Dalende subsidies voor mbo-praktijkleerplaatsen risico voor technische sector

De maximale subsidie voor mbo-praktijkleerplaatsen daalt voor het tweede opeenvolgende jaar. Dat blijkt uit een doorberekening van PNO Consultants.

In Nederland volgden in het afgelopen studiejaar (2016/2017) meer dan 483.000 studenten een opleiding in het middelbare beroepsonderwijs (mbo), verspreid over in totaal 66 mbo-instellingen. Om hen te helpen praktische ervaring op te doen, besloot het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) in 2013 de Subsidieregeling Praktijkleren in het leven te roepen.

Subsidieregeling Praktijkleren

De regeling is een financiële prikkel voor bedrijven en organisaties om onder meer jonge mbo-leerlingen een leerwerkplaats te bieden. De hoogte van de subsidie wordt steeds achteraf berekend: het beschikbare budget wordt per schooljaar verdeeld over het aantal goedgekeurde aanvragen. Dankzij de regeling kunnen leerlingen, deelnemers, studenten of werknemers die een beroepsopleiding volgen zich beter voorbereiden op de arbeidsmarkt. Werkgevers beschikken hierdoor op hun beurt over beter opgeleid personeel.

Vanaf het studiejaar 2017/2018 is de regeling uitgebreid. Bedrijven kunnen sindsdien ook in aanmerking komen voor een subsidie wanneer zij een leerwerkplaats aanbieden voor het Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO), Praktijkonderwijs (PRO) of de entreeopleiding in het voortgezet onderwijs.

Op basis van cijfers uit de recente evaluatie van de Subsidieregeling praktijkleren en van het CBS over de instroom in mbo-BBL-opleidingen*, heeft PNO Consultants berekend wat de maximale subsidie voor mbo-praktijkleerplaatsen voor schooljaar 2017-2018 wordt. Daaruit blijkt dat het subsidiebedrag voor het tweede jaar op rij is gedaald.**

Stijging aantal aanvragen

De belangrijkste oorzaak ligt in het feit dat het aantal aanvragen ieder jaar toeneemt: van iets meer dan 81.000 aanvragen in 2014 tot naar verwachting meer dan 100.000 aanvragen in 2018. Dit komt vooral doordat het aantal mbo-BBL-leerlingen sinds de crisis weer in de lift zit. Met ruim 108.000 leerlingen zit het aantal mbo-BBL-leerlingen echter nog niet op het pre-crisis-niveau van bijna 130.000. Tegelijkertijd voerde de overheid vorig jaar een bezuiniging door van €7 miljoen. Het gevolg: voor het schooljaar 2016-2017 kwam de maximale subsidie voor een praktijkleerplaats uit op €2.587, in plaats van de beloofde €2.700.

De onderzoekers constateren dat het aantal leerwerkplaatsen lijkt af te nemen. Ze geven aan dat dit een risico vormt voor de toekomst van de technische sector. Deze rekent immers op de instroom van jonge arbeidskrachten, bijvoorbeeld werknemers in de metaal- en installatietechniek. Vooral bedrijven die actief zijn in de energietransitie verwachten de komende jaren een explosieve groei van de werkgelegenheid en het aantal vacatures. Een tekort aan gekwalificeerd personeel kan leiden tot een vertraging van de energietransitie.

Meer investeren

Omdat bedrijven niet weten hoeveel subsidie zij voor een leerling krijgen, zullen ze voorzichtiger worden met het aanbieden van leerwerkplaatsen. Feitelijk verliest de subsidieprikkel daarmee zijn kracht, en dat terwijl deze leerlingen – vooral in technische sectoren – de komende jaren hard nodig zijn. “De overheid zou er verstandig aan doen te investeren in de toekomst, door het normbedrag niet variabel te maken of door meer budget beschikbaar te stellen”, adviseren de onderzoekers. Werkgevers- en werknemersorganisaties hebben er bij de minister dan ook op aangedrongen juist niet te bezuinigen, maar meer middelen beschikbaar te stellen.

* Een BBL-opleiding, oftewel Beroepsbegeleidende leerweg, is een mbo-opleiding waarbij de leerlingen één of twee dagen naar school gaan en de rest van de week daaraan gerelateerd werk verrichten. De BBL-opleiding staat tegenover de BOL-opleiding, oftewel Beroepsopleidende leerweg, waarbij de leerlingen (bijna) elke dag naar school gaan en tijdens hun opleiding stagelopen bij een bedrijf of instelling. 

** Inmiddels is bekend dat de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een wijziging in de regeling Praktijkleren heeft doorgevoerd. Vanwege de stijging in BBL-studenten in de jaren 2018 t/m 2020 zal er vanaf het schooljaar 2017/2018 vijf miljoen euro worden toegevoegd aan het MBO-BBL budget van de regeling. Met de toename in studentenaantallen zou het normbedrag normaliter nog lager uitvallen. Met de extra vijf miljoen euro zal die daling in ieder geval minder snel gaan.