich terugtrok: “Toen ook het verhogen van de premies niet hielp om het renderend te maken, zijn we ermee gestopt.” De overgebleven opties zijn voor veel taxichauffeurs onbetaalbaar: “Ik betaal nu €385 euro, maar daar is de kwartaalpremie bijna 2400 euro. Dat haal ik er qua omzet niet uit. Dat kan betekenen dat ik ga stoppen”, zei een chauffeur eind vorig jaar tegen RTL Z.

Het probleem beperkt zich zeker niet tot de taxisector. Ook bijvoorbeeld afvalverwerkers, veehouders, dakdekkers, verloskundigen en autoverhuurbedrijven hebben tegenwoordig grote moeite om een schade- of aansprakelijkheidsverzekering af te sluiten. “Dit is heel slecht voor de BV Nederland”, stelt Ron Gardenier van de NVGA, de Nederlandse Vereniging van Gevolmachtigde Assurantiebedrijven, tegenover het FD. “Het wordt nu zo nijpend, dat het tijd is om de noodklok te luiden”, bevestigt Enno Wiertsema, directeur bij Adfiz, de branchevereniging voor onafhankelijk financieel adviseurs. 

Terwijl deze brancheverenigingen Solvency II aanwijzen als de belangrijkste oorzaak van de onverzekerbaarheid – de in 2016 ingevoerde Europese richtlijn dwingt verzekeraars hogere buffers aan te houden – meent IG&H dat het verhaal minder simpel is. In een marktanalyse stelt het adviesbureau dat de problemen al eerder zijn begonnen en deels voortkomen uit twee belangrijke en haaks op elkaar staande ontwikkelingen: “Enerzijds wordt de aanbodzijde sterk versimpeld en gestandaardiseerd. Anderzijds wordt de vraagzijde rondom verzekeren door onder meer technologische, demografische en ecologische factoren steeds complexer”, aldus de experts van het bureau.

Kaalslag

De analyse van IG&H laat zien dat er al tien jaar een kaalslag gaande is binnen de Nederlandse schadeverzekeraarsbranche: waren er in 2007 nog 127 spelers actief in de markt, tegenwoordig zijn dat er nog maar 48. Verreweg het grootste deel van de afhakers stopte bovendien al ruim voor de invoering van Solvency II. De problemen binnen de branche zijn volgens de onderzoekers verergerd omdat de lastige positie van de verzekeraars ervoor heeft gezorgd dat ze of “vanuit pijn” keuzes hebben gemaakt, of door die pijn helemaal niet hebben gekozen: “Vaak worden keuzes gemaakt vanuit het oogpunt om risico’s te beperken, in plaats vanuit een visie op hoe de markt te transformeren naar een nieuw evenwicht.”

In lijn hiermee worstelen veel verzekeraars volgens IG&H met hun positionering. Aegon heeft de markt in 2016 zelfs volledig verlaten door zijn zakelijke schadeportefeuille te verkopen aan Allianz. Daarnaast wordt innovatieve technologie onvoldoende ingezet voor vernieuwing: “Nieuwe dataoplossingen worden momenteel vooral gebruikt om slechte risico’s te elimineren. Hoewel het buitensluiten van slechte risico’s de financiële prestaties positief kan beïnvloeden heeft het tot een sterke verschraling en standaardisatie van het aanbod geleid”, wordt gesteld in de marktanalyse: “De aanbodzijde is sterk gaan standaardiseren en de sector staat, zoals blijkt uit onze metingen, effectief stil in haar ontwikkeling.” 

Terwijl deze standaardisatie zorgt voor een steeds uniformer en schraler aanbod, wordt de klantvraag juist almaar pluriformer: “Wat vroeger een simpel risico was, verandert door demografische, ecologische en technologische ontwikkelingen in een complex risico. Klanten komen hierdoor in een spanningsveld te zitten, hoewel hun risico’s steeds pluriformer worden moeten zij de behoefte invullen met een steeds uniformere sector.” Het is deze mismatch die zorgt dat steeds meer beroepsgroepen grote moeite hebben met het verkrijgen van een verzekering. 

Rode lantaarn

De problemen binnen de sector uiten zich ook in een lage tevredenheid over de adviseurs. Terwijl verzekeraars jarenlang hoog werden gewaardeerd, is die tijd nu voorbij: “We zien dat zakelijk schade de rode lantaarndrager is geworden onder de zakelijke segmenten”, aldus de onderzoekers: “Vanuit de positie om vraag en aanbod te matchen is dit historisch gezien een belangrijke parameter gebleken voor de gezondheid van een deelmarkt.”

“De markt heeft behoefte aan een pluriformer aanbod en maant verzekeraars om vanuit visie en kracht, heldere keuzes te maken en in hoog tempo invulling te geven aan de nieuw ingeslagen weg.”

Ze voegen toe dat deze ontevredenheid en het blijven buitensluiten van risicovolle groepen de deur wijd openzet voor pijnlijke disrupties, “bijvoorbeeld doordat nieuwe partijen de markt zullen betreden die wél een passend antwoord hebben op de veranderende klantvraag”. Om het tij te keren moeten verzekeraars “vanuit visie en kracht heldere keuzes maken”. Dit vergt volgens de experts van IG&H een vergaande transformatie die raakt aan alle aspecten van de organisatie. Hierbij zien ze drie globale richtingen die de verzekeraars op kunnen gaan. 

Drie routes

Ten eerste kunnen ze ervoor kiezen zich volledig toe te leggen op een bepaalde niche: “Door te specialiseren in sectoren/niches kan schaal gebouwd worden in specifieke risico’s en kunnen deze sectorspecifieke risico’s goed geprijsd worden.” Zo kan de dienstverlening nauwkeurig worden afgestemd op de behoeftes uit de branche en kan er door diepgaande kennis van de doelgroep waarde worden gecreëerd voor de verzekeraar en de klant.

De tweede optie is schaalvergroting: “Schaal stelt een verzekeraar in staat om negatieve effecten glad te strijken en de grotere hoeveelheden data om te zetten in gepersonaliseerde producten.” Vanwege de beperkte omvang van de Nederlandse markt is deze stap volgens de onderzoekers echter niet voor veel verzekeraars weggelegd. 

Voor veel partijen lijkt de derde optie – een uitbreiding van het dienstenpalet – dan ook beter haalbaar. Op deze manier kan de binding met en relevantie voor de klant worden vergroot. “Het mes snijdt hierbij aan twee kanten: klanten profiteren van relevante diensten, de verzekeraar maakt het verdienmodel minder afhankelijk van de traditionele kern en reduceert daarmee volatiliteit en kapitaalseisen.”